Клавуня, гэта я, твой Вася

— Вася, дзе ты так доўга быў, я не магла цябе дачакацца?

— Ты чакала мяне ці грошай? — злосна пытаю. — Ніколі ж так доўга не чакала.

— О, ужо думае, што лакома на яго грошы!

— То і добра, што не лакомішся, бо іх у мяне няма.

— Не жартуй...

— Не маю і ўсё. І хачу спаць!

— Слухай, мантач, калі ты хлусціў: тады, як гаварыў, што выйграў, ці цяпер, калі аддаў на к...?

Я ведаю, што сны спраўджаюцца, а вы верце — не верце...

1980 г.

ПАРАНЕНАЕ ПАВЕТРА

У нядзелю 24 жніўня, паабедаўшы выйшаў я глытнуць паветра (не скажу, што свежага — усюды дым). Гляджу, народ валіць на стадыён, на футбольны матч паміж "Ягелёніяй" і "Краковіяй". Як тут не паддацца агульнаму настрою! Трэба падтрымаць нашых другалігоўцаў. Пабег я па цёплую куртку, і на аўтобусны прыпынак. Аўтобусы толькі мігалі, ніводзін не хацеў спыніцца. Урэшце, праз паўгадзіны, нейкі спагадлівы шафёр узяў.

Толькі ўварваўся я з білетам за 40 злотых на стадыён, як суддзя даў сігнал на гульню. У першых мінутах ігракі абедзвюх каманд не бегалі, як гэта павінна быць, а хадзілі, быццам ім не было куды спяшацца. Аж (адкуль не вазьміся!) на стрыжаную траву стадыёна ўбег чорны сабака. І пачаў ён ганяцца то за тым, то за гэтым футбалістам. Аднак выбіраў кракавяк. Стадыён у захапленні рагатаў. У гэтай сітуацыі суддзя вымушаны быў спыніць гульню. Пачалі сабачку выганяць. А той думаў, што з ім гуляюць і давай выгінаць хвост і бегаць навакол. Яго лавілі, а ён уцякаў усё глыбей у цэнтр поля і ўцешна агрызаўся. Урэшце супольнымі намаганнямі (пры вялікай падтрымцы трэнераў) удалося збянтэжанага чацвераногага балельшчыка нашай каманды выдварыць з поля.

Збянтэжыўся сабачка, гэта праўда, але сваё зрабіў. Ігракі пачалі бегаць. Аднак нерваваліся, паветра стагнала. Цяпер ужо балельшчыкі не рагаталі: лаялі сваіх, чужых і арбітра. А ігракі, як на злосць, ніяк не маглі трапіць у мяч, толькі нагамі і галовамі паролі паветра. А яно аж сінела ад болю. Мяч лавілі рукамі. Суддзя не свістаў, не караў, за ручную гульню, бо бачыў, што мячом ніхто не завалодае. Так закончыліся першыя 45 мінут.

У другой палавіне давялося мне сядзець са сваім сябрам Юркам. Ён не прапускае ніводнага матча. Як добра, што ён і сёння быў, а то нашы прайгралі б і ніхто не ведаў бы чаму. Юрка памагаў як мог, як толькі дазвалялі ўмовы стадыёна. Божа, колькі мне і суседзям д асталося ад яго! Юрка гроб, біў, шустаў нагамі. Па лаўцы і бетону. Пінаў суседзяў па нагах, тоўк нас кулакамі і локцямі. Я, убачыўшы гэта, спярша рагатаў (аж калоць пачало ў дыхах), потым злякаўся. А Юрка нас лупіў і крычаў футбалістам як там забіць гол. Адначасова хваліў Селівоніка (нумар 10).

І што вы думаеце, дабіўся свайго. Беластаччане пачалі гуляць смялей, зручней. Усё больш атакавалі вароты гасцей. Праўда, не траплялі мячом у вароты, але гэта не іх віна, бо раз, вароты вузкаватыя і нізкаватыя, а па-другое, у іх стаяў яшчэ і варатар.

Але Юрка так хварэў, што не аставіў абыякавымі нашых футбалістаў. Яны знерваваліся і на 68 мінуце загналі мяч у вароты. Больш не ўдалося, бо кракавяне бараніліся. Але і так Ягелоніі 2 ачкі. Дзякуй чорнаму сабачцы, які ўмела пакіраваў нашай камандай.

1980 г.

ЦІ "НІЗКА" — УСЮДЫ НІЗКА?

Да сённяшняга фельетона загналі мяне цырульнікі. Вы, паважаныя чытачы, пэўна, думаеце, што я хлушу. Маўляў, цырульнікі не прымушаюць нікога сілай. О, тады яны вас яшчэ не давялі да шаленства. І спосаб у іх на пераўтварэнне вас у шалёнага вельмі просты. Не мандатам узбудзяць яны вашы нервы, не судовай валакітай. Прыдушаць яны вас звычайнай электрычнай машынкай.

Заўсёды хадзіў я падстрыгацца да адной пані. Хоць яе майстэрня IV катэгорыі і далёка ад майго дома, але ў яе ёсць добры густ: ведае, што каму пасуе.

На гэты раз я вельмі спяшаўся і забег у цырульню І катэгорыі, што ля майго дома. Чаргі не было. Я прывітаўся з цырульнікам, з якім быў ужо знаёмы (аднойчы "падраўняў" ён мне бакі, што левы быў вышэй вуха, а правы пасярэдзіне і людзі думалі, што ў мяне вушы выраслі фальшыва) і выбраў іншага "фахмана". Той пасадзіў мяне ў крэсла і спытаў: "Нізка, ці высока" Я сказаў: "Прашу нізенька".

