Би?иги Аан Дархаммыт

Маан саалаах хараатыы от кэ былаачыйалаах, ханан да кир-хох сыстыбатах кылбаа маан тсэкэлээх, уурбут-туппут курдук быыылаах-тааалаах, киэ арылхай харахтаах эдэркээн учуутал кыыс сэрии кэмигэр хойутаан рэммит рдк кылаас сорох сиппит-хоппут уолаттарын кытта аыйах сылынан быысаар, эгил-тэгил тэ саастыылаахтара этэ.

– Оолоор, воспитательгыт ыалдьар кэмигэр мантан инньэ кинини мин солбуйуохтаахпын. Директорбыт Марианна Евгеньевна сарсыарда аайы эигини крн бэрэбиэркэлээн киирэр. Кирдээхтик олороллор, режими аанньа тутуспаттар диир. Ону туоратарга тугу ооробут, режими хайдах тутуабыт?

Ким да тутатына хардарбата. Хосторо тымныы буолан кслэрэ тэлигириэйкэлээх да буоллаллар, томут курдук кумуччу туттан, иннилэригэр чараас былаачыйанан эрэ турар эдэркээн учууталларыттан кыбыстыбыттыы, кэмчиэрийэн олордулар.

– Кырдьык, дьиэит таа, кирилиэскит, крдьккт кирдээх, умывальниккыт аннынааы бааххыт тоуллубакка толору турар. Бэйэит оскуолаытыгар, дьиэитигэр куруук телогрейканан сылдьаргыт кррг чгэйэ суох.

– лэбит элбэх…

– Маспытын-уубутун бэлэмниибит.

– Дьиэбит тымныы, – онтон-мантан симик саалар одо-додо иилиннилэр.

– Анастасия Яковлевна, эн хайдах томоккунуй? – тэлигириэйкэтин эээрин ср туттан олорор Коля Софронов кэмчиэрийбиттии ыйытта.

– Мин сарсыарда аайы эрдэ тураммын зарядкалыыбын, хайыардыыбын уонна хайдах тоуохпунуй?

Дьиинэн, кини оскуолаа барарыгар былаачыйатын иинэн чараас куопта кэтэрэ. Хатыыр буолан онтукатын билиннэрбэт этэ, билигин онтун эмиэ кэтэн турара.

– Тыый, хайдах онно барытыгар бириэмэ тиийэрий?..

– Режими тутуабын.

– Оччоо хата режимин кэпсээ эрэ.

– Только барытын, сарсыардааыттан саалаан… – сэргээлиир саа-иэ арыый элбээн, кэпсэтии снньн булуох курдук буолла.

– Мин сарсыарда алта ааарга туран зарядкалыыбын уонна 15 мнтэ устата хайыардыыбын. Суунан, ааан бараммын сэттэ ааарга оскуолаа баар буолабын. Эбиэккэ диэри эиги сменаытыгар химияа, биологияа уруок биэрэбин. Эбиэттэн киээ иккис сменаа ботаниканы рэтэбин, юннаттар курууоктарын, агитационнай лэ ыытабын. Нэдиэлээ тртэ киэээи оскуолаа рэтэбин. Ол кэнниттэн дьиэбэр кэлэн сарсыы уруоктарбар бэлэмнэнэбин.

– Уонна алта ааарга тураын?..

– Туран.

– Онно уу ханар дуу?

– Ханар. Урут студенныы сылдьан дааны хойукка диэри дьарыктанар, эрдэ турар этибит. Инньэ гынан рэнэн хаалбыппын.

– Тыый, оччоо бииги бириэмэбит гс ттн утуйан тахсар эбиппит дии, – учууталларын кытта, уруккуларын курдук, кэмчиэрийэ, кыбыста тутталлара сыыйа симэлийэн, бэйэлэрин тэнээхтэрин курдук, сн-махтайан, бэркиээн кэпсэтиигэ бары ааастык кыттан бардылар.

Анастасия Яковлевна бэйэтэ дааны, исти сыыан, чугасаыы тыына скээбитин билинэн, инигээ суох холкутук сааран-иэрэн салгыы кэпсээбитинэн барда:

– Мин эмиэ, эиги курдук, оскуоланы бтэриэхпэр диэри интэринээккэ олорбутум. Онно бэйэбитин дьаанар сэбиэттээх, бэрэссэдээтэллээх буолар этибит.

– Ханнык оскуолаа рэммиккиний? Ол сэбиэттэри ким тэрийэр, туох лэни ыытар этилэрий? – тэлигириэйкэлээх уолаттар ортолоругар соотоун толстовканан олорор, ркйбт хара куударалаах басты рэнээччи Миша Николаев эрилкэй киэ харахтарынан боломтолоохтук кртэлээтэ.

