Ціша
Шрифт:
3
Увечары таго ж дня мы з сапраўдным знаёмым — маленькім чыноўнікам — сядзелі ў бары і пілі піва.
— …I вось калі ён сказаў: «У Нью-Йорку пылу не бывае», у мяне ўсё і паплыло перад вачыма! Як жа вы так? — упікнуў я. — Хіба ж можна быць такімі падобнымі?
— Ды я не ад цябе першага пра таго двайніка чую, — апраўдваўся знаёмы. — Я ж не вінаваты!
— А я думаю: ну, падвёў чалавека, але каб так пакрыўдзіцца, што рукі не падаваць!..
— Як ён з табою ўвогуле размаўляў, у атэлье прывёў?
— Ды ў тым і справа! Калі кравец назваў яго, я ўспомніў — успомніў,
Сваяк
Пад раніцу ў мой салодкі сон уварваўся віск бензапілы.
Я падскочыў, затым схаваўся пад коўдру, накрыў галаву дзвюма падушкамі. Не памагло! Бензапіла не ўнімалася. Яна пілавала свае бярвенні недзе зусім блізка, яе аднастайна-цягучы віскат уядаўся не проста ў вушы, а ў самыя, здавалася, мазгі.
Сонны, я не адразу дапетрыў, што гэта ніякая не бензапіла, а проста хтосьці звоніць мне ў дзверы. Націснуў кнопку званка і не адпускае. Але мяне няма дома! Я памёр для ўсіх! Я чакаў, можа быць, гэтых выхадных, як салавей чакае лета. Сёння субота, учора жонка паехала да бацькоў, і я карыстаюся момантам — я хачу пабыць адзін. Напісаць рэцэнзію. Прыбіць палічкі пад кнігі. Падрамантаваць кран у ваннай. Ды мала што? Я хачу рабіць тое, што мне хочацца, — вось і ўсё!
А званок між тым не сціхаў, бы заклініла яго. Я ўсцягнуў на плечы халат і адчыніў дзверы. У парозе стаяў нізенькі чалавечак з вялікай спартыўнай сумкаю з рамянём на плячы. Па інерцыі палец яго ўсё яшчэ прыціскаў кнопку званка. Засцігнуты знянацку, чалавечак адскочыў і, гледзячы на мяне, вінавата заморгаў. Пракляты званок нарэшце змоўк.
— I сон жа ў вас, — ільсціва сказаў чалавечак. — Пазайздросціць можна!
— Хто… вы? — прахрыпеў я. — I што вам трэба?
На яго твары адбілася перш здзіўленне, потым крыўда:
— Няўжо не прызналі?! А вы лепш прыгледзьцеся… Нягожа сваякоў забываць. Я павярнуся вось так, бокам, у профіль. Паглядзіце яшчэ раз. Ну?
Прадраўшы сонныя вочы, я паглядзеў больш уважліва. Чорт яго ведае! Здаецца, недзе бачыў, ці то на фотаздымку, ці ў жыцці… Але не больш аднаго разу.
— Ну вось! — усцешыўся чалавечак, імгненна злавіўшы перамену на маім твары. — Я так і ведаў, што ўспомніце… Дык мне заходзіць?
— Што вы хацелі? — бесцырымонна перабіў я яго. Босым нагам холадна было на кафельнай падлозе.
— Па-першае, добры дзень, — сказаў чалавечак годна.
— Не дзень, а раніца. Без пятнаццаці шэсць!
— Хто рана, як кажуць, устае, таму, як кажуць…
— У такім разе маглі б яшчэ раней прыехаць, — з’едліва заўважыў я.
— Раней не мог — я першым аўтобусам.
— Але што здарылася? Чаму такая спешка?
— А раптам не застаў бы вас, — справядліва адказаў ён. — Мала куды вы маглі сысці. Дык я прайду, з вашага дазволу?
Я неахвотна адступіў, госць прайшоў, паставіў у кутку ў пярэдняй сумку, разуўся, усунуў ногі ў мае пантофлі.
— Ды не перажывайце вы так! — усклікнуў ён, зірнуўшы мне ў твар. — Выспіцеся яшчэ, жыццё доўгае! Я ж усё разумею. Са мною вам ніякага клопату не будзе. Я ветлівы,
спакойны, ціхі, самі бачыце. Пабуду трохі — і цю-цю, толькі вы мяне і бачылі.— Трохі — гэта, прабачце, колькі? Надоўга?
