A? q?m

"Uryind Talehi yamanladi, onun bu an divanda uzanib etinasiz halda televizora tamasa etdiyini fikirlsnd hirslndi. “Kas kisi olaydim, gedib das dasiyardim, amma ailmi bu vziyyt salmazdim”, – dey fikirlsdi. Sonra "uryind "oz"un nsiht vermy basladi: “Dur ayaga, "oz"un"u l al, aglini basina yig, d"us"un, vziyytdn cixis yolu axtar. Snin sinmaga, ruhdan d"usmy ixtiyarin yoxdur. Sn iki qiz anasisan. Onlarin msuliyyti snin boynundadir. "Oz acizliyini onlara g"ostrmy haqqin yoxdur. Hr sey asanliqla d"uzlsydi, n vardi ki? Allah bacadan t"okmz, g"ork "oz"un calisasan”. Sonra "oz"un"u yamanladi: “Bugda c"oryin yoxdursa, bugda dilin n glib?”

Deysn nsihtlri ona yaxsi tsir etdi. Carpayisini sliqy saldi, hec n olmayib kimi "uz"un xos bir ifad verib yenic qonaq otagina kecmisdi ki, telefon zng caldi. Danisan rfiqsi Rasim idi. O, bir nfr tanisinin fl-sf tarixin dair kitablar satin almaq istdiyini bildirdi. Rasim tlb olunan kitablarin adlarini ona bir-bir yazdirdi. Bunlarin hamisi Talihnin sxsi kitabxanasinda var idi. Rasim bunu yaxsi bilirdi, onun pula ehtiyaci oldugunu da hiss edirdi.

– Necy alir? – Talih boguq ssl sorusdu.

– Hr kitaba iki-"uc sirvan verck. Yaxsisi budur, "oz"un alver el.

– Alverlik halim yoxdur, "unvani ver, glib kitablari aparsin.

Telefon dstyini yerin qoyanda Talihnin "uryindn qrib, bu vaxta qdr ona tanis olmayan bir agri kecdi. El bil n is qiymtli, vzsiz bir seyini itirmisdi. Bu halini trafdakilara hiss etdirmmy calisdi. Nec il vvl bu kitablari Moskvadan alib gtirmisdi. Aspiranturada oxuyan Talih onlarin k"omyi il minimumlarini vermis, dissertasiyasini yazib basa catdirmisdi.

Amma sonra maddi ctinliklr ucbatindan elmdn soyumus, m"udafisi yanmciq qalmisdi. Indi bu kitablar ona lazim deyildi, skafda yer tutmaqdan basqa hec ny yaramirdi. Amma buna baxmayaraq, onlarla vidalasmaq Talih "uc"un ctin idi. "Umumiyytl, o, kitablara qlbn bagli adam idi. Tlblik illrindn baslayaraq, lin pui kecn kimi yolunu kitab magazalarindan salar, n is almadan oradan cixmazdi. Bzi tanislari kimi yarasiq, s"ohrt xatirin kitab yiganlardan deyildi, evind onun oxumadigi kitab yox idi.

Telefon yenidn sslndi: Rasimnin tanisi idi. O, almaq istdiyi kitablarin vziyyti il maraqlanirdi. Onlarin hamisinin son illrin nsrlri oldugunu v la vziyytd saxlandigini bilnd yarim saatdan sonra onlara glcyini deyib ev "unvanini sorusdu.

Dogrudan da, hec yarim saat kecmmis hmin adam gldi. O, txminn 57-60 yaslarinda ucaboy, ariq kisi idi. Nzaktl salam verndn sonra qonaq otagindaki stolun "ust"un yigilmis kitablan diqqtl nzrdn kecirmy basladi. Bu isi tlsmdn, sbrl g"or"ur, secdiklrini sliq il "ust-"ust yigirdi. Talih onlari saydi: 13 dn idi.

– Bu da sizin 26 sirvamniz, – dey kisi pulu stolun "ust"un qoydu.

– Niy bel az? Bunlann hamisi nadir v qiymtli kitablardir. Hm d Rasim dedi ki, siz ona hr kitaba 2-3 sirvan vercyinizi vd etmisiniz.

– Yaxsi, d"ord sirvan da lav edirm, razisinizmi?

Talih hec n demdi, "omr"und alver etmdiyi "uc"un qiymtd s"ovdlsmk ona cox ctin glirdi.

Taleh bir trfd dayanib sakitc onlara tamasa edirdi. Qonaq cixib gedndn sonra Talih “Hr ctin mslnin hlli var”, – deyib ah ckdi. Kitablarin pulu il bir nec g"un dolanmaq olardi.

* * *

Shr g"uzg"un"un qabaginda daranan Talihnin diqqtini carpayisinin yaninda dayanib k"on"uls"uz halda paltarini ynin geyinn Taleh clb eldi. Ayaqlari el uzun, el ariq g"or"un"urd"u ki, Talihnin rin yazigi gldi. Coxdan ona bel diqqtl baxmamisdi: bir dri, bir s"um"uk idi. Nvazissiz, sigalsiz qalmis "ogey usaga oxsayirdi Taleh. Ndns incik, ndns k"usk"un idi.

