Вада ў рэшаце
Шрифт:
Да болю люблю вёску, — паўтараў сам да сябе. Селянін я і душа. мая сялянская. А ў горадзе я тое, што кветка ў збане. Ну, што гэта горад? Там нават неба і тое пабеленае ды абрэзанае. Сузор'я лоўнасцю не ўбачыш. А тут — дываны зорныя, месяц серабрысты плыве.
I гэтак паўтаралася амаль кожны дзень. А асабліва, калі нагрузка работы была. Віктар тады летуценна пераносіўся ў вёску і плыў...
Гэты дзень аднак быў асаблівым. Куцця. Так хацелася правесці яе па-народнаму, як некалі. Там жа на вёсцы ў яго старыя бацькі. Несумненна чакаюнь.
— Напэўна ўжо селі вячэраць, неспадзяюцца, — падумоўваў, ідучы з
Але вячэраць яшчэ не вячэралі. Стол ужо, праўда, быў падрыхтаваны, але сесці не селі. Абмяркоўвалі.
Усё было так як некалі — вакол поўна сена, у кутку стаяў госцік, дванаццаць страў.
— Як я л.блю вёску! — сказаў Віктар пасля вячэры. — Вось тут жыццё! Не тое, што ў горадзе. Там чалавек — вязень. У бетоны закуты. На вечны гул матораў прысуджаны. Чыстае паветра дзіковінкай.
— Яно ўсё так, — пыхнуў люлькай бацька. — Але ж ніхто вас туды сілаю не заганяў. Вяртайся і гаспадар.
— Так. Але абавязкі, праца...
— Школа і ў нас ёсць. Прыязджай, вучы дзяцей. Вясковым таксама веды патрэбныя.
— Ага. Калі дрэнна, то прыязджай, сынок, — адазвалася маці. — На гаспадарцы працаваць будзеш. А там прасторы колькі хочаш. Мы ўжо з бацькам старыя, і так за рэнту здаваць думаем.
— За рэнту? Што вы? А не лепш прадаць? Грошы шматок возьмеце. А дажыць і ў мяне можаце. Навошта вам рэнта? Што адразу грош, дык не нейкія там месячнасці.
— Яно і добра было б. Праўду кажучы, то мы над гэтым і думалі. Але, ты ж кажаш, што там прасторы няма... — развёў рукамі бацька.
Віктар чагосьці апусціў галаву.
БАЦЬКІ I ДЗЕЦІ
— Будзеш там ужо прадаваў. Збагацець не збагацееш, а сабе і так кусочак свежага будзе. Завязі дзецям, а то, напэўна, калі ў чарзе не пастаяць, дык і не маюць, — раіла жонка.
— Мо яно і праўда, — падумаў Васіль і назаўтра закалолі.
Што сабе — пакінулі сабе, а апошняе падзялілі на дзве часткі ды паставілі ў склеп каб схалонула. Ранютка, калі толькі пасвятлела, Васіль запрог каня і паехаў у горад парадаваць дочак свежанінкай. Сядзіць, тытунём зацягваецца, ды на каня пануквае:
— Но! Нооо, маленькі! Хутчэй бяжы! Людзі авёс ужо пачалі вазіць. Цяжкавата нам з Параскай. Пастарэлі, сіл няма, а тут яшчэ яна і занядужала — год як на ногі наракае. Не прычапілася б хаця нешта. Што ж тады я сам...? Бяжы, буланы, бяжы, маленькі! Можна было б ужо на рэнту, але от, то бульбы яшчэ пасадзіш, то жыта пасееш. Булкі свае. Нам яно і агароду хапіла б, але дзеці. Так здаецца, але і капуста, і цыбуля, і агурок... У горадзе купіць трэба, а тут сваё. Пакуль можна, дык хай яшчэ. Дзеці ўсё ж, Хаця з Яшкаю, во, як выйшла — у хаце дажыць не далі, у чужых начаваў. Усяго можна дачакацца. Гадуеш, цешышся, а чаго прычакаеш — не ведаеш...
Васіль задумаўся. Уцягнуў галаву ў плечы ды заглядзеўся на лейчыну, што свабодна звісала ніжэй аглоблі.
Сонца ўжо вьшлыла над вяршыні дрэў, калі ўехаў ён у горад. Перш павярнуў да старэйшай. Прывязаў каня там, дзе заўсёды, каля крамы, і пайшоў на другі паверх. Дачка была яшчэ дома.
