Ашчэпкі (1998-2000)
Шрифт:
— Juz па zasluzonej emeryturce? — уключаецца ў мае панылыя думкі.
— My sie znamy? — углядаюся ў яго.
— О, juz і zaawansowana amnezja! — яхідна, са здзекам дапякае.
— О co chodzi? — насцярожваюся.
— Przypomne, — з асалодай уводзіць мяне ў ачмурэнне. — Pan wylal mnie z pracy!
Яшчэ адзін пакрыўджаны, думаю з дакорам сумлення і ўдакладняю:
— Z jakiej pracy?
— Wciaz udajesz? — пераходзіць на „ты”. — Pracowali'smy razem.
— Gdzie? — варушу мазгамі.
— W szkole! — злосна вылупіўся.
Камень спаў з сэрца.
—
Прыхадзень настабурчыўся, у вачах маланкі.
— Co robile's? Byle's dyrektorem, glupku! — азарае маю чорную памяць агністым бляскам.
— Niech bedzie, — палагоджваю атмасферу бяседы. — А za co stracile's prace? — цікаўлюся. — Pewnie za polityke?
— O, wraca pamie'c! — дабрэе сусед. — Za polityke, dyrektorku, za polityke, — ляпае мяне па каленях.
— А konkretnie? —дабіваюся.
„Палітык” патэтычна чытае:
Nasza partia wszystko zrobi,
Zeby Polak zyl jak Tobi!
— Co ci to przypomina? — унушальна зандзіруе.
— Krazylo takie co's za Gierka, — усё не магу даўмецца.
— Takie co's? — перадражняе і тлумачыць: — Za takie co's wreczyle's mi wilczy bilet! To byl m'oj utw'or...
— Nie wiedzialem, ze mam w szkole zdolnego poete, — вінавачуся. — Sadzilem, ze tylko upowszechniasz zakazana tw'orczo's'c.
— Duzo czego nie wiedziale's, — згаджаецца падпольны аўтар. — Ale wkr'otce sie dowiesz.
— A mianowicie? — цягну за язык.
— Jestem prezesem Stowarzyszenia Pokrzywdzonych przez Nomenklature. Jasne? — дае зразумець, чым гэта пахне.
— Jasne! — здаюся, і, каб адчапіцца ад назолы, каюся:
— Zaluje...
— No! — pokrzywdzony з задавальненнем фіксуе сваю перавагу, устае і, смачна плюнуўшы, кіруе на Баяры.
Значыць, „быў” я і адыёзным педагогам. Кім я толькі не быў!
Мройнае віраванне Сідара Макацёра
Год апалоніка
1998 год сустрэлі макатранцы з дваістымі пачуццямі. Дваістасць выклікалі дзве парныя дзевяткі, што натапырыліся ў цэнтры новага летазлічэння.
— Цыклопы! — жахнуўся Стахранюк. — Павіслі над намі цыклопы! Гаварыў жа ў Ратным Гара-Гарышчэўскі: „Няважна — будзем беднымі ці багатымі, важна каб былі круглавокімі”. Значыць, здзейсніцца...
Змрочную здань, што залунала над энклавам спрабаваў развеяць Паўхранюк. Даследаваўшы дакладна цыклопападобныя знакі ў выяве прышэльца, ён сказаў:
— Калі гэта і цыклопы, дык не тыя пачвары з мінулай эпохі. Хутчэй за ўсё яны з падатраду беспазваночных. Маюць адно няпарнае лабавое вока. Жывуць у вадзе. Хоць і драпежнікі, нам шкоды не зробяць.
Але страх, пасеяны Стахранюком не адступаў ад макатранцаў. Асабліва пасля таго, як Хранюк простым матэматычным дзеяннем спалучыў вядучую адзінку з замыкаючай васьмёркай. Атрымалася трывожнае
999
Цыклопы
злучаюцца. Хана! Толькі Хрэн, ветэран нязбыўнай мары, не панікаваў. Ён намагаўся ўнікнуць у сэнс загадкавых знакаў. Урэшце расслабіўся, крэкнуў і метадам Хранюка вывеў гістарычнае ўраўненне:1998 = 1188 = 99 = 18 = 9
Пачвары выразна адступілі, рассеяліся. Мала таго, у хвастатай дзевятцы Хрэн убачыў тыповага жыхара неглыбокіх вадаёмаў, лічынку сажалкавай жабы — апалоніка.
І, аслепленыя нечаканым адкрыццём, насельнікі энклава паверылі ў трываласць Макатры, і 1998 год аб'явілі годам апалоніка.
О часы, о норавы!
Пасля сумнаслыннага выступлення ганаровага старшыні сябравіцкай управы, калі ён, незадаволены адведзенай яму роляй, абвінаваціў самаадданых упраўленцаў у грэхападзенні (дзеляць маёмасць без яго), зрокся гонару і ўзначаліў міколасяргееву фронду, управа закіпела справядлівым гневам. І ты, Брут! Усё табе мала?! Хочаш усю ўладу пераняць у свае заграбушчыя лапы!
І сябравіты ўспомнілі гнуснага рымскага змоўніка Катыліну, які ў карыслівых мэтах строіў падкопы пад фундамент рымскага ладу, і згодным хорам грымнулі:
— Лапы прэч ад управы!
Тут і выступіў Цыцэранюк. Прыгадаўшы карані, ён пакарыстаўся тэкстам славутага консула, што выратаваў рымскую рэспубліку ад Катыліны. З крыніцы тэарэтыка філасофскай рыторыкі выкінуў толькі прозвішча старажытнага пярэкрута, падмяніўшы яго мянушкай нашага адступніка. А каб было больш пераканаўча, і пачаў сваю арацыю крылатым словам продка:
— Quousque tandem abutere, Barsina, patientia nostra?
І пераклаў: Калі ж, урэшце, перастанеш ты, Барсіна, злоўжываць нашай цярплівасцю?!
Далей вёў наступ на мове матчынай.
— Да якой пары ты, ачмураны фурыяй, будзеш здзекавацца з нас?! Дзе мяжа неўтаймаванай дзёрзкасці тваіх выступленняў? — заганяў у кут злоснага паклёпніка, падмацоўваючы латынь сакавітым сябравіцкім матам.
— Cui bono? Cui prodest? — закончыў фундаментальным пытаннем сваю прамову супраць Бараны Цыцэранюк. І сябравіты паўтарылі ягонае пытанне:
— Каму выгадна? Хто на гэтым выйграе?
Не выпадкова сябравіты ўспомнілі Катыліну. Быў ён адыёзным стрыжнем у працэсе распаду, што ў той час тачыў рымскую рэспубліку. Падобнае становішча склалася і ў нашым энклаве. Дык і палымянае слова Цыцэранюка згуляла роўную Цыцэрону ролю. Сябравіцкае consultum ultimum прызначыла змоўнікаў на забыццё.
Ці Цыцэранюк таксама давядзе сябравітаў да згоды і выратуе энклаў ад загубы? А мо пачалася ўжо bellum omnium contra omnes? Вайна ўсіх супраць усіх?
О tempora, о mores!
13 смярцей
(магільны сцэнарый знойдзены ў Харошчы)
Кожны хоча памерці незвычайна:
1. Польскі палітык — калі не ў Чанстахове (урачыста), дык на TV (трыумфальна).
2. Ксёндз — у Ватыкане. Папам.