Белы Бім Чорнае вуха

Праз тры хвіліны Іван Іванавіч устаў, паглядзеў на хлопчыкаў і сказаў:

— Такі план, хлопчыкі: вы шукайце тут, у нашым раёне, смялей пытайцеся: Бім павінен быць недзе непадалёку. А я… — Ён крышку падумаў. — Я паеду ў адно месца… ці не прыбіўся ён да вартаўнічых сабак дзе-небудзь.

На выхадзе Люся перадала Толіку карціну «Наш Бім».

Толік паказаў яе Алёшу, а той здзівіўся:

— Сама?

— Сама, — адказала Люся.

— Ты мастачка?

— Не, — засмяялася Люся. — Я ў пяты перайшла.

На карціне быў Бім вельмі падобны: чорнае вуха, чорная нага, жаўтаватыя крапінкі на белым і вялікія вочы; толькі адно вуха, мабыць, даўжэйшае за другое, але гэта не так важна.

Такім чынам, Алёша і Толік адправіліся зноў на пошукі. Яны гэтаксама выбіралі прахожага, гледзячы ў твар (цяпер ужо раіліся грунтоўна), гэтаксама пыталіся толькі пра адно і расказвалі Бімавы прыкметы.

А Іван Іванавіч яшчэ на ложку вырашыў: скарэй у каранцінны ўчастак! Папярэдзіць сабакаловаў, расказаць прыкметы, даць грошай, каб паведамілі яму, калі ўбачаць. А магчыма, Бім ужо там. Пайшоў ён ад Толіка ў ноч на чацвер… тры дні. Хутчэй, хутчэй!

Ён узяў таксі і скора быў ля варот каранціннага ўчастка. Акрамя вартаўніка, нікога не аказалася (выхадны). Але ён на пытанні Івана Іванавіча ахвотна і мнагаслоўна адказваў:

— У чацвер і ў пятніцу сабак не лавілі, а ўчарашнія ёсць, сядзяць у фургоне. Сколькі іх, нячысцік іх ведае, але ведаю, што ёсць. Заўтра прыйдзе доктар і скажа: якога — у навуку, якому — укол мярцвяцкі і на шкуру, а бывае, закопваюць і са шкураю. На тое і дактары. А як жа! Бывае і паляць падчыстую.

— А паляўнічыя трапляюцца? — спытаў Іван Іванавіч.

— Рэдка. Такіх не расходуюць і ў навуку не аддаюць на расцярзанне, а спачатку пачакаюць гаспадара ці звоняць у Таварыства паляўнічых — так і так, маўляў, разбярыцеся. А як жа! На тое і дактары. Адзін ёсць там такі паляўнічы, Іван гаварыў, белы, паршывы, безгаспадарны, гаворыць, сама гаспадыня аддала. А як жа! Можа, у яе мужык памёр.

«Ён ці не ён?» — думаў Іван Іванавіч.

— Пусціце да фургона, калі ласка. Шукаю свайго сабаку, выдатнага. Магчыма, ён сядзіць там. Прапусціце.

Вартаўнік быў няўмольны:

— Выдатных не саджаюць. Садзяць шкодных, каб не заражалі, — безапеляцыйна сцвярджаў ён пераконана. І тут жа твар яго перамяніўся: ён падняў падбародак і адмахнуўся рукою, як бы адхіліў таго, хто прасіў, ад варот, з другога боку якіх той стаяў, засмучаны і бяссільны што-небудзь зрабіць. Нават вартаўнік не мог не ўтрымацца, каб не спакусіцца і не пацешыцца сваёю ўладаю, таму ён і сказаў строга: — Бачыш? «Уваход забаронены». Чытай і разумей, — паказаў ён на рамку пад шклом, дзе залатымі літарамі было напісана: «Уваход забаронены — небяспечна здароўю».

Іван Іванавіч ужо страціў надзею трапіць на двор, але ўсё ж сказаў:

— Эх ты! Чалавек, чалавек!.. Аперацыя была. Ад вайны асколак насіў вось тут. Прыехаў, а Бім прапаў.

— Як гэта? Больш за дваццаць год насіў асколак? — Вартаўнік нечакана стаў сам сабою, такім як быў у пачатку сустрэчы. — Ты глядзі! Раскажы каму — не паверыць. То-та ты… — Ён не дагаварыў да канца і мірна запрасіў, адкідваючы завалу: — Заходзь. Ды толькі нікому не кажы.