— А што вы, тату, так рана? — здзівілася. — Здарылася нешта?
— На рынак ехаў, ды так жывот схваціў, ну і ведаеш... Думаю, заеду
да цябе, памыюся крыху.— Калі я, бачыце, да працы спяшаюся. Можа вы да сястры. Яна ж тут недалёка, і не працуе. А то я пайду, а вы хаты самі не замкнеце.
Васіль развітаўся, націснуў шапку на галаву і пайшоў да воза.
Малодшую дачку застаў ён перад хатай, з крамы вярталася.
— А што вы гэтак у рабочы дзень? — прывітала.
— На рынак, парасят, купіць хацеў, але так жывот схваціў, гнаць пачало, што стрымаць не мог і ведаеш... Памыцца б.
— Ну іх з парасятамі! Сядайце і едзьце хутчэй дахаты. А грошы пакіньце, мы вам купім.
Бацька паківаў галавою і павярнуў каня. — Што ты так хутка вярнуўся? Дома нікога не было? — здзівілася Параска.
— Была, але, мне так нядобра стала, ну... проста, прызнацца брыдка...
— Ідзі хутчэй пэмыйся і лягай! Там у крадэнсе сушаныя чорныя ягады ляжаць, вазьмі са жменю. На жывот добра. Ідзі, я сама выпрагу.
Вечарам мяса пасалілі, а пакінутага на святы парсючка вырашылі прадаць.
ЧУЛЛІВАЯ НЯВЕСТКА
(з народнага)
Пайшлі аднойчы цёшча з нявесткаю ў поле гарох абрываць. Цёшча старая, бяззубая. Селі на загоне і выбіраюць што лепшыя струкі. У малатарні паб'е, а так злускаюць, прасушаць і на суп будзе. Але нявестка глядзіць — цёшча ўсё нешта жуе. Меле ды меле ротам. Выбіраюць яны далей, а нявестка ўсё гуль і гуль на цёшчу. Тая жуе.
Нявестку аж носіць.
— Чаго добрага ўсёй гарох з'есць, — думае.. Рот ёй не забаліць, столькі жаваць. Не сцярпела і кажа: — Ідзем, мамо, дадому.
Тая аж здзівілася. Толькі што прыйшлі і дахаты. Небывалае, каб нявестка яе ад работы адсылала. Часамі і ноч, а яна нічога не кажа. А то...?
— Давай да вечара павыбіраем. Ўсё роўна ўжо прыйшлі, — гаворыць старая.
— Павыбіралі крыху і хопіць. Так здаецца, цэлы час сагнутаму пасядзець. Я маладая і то папярэк баліць, а вам і пагатоваму. Прыможацеся яшчэ. Ідзем, мамо! Ідзем! Ну яго! — і проста за рукаў цягне.
Пайшлі. А маці ўсё жуе.
— Давайце, мамо, я вашу торбачку з гарохам панясу. Вам цяжка, — клапоціцца.
— Ага, праўда. Цяжка яно ўжо старому на свеце жыць. Хадзіць ногі баляць, з'есці не з'ясі, бо зубоў няма. Наглытаешся цэлага, як бусел жабаў, а потым жывот баліць, — наракае цёшча. — Зайшлі мы гарох выбіраць, я ўзяла адну гарошыну, то так і жую яе, — гаворыць, уваходзячы на панадворак.
Нявестка ледзь не прысела, пачуўшы гэтае.
— I сапраўды яшчэ, мамо, мы маглі б крыху павыбіраць. Ідзем перакусім і зноў пойдзем. Вы прайшліся, адпачылі. Плечы распросцілі, — прагаварыла як мага найбольш ласкава.
РЭЦЭПТ НА СПАКОЙНУЮ СТАРАСЦЬ
— Ты, Кірыла, зрабі гэтак..., — зашаптаў нешта суседу Мікіта.
Назаўтра Кірыла збіў невялікую скрыначку, замкнуў, а ключык на шнурочку, нібы талісман, павесіў на шыю. З гэтай пары хадзіў ён ды пабразгваў змесцівам шкатулачкі. Нявесткі пераглядваліся паміж сабою і недаверліва паціскалі плячыма. Адносіны да Кірылы змяніліся. I да стала яго ветліва запрашаць пачалі, і больш смакавіты кусочак падложаць, і да працы не гоняць.