— Які вы, далібог, калючы! Жартаўнік! Чаму надоўга? Памыюся — і ўсё. У нас у цэнтры ваду па графіку адключылі, а лазню я не вельмі паважаю… Мітусня, людзей процьма, не зусім гігіенічна… А тут, у вас, памыюся сабе ціхенька і паеду. Ды вы ж мяне ведаеце!
Я хоць і не ведаў яго, але ўзрадаваўся:
— Ах, памыцца! Так бы адразу і сказалі. Мыйцеся на здароўе, ванна вашая.
Я сядзеў на кухні ўжо трэцюю гадзіну, машынальна калупаў пазногцем падцёкі фарбы знізу падаконніка і пазіраў у акно на такую блізкую і такую недаступную мне сонечную раніцу. А госць тым часам мыўся. 3 паўгадзіны ён, крэкчучы ад асалоды, шлёгаў сябе венікам, які прынёс з сабою ў сумцы. Яшчэ з паўгадзіны рабіў кантрастны душ — шум вады то заціхаў, то ўзмацняўся, а з ванны даносіліся крыкі, ад якіх я ўздрыгваў:
— Ух! Ах, ты! Гарачая пайшла! А цяпер халодная!
Потым ён спусціў ваду, напоўніў ванну свежаю і (мне так уяўлялася) пачаў ныраць. Ён станавіўся на край ванны, нейкі час набіраўся, відаць, адвагі і раптам, са страшэнным плёханнем, усім целам кідаўся ў ваду. Нарэшце, калі я ўжо адчаіўся спадзявацца, што гэтаму настане канец, усё сціхла. Госць паявіўся на кухні, вясёлы, распараны, захутаны ў мой любімы, жоўты ў сінія гарошыны, махровы ручнік.
Пакуль я выбіраў анучаю лужыны ў ваннай, папраўляў скручаны дарэшты кран, госць стаяў у дзвярах за маёй спінаю і казаў:
— Я дзе ні быў у гасцях, ніколі яшчэ нікога не пакрыўдзіў. Свіння той, хто чужы час не цэніць. Я ж разумею. Галоўнае — паважай людзей, тады і цябе будуць паважаць. Правільна?
Вярнуліся на кухню.
— Гарбаты? — спытаў я, ставячы на пліту чайнік.
— Гарбата само сабою, — ён хітравата падміргнуў мне. — А ці ведаеш ты першае правіла Суворава? Пасля лазні хоць украдзь — ды выпі.
— Але… у мяне няма. Пусты халадзільнік, можаце самі паглядзець. I ўвогуле…
— Хіба магазін далёка?
— Добра, — сказаў я. — Давайце грошы.
Ён вінавата закашляўся:
— Якраз з грашамі… кх-кх… праблемы…
— Добра. У мяне ёсць. Я выканаю ваша «сувораўскае» правіла. Але абяцайце, што вы… не будзеце доўга! Я не чакаў гасцей! У мяне свае планы.
— Ды Бог з табою! Што ж я, сам не разумею? Пасяджу і пайду.
Калі я вярнуўся з крамы, госць прыняў з маіх рук сумку.
— Ану, што ў нас тут? — пачаў выкладваць на стол каўбасу, яйкі, памідоры. Адкаркаваў пляшку піва, адглынуў. — Рыбкі не здагадаўся купіць? — з дакорам упікнуў. — Ну, нічога… Піва, гарэлка… А дзе ў нас чарачкі? Ды сядай, што ты стаіш, як бедны сваяк! — запрасіў ён.
— Я не буду. Катэгарычна.
— Як хочаш. Мне больш дастанецца.
Я прыстроіўся на сваім месцы каля акна і панура калупаў фарбу знізу падаконніка. Госць, смачна крэкнуўшы, выпіў чарку гарэлкі, закусіў, лыкнуў піва.
— Цёплае, халера… Дык не будзеш?
— Не.
— А што ў цябе за такая пільная праца, што так гарыць?
— Мы хіба на ты? — толькі цяпер заўважыў я.
— Ды кінь — свае людзі! Якія цырымоніі… Не люблю. Чужым толькі на «вы» кажуць, а да свайго — непавага. Дык што за работа ў цябе?