G"oz"un"un ucu il bir xeyli ona tamasa etdi. Taleh tnbl-tnbl geyinib vanna otagina kecnd Talih yavasca qapini acib c"ol cixdi.

Bu g"un hec ksl rastlasmaq, hec ksl klm ksmk istmirdi. Bu g"un hyatinda yeni bir d"ovr baslanirdi. lvida, hisslr, hycanlar, duygular dolu hyat! Indi o, soyuq, qlbsiz, hr seyin hesabatini aparan, d"ovrl ayaqlasan adam olacaqdi. Bu g"undn etibarn o, tamam dyisck, robotlasacaq- di. “Bs yaradiciliq?” Fikirlrinin hansisa hisssindn sizib cixan bu s"oz onu cin atina mindirdi. "Uryind yaman hirslndi: “tin t"ok"uls"un snin. Yaradiciliq ndir, filan ndir? O, n olan seydir? Kim grk seydir? Bym yaradiciligi c"ory s"urt"ub yeyirlr? Blk cay yerin icirlr? Xa-xa- xa! Yaradiciliq… Yox bir, snt… N g"ulmli s"ozlrdir! G"orsn onlari kim uydurub?”

Talih fikirlrinin istiqamtini dyisdi. “Glk isin "ust"un. Nhayt ki, isim var, maas alacagam. 200 min manat az pul deyil. Buna da min s"uk"ur. G"or nec aydir ev bir manat da glmir. Grk yaxsi calisim, mndn narazi qalmasinlar. Yoxsa, Allah elmmis, bu is d limdn cixar”.

Bu fikirdn qorxan kimi oldu. Nec aydan bri dymdiyi qapi yox idi. Bakida el bir k"uc, el bir mhll yox idi ki, yolu ora d"usmsin. “Gl pis seylr haqqinda fikirlsmyim. "Umidi itirmk olmaz, hr qaranliq gecnin bir aydin sabahi var. Hr "umidsizlikd bir "umid isigi yanir".

Onun “"umid isigi” – ikimrtbli das hasarin icind yerlsn g"ozl bir ev idi. Zngin d"uymsini basdi. Qapini yasli bir qadin acdi.

– Glmisiniz? Xanim indic sizi sorusurdu. G"ozlyin, indi sizi qbul edck.

Talihnin bogazinin icind n is bir sey "ust-"ust qalanirdi. O, hisslrini b"uruz vermmk "uc"un bir nec df "osk"urd"u, sonra kecib kresloda ylsdi.

Bura slind evdn cox qsr bnzyirdi – soyuq, g"ozl qsr. Iki metr h"und"url"uy"und hasarin o trfind Talihnin adt etdiyi, "oz"un"un d istirakcisi oldugu hyat d"ovr edirdi. Bu trfind is onun indiy kimi tsvv"ur"un bel gtir bilmdiyi, aglina yerlsdirmkd ctinlik ckdiyi yeni, frqli bir d"unya var idi. Indi onu qbul edck xanim bir vaxtlar redaksiyada korrektor islmis, kobudluguna v isin "ohdsindn gl bilmdiyin g"or uzaqlasdirilmis Simuzr idi. Onun ri, orta thsilli Akifin Bakida bir nec ticart k"osk"u var idi.

“Mn n?”– dey qmli fikirlri "oz"undn uzaqlasdirmaga calisdi. Qonsu binada yasayan kimssiz qoca professor nvsi yasda kommersantin masinini yumurdu?” Metronun qabaginda dilnn, iki il vvl d"unyasini dyismis basqa bir professor yadina d"usd"u. M"ullim tanis- lainin necsi xaricilrin evlrind qulluqcu islmirmi? D"unn qzetdn hycanli stirlr oxumusdu: “yasli bir qadin k"ucd yol getdiyi yerd birdn yixilib. Tcili yardim "oz"un"u catdirana kimi o, kecinmisdi. Tibb ekspertinin ryin g"or son bir hftd qadinin dilin yemk dym-yibmis.”

Talih Simuzrin bes yasli ogluna hm daylik etmli, hm d ona rus dilini "oyrtmli idi. Is vaxti shr saat 9-dan axsam saat 5- kimi olmali idi.

Bes dqiq ona bir saat qdr uzun g"or"und"u. Nhayt, icri otagin qapisi acildi v Simuzr xanim oglu il zala daxil oldu.

Axsam Talih "oz"un"u illr yorgunu kimi hiss edirdi. Saatin qrblri saat 5-in "ust"und dayananda evdkilrl sagollasib qapidan cixmaq istyirdi ki, Simuzr xanim lindki ici zibill dolu iki kagiz torbani ona uzadib dedi:

– Bunu k"ucd zibil qabina atarsan!