Плошча. Гісторыя аднаго каханьня

Усё было прадумана і ў чарговую сераду ён сеў на лаўку ў інстытуцкім скверыку і стаў чакаць, калі выйдуць гурткоўцы. Быў ціхі вечар, ён сядзеў пад вярбою, што нізка, ледзь не да самае ягонае галавы, апусьціла сваё доўгія драцяныя галінкі, але амаль не варушыла імі. Гэты спакой перадаўся яму, ён згадаў гурткоўцаў і пасьміхнуўся: ён зразумеў раптам, чаму больш не пайшоў на іх паседжаньні: бо адчу там сябе значна старэйшым за ўсіх тых наіўных дзетак на чале з Дзедам… Ён убачыў, што ня можа размаўляць з імі аднолькавай мовай, бо ня ведае іхніх “модных” цяпер слоўцаў, бо ня мае, як некаторыя, блогу ў ін­тэр­неце… Словам, дзед ён, а ня іхні кіраўнік… Ён падумаў, што за апошнія гады, калі замкнуўся ў сабе, калі задзіночыўся, страціў нешта важнае, дагэтуль неўсьведамлёнае… А значыць, яму яшчэ і пагэтаму трэба цяпер абавязкова пазнаёміцца з тою дзяўчынаю… Каб паціху вяртацца ў жыцьцё.

Гурткоўцы выйшлі – шумныя, натхнёныя, на­д­звы­чай вясёлыя для такой позьняй гадзіны, і рэдкія мі­накі на іх абарочваліся незадаволена, як на п’яных. Прайшлі сваім статкам паўз яго, не зьвярнулі ніякой увагі на адзінокага чакальніка пад ценем дрэва, а можа, і не заўважылі ўвогуле, бо выйшлі са сьвятла ў паўцемру.

Дзяўчыны сярод іх не было. “Няўжо таксама кі­ну­­ла гурток?” – спалохаўся ён не на жарт, бо дзе ж цяпер яе шукаць?

Гучней за ўсіх гаманіў і рагатаў Дзед – як ён яго ўзьненавідзеў: самазадаволены баран, графаман, лыбіцца, сабраў кампанію бяскрыўдных пачынаючых і зьдзекуецца з іх, а, можа, яшчэ і знаходкі іхнія крадзе – падпітваецца, падлюга, а потым выдае за свае, друкуе... Колькі людзей з-за яго, пэўна, уво­гуле пісаць кінула, колькім ахвоту адбіў за асадку брацца...

Ён гатовы быў выйсьці са свайго ценю і даць у гэ­тую рагатлівую пашчу кулаком, так, каб зубы па­вы­ляталі... Але стрымаў сябе.

У наступную сераду ён прыйшоў пазьней і зноў сеў пад тым жа дрэвам. Гэтым разам дзяўчына вый­­шла разам з усімі, але трымалася нібыта асобна, ад­чуджана, што яму спадабалася.

На выхадзе з інстытуцкага скверыку чародка гурт­­коўцаў распалася: хто пайшоў да метро, хто да прыпынку аўтобусу, хто – тралейбусу, а хто пеш­кам.

Ён заўважыў, што кожны хлопец (а іх было ці не ўтрая менш, чым дзяўчат) пайшоў не адзін, а з “па­рай”. Дзед пасунуўся да метро з трыма шчабятлівымі дзяў­чаткамі, а тая, за кім цікаваў ён, адна пайшла ў бок вакзалу.

“Няўжо жыве за горадам, няўжо на электрыч­ку?” – страсянуўся ён (такое ў ягоныя планы не ўваходзі­ла), і назіркам, не губляючы постаць, пакрочыў усь­лед. Ля вакзалу ад душы адлягло: дзяўчына спы­нілася на тралейбусным прыпынку. Вырашыў па­дацца туды і ён, бокам-бокам, стаць побач, быццам і не заўважаючы яе, каб потым “выпадкова” сустрэцца вачыма і – “абрадавацца”: якая неспадзяванка!

Прыблізна так усё выйшла: на прыпынку бы­ло ня­шмат людзей, але яны з дзяўчынай доўга адзін аднаго “ня бачы­лі” і толькі, калі паказаўся тралей­бус (ён трывожна падумаў: а раптам яе?) – яна сама павярнулася да яго і прыязна, як знаёмая, усь­міхнулася... І добра, бо ён, мажліва, так і не адва­жыўся б падыйсьці да яе, а тут – не было куды падзецца і ён усьміхнуўся ў адказ...

На тралейбусе яны весела гамонячы (самі сябе за­водзячы – так бывае ад узаемнай сімпатыі) да­еха­лі да яе дому, выйшлі, селі на лаўку і ніяк не маг­лі разьвітацца. Ён быў, як ніколі, гаманкі, яму хацела­ся спадабацца дзяўчыне, ён распавядаў і распавядаў, абы не маўчаць, а яна слухала, з хітрынкай зазіраючы ў вочы, быццам верачы і ня верачы пачутаму... Ён быў старэйшым за яе гадоў на пяць і сёе-тое ў жыцьці пабачыў, яшчэ больш вычытаў з кніжак, і, калі не саромеўся, – быў цікавым суразмоўцам. Іншая спра­ва, што звычайна быў ён, ціхмяным, запаволеным, замаруджаным, да таго ж меў адзін істотны недахоп, з якога, дарэчы, і вырасла большасьць ягоных комп­лексаў: калі хваляваўся, пачынаў заікацца. Але гэ­­­тым разам – ад хваляваньня! – ён забыўся пра сваё заіканьне і за вечар ні разэчку не запнуўся нават...