Іван Іванавіч адпусціў таксі, спадзеючыся, што павядзе Біма на павадку, і пайшоў да фургона. Ішоў ён сапраўды з вялікім спадзяваннем: калі Бім тут, то ён зараз яго ўгледзіць, прылашчыць, калі ж Біма няма, то, значыць, ён жывы, знойдзецца.

— Бім, мой мілы Бімка… Хлопчык… Дурненькі мой Бімка, — шаптаў ён, ідучы па двары.

І вось вартаўнік расчыніў дзверы фургона.

Іван Іванавіч адхіснуўся і акамянеў…

Бім ляжаў носам да дзвярэй. Губы і дзясны параздзіраны аб вострыя бляшаныя краі. Пярэднія лапы ў крыві.

Ён драпаўся ў апошнія свае дзверы доўга. Драпаўся, пакуль мог дыхаць. І так мала ён прасіў! Волі і даверу — больш нічога.

Кудлатка, прытуліўшыся ў кутку, заскуголіў.

Іван Іванавіч паклаў руку на галаву Біма — адданага, вернага сябра, які любіў.

Закружыліся рэдкія сняжынкі. Дзве ўпалі на нос Біму і… не расталі.

…А тым часам Алёша і Толік, яшчэ мацней пасябраваўшы, ішлі па горадзе. Пыталіся яны, пыталіся ды і трапілі на той ветэрынарны ўчастак, куды Толік калісьці вадзіў Біма. Там яны даведаліся ў дзяжурнага, што ніякіх сабак тут няма і што калі сабака прапаў, то яго перш за ўсё трэба шукаць на каранцінным участку, таму што там сабакаловы.

Нашы два хлопчыкі былі зусім не тыя, што могуць напісаць адрас «дзядулю ў вёску». Таму праз гадзіну, не болей, спяшаліся ад аўтобуснага прыпынку па пустцы на каранцінны двор.

Насустрач ім выйшаў з варот Іван Іванавіч. Убачыўшы хлопчыкаў, ён заспяшаўся, а калі падышоў, сказаў:

— І вы сюды?

— Накіравалі нас, — сказаў Алёша.

— Няма тут Біма? — спытаўся Алёша.

— Не было яго тут? — перапытаў Алёша.

— Не, хлопчыкі… Біма тут няма… і не было. — Іван Іванавіч стараўся схаваць цяжар на душы і боль у сэрцы; яму гэта было вельмі цяжка.

І тады Толік, прыпадняўшы густыя чорныя бровы і сабраўшы на лбе маршчынкі, сказаў:

— Іван Іванавіч… не абманвайце нас… калі ласка.

— Біма няма тут, хлопчыкі, — паўтарыў Іван Іванавіч цвярдзей і ўпэўнена. — Шукаць яго трэба. Шукаць.

Снег церусіўся.

Ціхі снег.

Белы снег.

Халодны снег, які штогод прыкрывае зямлю да наступнага, штогодна паўтараючагася пачатку жыцця, да вясны.

Сівы, як снег, чалавек ішоў па белай пустцы. Побач з ім, узяўшыся за рукі, два хлопчыкі ішлі шукаць свайго агульнага сябра. І ў іх было спадзяванне.

І абман бывае святы, як і праўда. Так чалавек, які памірае, гаворыць любімым: «Мне стала зусім добра». Так маці спявае безнадзейна хвораму дзіцяці вясёлую песеньку і ўсміхаецца.

А жыццё працягваецца.

Працягваецца таму, што ёсць надзея, без якое адчай знішчыў бы жыццё.

Увесь дзень хлопчыкі працягвалі шукаць Біма. А вечарам, ужо прыцемкамі, Толік правёў Алёшу да трамвая і да «нашага» аўтобуснага прыпынку.

— А гэта — мой тата, — пазнаёміў Толіка Алёша.

Хрысан Андрэевіч падаў Толіку руку:

— Зразумела: сябра, значыцца, знайшоў. Ты што ж, да Алёшы ў госці? Калі ласка!

За Толіка адказаў Алёша:

— Ён пасля прыедзе. І я прыеду да Івана Іванавіча. Мы яшчэ будзем шукаць.