Вершы

1923

«Бясспынна, глуха процьма часу…»

Бясспынна, глуха процьма часу Глытае хараство і моц. Заход бяздушным, светлым пасам Адзначыў свежае дзярмо. На могілках ўдыхаю цішу, Адзін жывы паміж крыжоў, А смутак дзіўны сэрца крышыць, Без назвы смутак і без слоў… І раптам стала зразумелым, Што маладосць прайшла мая, Што я астыў, калісьці смелы, Калісь гарачы, яркі я. Стаю разважны і халодны, Як сутуняючая даль, І толькі сум сябруе згодна, І толькі жаль, балюча й жаль. Вось крыж і новыя балясы, Грудок, абложаны дзярмом… Бязлітасная процьма часу, Не я — пад тым крыжом!

1923

Напярэдадні

Ружовая стужка на ўсходзе, Як сцяг пераможнага дня; І мроіць аб светлым прыходзе Пярэдадня змрок-цішыня. Халодныя, светлыя росы, Спакой, нерухомасць і сон; Здаюцца траве ўжо пракосы І косаў сярэбраны звон. Ў амшарах, балотах, лагчыне Бялявы, празрысты туман; А неба — глыбока і сіне, А неба — бязмежны дыван. І лес у чаканні бязмоўным Зялёнай жывою сцяной Стаіць, маліцвеннасці поўны, Ўрачыста, як на мшы святой. Зацвіркала першая птушка, І ветрык павеяў свяжэй. Ружова-ядвабная стужка Палае ярчэй і ярчэй.

1923

«Ляпей жабрачы лёс…»

Ляпей жабрачы лёс, У рукі кій, за плечы торба; Ляпей страха нябёс, Бясконцы шлях і леры корба; Ляпей чужыны золь, Сцякаць ад чорнай працы потам; Ляпей, не змогшы боль, Сканаць самотнаму пад плотам, — Але не лёс раба З бязволля ўласнага й бяссілля; Не гэтая жальба, Не скутыя рабамі крыллі. Хто волю верна сніць, Працят лятункам аб вялікім, Таго не спакусіць Ні ўладай, ні дабром бязлікім. І хай прысуд гняце І нікнуць вербалозы ніца, — Душы аб пекнаце Непераможна-думных сніцца.

1923

Смяротны пах

Ёсць боль затоенай тугі У кволым паху звялых кветак, Нібы ў канання час благі Ім родны марыцца палетак. Нібы шчэ вераць — вось дыхне Паветра хваляю гаючай І з хаты верне іх вясне, І знаюць — згуба немінуча. Людская жорсткая рука Іх, далікатных, ў поўным квету, Там, дзе прастор, палі, рака, Сабрала рупна да букету. І на маім стале зямлі Краса, найвысшая аздоба, Яны цвілі і адцвілі — І тайнай іх была жалоба. Ў самотнасць невясёлых дзён Яны ўвівалі летуценні І згадкі лёгкія, як сон, Аб сонца радасным праменні. І раніц звонкіх галасы, І чуласць ветру незвычайна, І хараство густой расы Прачыстай валадалі тайнай. І не дазнаў ніхто б яе, Калі б не гэты пах смяротны, Што дымам кадзіва ўстае, Такі тужлівы і маркотны…

1923

«Я люблю густыя шумы…»

Я люблю густыя шумы, Перагуд высокіх хвой. Ў цень і ціш лясной задумы Я люблю прыйсці вясной. Спачываючы ад болю, Ад няпраўды і маны, Пазнаваць чужую волю, Дыхаць пахам сасніны. І, спусціўшыся лагчынай У заросшы дол сыры, Між бяроз, густой ляшчынай Заблудзіцца ў гушчары. Дзе таёмна, сцішна, змрочна, Дзе вільготны мяккі мох, Дзе ўзіраецца ставочна Збуджаны Перапалох.

1923

«Насоўвае пушча…»

Насоўвае пушча Магутнай зялёнай сцяной. Ўваходжу у гушчу Высока узняўшыхся хвой. Павага й зацішша, Прасветы ў павеці жывой. І вецер калыша Страмкіх верхавін галавой. Салодка паверыць Ў разложысты шум над табой І, сцішаным, мераць Пуціну павольнай ступой. І слухаць бязмоўна Чароўнасць трывожнай душой, Грудзямі да поўна Ўдыхаці стыхіі спакой.