– Дьокуускайга иккис оскуолаа рэммитим. Барытын рэнээччилэр бэйэбит испититтэн бэйэбит талан тэрийэрбит. Алталыы-сэттэлии киилээх спортивнай, хааайыстыбаннай, санитарнай, культмаассабай сектордар сэбиэттэрин таларбыт. сс хаыат тааарар художниктардаах, редколлегиялаах буоларбыт. Олор салайар этилэр. Хостор аайы ыстаарыалар баар буолаллара, кинилэр дьууурунайдары аныыллара. Барытын бэйэбит крнэр, оорор этибит. Ким да, хайа да учуутал кэлэн бэрэбиэркэлээбэт этэ.

– Оо, нааа чгэй эбит дии!

– Кырдьык дааны, бииги эмиэ инньэ гыммаккабыт…

– Бии дааны тэринэрбит тоо сатамматый? – Миша, барыларын санааларын тмэрдии, быаччы эттэ.

Анастасия Яковлевна, ртн кистээбэккэ, рсптт тыл ктхт:

– Чэ оччоо сэбиэппитин талыаы.

Оолор, тута срн дьыалаа эмискэ киириэхтэрин толлубут курдук, кэмчиэриспиттии клм аллаан, сирэй-сирэйдэрин крстлэр. Чочумча тохтуу тээт, Миша таыгар олорор, эмиэ куударатын хаас ттгэр кэлтэччи тарааммыт Володя Федотов симиктик тыл быктарда:

– Ээ, бии эмиэ бэйэбит…

– Кырдьык, бииги эмиэ бэйэбит талыннахпытына?..

– Сп-сп, инньэ гыныаххайы.

– Анастасия Яковлевна, эн баран сынньан.

Учууталлара клэ тстэ. Кэпсэтиитэ табыллан, ис-ииттэн рэн, астыммыт быыынан ытыын ытыыгар тэс гына охсон, сууралаамахтаан ылла.

– Чэ сп, кытааты, хомуну! – эргичис гынан тахсыахтыы хос иин кэрийэ крн иэн, хараа оох таыгар сытар турбаа баайыллыбыт туох эрэ улахан к тимирдэргэ ииннэ. – Бу тугуй, оолоор?

– Ити Миша штангата, кн аайы дьарыктанар, – Коля Софронов киэн тутта хардарда.

– Оо, дьэ маладьыас, Миша, табаарыстаргын эрчийдэи дии. Зарядкалаа-хайаа, дьон оннооор тымныы уунан, хаарынан сууналлар, ол иин тымныйбаттар, ыалдьыбаттар.

Оскуола

Дириэктэрдэрэ, сарсыарда ааас уруоктаах буолан, суоа. Анастасия Яковлевна ахсыстарга биологияны рэтэн баран учууталыскайга киирбитигэр, Марианна Евгеньевна кинини хайдах эрэ сирэйэ-хараа сырдаан, рэ-кт крстэ.

– Ну, здравствуй, мадонна, ходишь, уроки даешь, а там ребята сами… – тугу эрэ ситэ саарбакка мчнээн кэбистэ. – В общем сама посмотришь после уроков.

«Тыый, тугу оорбут буоллахтарай?» – диэн Анастасия Яковлевна уун переменаа диэри икки уруок устата иигэр ааллара, дьиксинэ саныы сырытта. с уруок бтээтин кытта интэринээтигэр срэн тиийбитэ, хараар дьиэ таыттан ыла саалаан кппэтэх атын хартыыната арылынна. Кирилиэс таынааы кии хараын аалар араас нх муус-хаар, кир-хох суох буолбут. Иирдьэ киирбитэ, суунар хос ып-ыраастык сууйуллубут, урукумуонньук аннынааы баах тобус-толору кирдээх уунан билгийэн турар бэйэтэ кубус-кураанах килбэйэн олорор. Хостор, утуйар ороннор бары тупсаай баайытык хомуллубуттар. Икки хоунан олорор кыра кылаастар оолоруттан ыйыталаа, кэпсэтэ-хайгыы тэн баран, эдэр учуутал сргэтэ ктллэн, дьиэрэкэй ааардаах оскуолатыгар тттр элэстэнэн таыста.

– А ну-ка, теперь расскажи, моя красавица, как тебе удалось совершить культурную революцию? – Марианна Евгеньевна, Анастасия сирэйэ-хараа сырдаан киирбитин крн, куолутунан клэ-оонньуу кэриэтэ, ыйытта.

– Барытын Миша Николаев тэрийбит , бары мустан мунньахтаабыттар. Хас да сектор сэбиэтин, хостор ыстаарыаларын бэйэлэрэ талбыттар уонна тута дьаанан лэлээн-хамсаан барбыттар, – Анастасия Яковлевна рэ-кт бээээи крстн туунан сиилии кэпсээн биэрбитигэр дириэктэрэ тээ рсэн, с-махтайа ииттэ. Урут атын оскуолаа итинниги крсбэтэх, билбэтэх эбит буоллаа.