Цырульнік расчасаў мае валасы на дзве роўненькія часткі з белай баразной пасярэдзіне галавы ды, узяўшы машыну, запусціў яе ў маю чупрыну. Пакуль я агледзеўся, машынка ўжо арудавала на сярэдзіне галавы.

— Пане майстар, — застагнаў я, я ж прасіў нізка!

— Стрыгу так, як кліент жадаў, — адказаў стрыгун.

Я спыніў дыскусію, спужаўся, што майстар выпусціць мяне з грыўкай над лбом. Вядома, можа знервавацца і дасць машынцы волю. Што будзе, то будзе — дасядзеў да канца.

Урэшце цырульнік зняў з мяне прасцінку, шчотачкай заглянуў за каўнерык ды сказаў:

— Гатова, дваццаць злотых!

Заплаціў я, падзякаваў, развітаўся і пайшоў дамоў. Прыходжу, а жонка гаворыць:

— Ого, вясна будзе!

— Якая вясна! — не скеміў я.

— Цяпер жа люты.

— Люты? — іранізуе жонка. А ты ж падстрыгся як на лета.

— Чорт іх ведае, гэтых цырульнікаў, — спавядаюся жонцы. — Хадзіў да майстра IV катэгорыі, усё было ў парадку. Думаў, што ўсюды "нізка" абазначае нізка. Аказваецца, у вышэйшых салонах усё наадварот.

— Ты прасіў "нізка"? — смяецца жонка.

— Ну.

— Не нукай, а прыпомні, як косяць траву на лонцы. "Нізка" — значыць, пад корань.

Прызнаў я жонцы рацыю і цяпер, яна мяне стрыжэ.

1980 г.

ВЫЛЕЧЫЛІ

Лёг я ў бальніцу ў апошні сакавіцкі панядзелак, хоць накіраванне атрымаў у студзені. Усё "няма месца" адказвалі на мой тэлефон. Дастаў я накіраванне на аснове болю ў жываце, а чакаючы свабоднага месца, паспеў захварэць на сэрца.

Лёг я, але ж не ляжыцца, калі трэба столькі ўсяго напісаць у "Ніву". Не магу ж я з лёгкім сэрцам прамаўчаць выказванні Уладзіка Сідарука на тэму карэспандэнтаў, ці натураліста Барыслава Рудкоўскіна на тэму забівання звяроў пры дапамозе чарговых прылад. Лап за аўтаручку і, лежачы на пузе, пачаў пісаць аб людзях-бандытах. Нічога напісаць не ўдалося, але ўдалося звярнуць на сябе ўвагу лекараў. Яны, убачыўшы, што не ляжу пад пледам і не стагну, вырашылі, што здаровы, што камбіную і перасталі звяртаць на мяне ўвагу. З іх паводзін лёгка было зразумець, што я ў бальніцы апынуўся выпадкова.

Усе мяне тут прымалі, як няпрошанага госця. Усім суп і другое блюда, а мне сухая бульба з рэдзькаю. Быў я без снедання, але і гэтага не з'еў — у знак пратэсту. На вячэру ўсім шынка, масла і белы хлеб, а мне ваду з постам, у якой варылі рыс. Ведаю, што рыс, бо пару крупінак плавала на талерцы: відаць, сітка прапускала, або талерка была ад рысу. Вячэра ў васемнаццаць, а праз дзве гадзіны мае калегі па зале дабываюць з шафак хто што мае і ўмінаюць, а мяне чума бярэ, што галодны і нічога не маю. Ляжу ды слухаю, як кішкі марш іграюць. Дачакаўся другога дня, і тое самае, бо дыэтэтычка забыла вызначыць мне дыету. З ласкі атрымаў малочны суп. На трэці дзень заходжу на снеданне, ужо як паўнапраўны, заправіянтаваны. Гляджу, на сталах талеркі з малочным супам, талеркі з маслам і мартадэляй, ды збан з каваю і кубачкі. З'еў суп, аддаю ў акенца талерку, ды прашу каўбасы. Жанчына глядзіць на мяне як на вар'ята і кажа: "Суп магу даць, а каўбасы — не, бо порцыі палічаны". Сканфужаны гавару, што я па сваю, а не па дадатковую. Жанчына ўсміхнулася іранічна і падала мне скрылечак каўбасы, ды паўпорцыі масла. Відаць, падумала, што зрабіла мне вялікую ласку. За ўвесь перыяд майго прабывання ў бальніцы глядзела на мяне як на хітруна-абжору. А я сарамліва спускаў вочы і баяўся выйсці на калідор, каб яе не сустрэць.

Калідор! Калі яго мыюць, то так як я мыў у арміі. Аднойчы быў дзяжурным па зале. Дзяжурны па роце крыкнуў "На пастраенне!" Я, як і ўсе, схапіў аўтамат і бягом на двор. Калі ўжо ўзводы сфармавалі шарэнгі, прыбег мой камандзір аддзялення і крыкнуў: "Петручук не вымыў падлогі ў зале, бягом марш!" Я прыпёр наверх, схапіў квартачку вады і анучаю памачыў падлогу. Нават не ўсюды памачыў, бо квартачка гэта ж малая. Але ўбег "пісталет" і пахваліў, што хутка памыў. Пабеглі мы абодва на пастраенне і нават ніхто не заўважыў нашай адсутнасці. Толькі пытанне: ці падлога была вымыта?