1923

«Векавечны хмуры бор…»

Векавечны хмуры бор Горда ўзносіцца высокі. Моцна пахне хвояў смоль Ад пякучай ліпня спёкі. Сонцам спалены чабор І густыя смягнуць травы, Гарачынню з блізкіх поль Тхне ў паветры нерухавым. Ў небе яснасць і прастор, Даль празрыста і бясхмара; Мляўкасць, парнасць і бязволь, Думкі вялыя ад жару… Ах, знайсці б між дрэў ля гор Ручаінкі бег самотны, Супыніць бы смагі боль І спачыць на ймху вільготным.

1923

Зімовае

Снег, завея; вецер вее, Круціць, дзьме. Віхар гонкі, гучны, звонкі Ў белай цьме. Комам ліпка, снегам сыпка Сее сеў. Носіць тайны, спеў адчайны, Смерці спеў. Я трывожны… ў бездарожжы, Ў беспуцці Воля-вехаць. Як даехаць? Як дайсці? Сівер злосны, вее млосна, Міма ймкне. Дзе прыпынак, дзе спачынак? Блукаць мне. Холад, сцюжа… Сцежка вужай І размах. Стыне сэрца ў паняверцы, Множыць жах… Гнецца ніжай, к долу бліжай Галава… Лёс нямілы: крыж пахілы І жарства!

1923

Марта

Апратка проста і будзённа, Сабраны ў косу валасы, Снуе задума звольна, сонна Убор звычайнае красы. Нібы ў гадзінніку пясковым, Плыве цурок драбніц-клапот, Жаданні цюцькаю вартовым Не адбягуцца ад варот. Бяздум'е броваў непрывабна, І на твары спакой цяжкі, Пастава пруткая нязграбна, Нязграбны рух яе рухі. Імя, як ноч, глухое — Марта Не зачаруе чулы слух, Пагляд прыцішаны, упарты Лятункамі не ўскрыліць дух. Вось гэткую, Хрысце, ў Бетане Ты знаў, як я, ў сваю пару, Марыі, ўзвышанай каханнем, Затурбаваную сястру. І Ты, калі ад воч Марыі На Марце супыняў свой зрок, Ты сілы знаў яе зямныя, Няўдалы, цяжкі бачыў крок. І Ты пад лёгкаю тканінай Грудзей заўважваючы спель, Ты чуў, як кроў стае няўпыннай, Як захмяляе цела бель. І дума здрадная самоты Ўзнікала іскрай між другіх: Ці гэткім аддаюць пяшчоты? Ці льга кахаць такіх брыдкіх?.. Прайшлі вякі… Яна ж адвечна Ўсё тою ж буднасцю цвіце, І я на думцы недарэчнай Лаўлю сябе, як Ты, Хрысце.

1923

«Крыху ўзрушаны і рады…»

Крыху ўзрушаны і рады, Спатыкаюся з табой, І цвітуць твае пагляды І ўва мне і нада мной… Ты варожыш, ты чаруеш, О чароўная, бы світ, Абяцала — падаруеш Губ вясёлых аксаміт. І вясною веюць пасмы Хмелю светлага валос; Уступаем ў светлы пас мы, — З намі, з намі светлы лёс. З намі кволасць, з намі казкі, Летуценняў лёгкі лёт. Пацалункаў плюскат, ласкі — Ўсё ў адзіны карагод. Толькі мовіць мне нясмела Ўсё пабожна, што таю, Толькі ўзяць рукой знямелай Руку дробную тваю… Ды, халодны і стрыманы, Не скажу патрэбных слоў, Адыду ў мае туманы, Ў неазначнасць белых сноў. І адтуль, як сказ балады, Сутуняючай парой Будуць згадвацца пагляды, Дараваныя табой.

1923

«Зацвілі твае вочы між тлуму…»

Зацвілі твае вочы між тлуму, І, здаецца, твой стан мільгануў, Перарваліся ніткаю думы, Даўны смутак ціхутка крануў. Быццам ветрык, збудзіліся згадкі, Ў жыце ветрык драмаўшы між хваль; Закружыліся лёгка, без звадкі, І памкнулі ў блакітную даль. Стала дзіўна, што годы так шпарка Прашумелі, бы ўвосень лісты, Жоўтым лісцем алеямі парку І ляглі, як смуга, на кусты. Нагадалася даўняя казка… Збаіў нехта дарэшты яе. Але з попелу дзён кволай ласкай Памяць даўняга міла ўстае. Нібы сонцам зямля пасля буры, Я асвечан маім пачуццём, Нікне хмарнасць на твары панурым, І вясёлкай я звязан з жыццём. Як вясенняе ранне без суму, Далікатны настрой агарнуў… А ўсяго: твае вочы між тлуму І твой стан, мне здалося, мільгнуў.