Хвіліны беглі шпарка і радасна, бы разьняволеная, талая вада ўвесну, і трэба ўжо было разьвітвацца, і варта было б дамаўляцца на новую сустрэчу, а як? Ён ня ўмеў.

Па-праўдзе, гэта было ягонае першае спатканьне з дзяўчынаю. Вось так – жыў, жыў і неяк зусім ня думаў – не было калі! – што ёсьць на сьвеце ін­­шае жыцьцё, што можна жыць іначай, цікавей, зьмястоўней… Што можна мець сябра… сяброўку, з якой так добра проста быць побач… Цікава: а ці ёсьць у яе “сябар”? Пэўна ж – ёсьць... Такая прыгожанькая ня можа быць, адною...

“У цябе ёсьць тэлефон? – пачуў ён скрозь думкі. – Дай мне нумар – я табе патэлефаную”.

Ад нечаканасьці ён забыўся свой нумар і доўга, напружана, згадваў яго. Нарэшце, назваў.

“А ў цябе?”

“Я сама патэлефаную табе...”

“Ну, добра...”

Разьвіталіся: ён па-вучнёўску патрымаў яе руку ў сваёй... Ах, якая то была рука… Тонкая, белая, бяз­важкая, прахалодная – так і хацелася падняць яе і сагрэць вуснамі…

Ён ішоў дамоў, несучы ў сабе памяць пра руку дзяў­чыны – лёгкую, белую, мілую… згадваў яе пос­таць, плячук побач, тонкі, асаблівы пах валасоў, які так хваляваў яго, маленькае вушка з нясьмелым ра­баціньнем на ім... і быў шчасьлівы тым, што нарэшце зразумеў, чаго ў жыцьці яму не хапала. Маці, згадаў ён, так, разумніца-маці, ня раз пра тое яму казала, і намёкам, і наўпрост, у лоб: займеў бы ты сабе дзяўчыну… А яму не да таго было, усё выдумляў сабе нейкія заняткі: дуду, вершы… і ня слухаў маці: пэўна, да гэтага ён павінен быў прыйсьці сам.

З “Дзёньніка” Аляксандра К.

“Учора быў на мітынгу. Па горадзе, нават на пад’езь­дзе майго дому, віселі аб’явы-запрашэньні, і я пай­шоў.

Мітынг быў каля опернага тэатру – між ім і помнікам Багдановічу. Уся гэтая прастора бы­ла занятая натоўпам, шмат людзей стаяла пад дрэвамі, проста на траве.

Выступоўцы разьмясьціліся на прыступках. За­помніўся незашпілены прарэх у аднаго з іх, з якога віднеліся сінія трусы... Усе бачылі гэта, але ніхто яму таго не падказаў…

Пра што казалі? — казалі праўду, пра жыцьцё і пра дыктатуру. Але мяне не зачапіла. Відаць, як і большасьць прысутных, якія чакалі чагосьці іншага, а чаго, як і я, мусіць і самі ня ведалі… Ка­лі так і да­лей пойдзе, то хутка на гэтыя мі­тынгі зусім ніхто хадзіць ня будзе, апроч саміх выступоўцаў…

Пайшоў да прыпынку, адыйшоў дзясятак мет­­­раў – якая дыктатура? Людзі мітусяцца – жывуць, як звычайна: хто з крамы, хто ў краму, хто з працы, хто на працу, а хто і ў бальніцу, што насупраць, адведаць хворага, якому таксама пляваць на дык­та­туру, дыктатара і ягоную зьнерваваную ды невядома чым заклапочаную апазіцыю...

Бо ўсе гэтыя размовы пра свабоду, незалеж­насьць, а тым болей культуру, мову – толькі за­­баўка для інтэлегенцыі, студэнтаў, а народ здаўна жыве іншымі праблемамі.”

Ён плыў дамоў у паўзабыцьці, у смузе сьвядо­масьці, плыў згадваючы пра што яны з дзяўчынай гама­нілі, што патроху-патроху расказвала яна пра сябе: гэтак асьцярожненька, нібыта хвалілася. Значыць, таксама хацела быць лепшай, чымсьці ёсьць насамрэч, зна­чыць, хацела спадабацца яму... Добра... Гэта добра… Вельмі добра...

І толькі цяпер дайшло яму, што ён жа ня ведае на­ват, як яе завуць... Сыйшліся на прыпынку быццам знаёмыя, казалі ўвесь час адно аднаму “ты”, а як каго завуць – не назваліся, быццам бы ведалі з таго чытаньня вершаў... Яна то, можа, яго імя і ведае, за­помніла, бо чытаў вершы тады апошнім, але ж ён – прыгадаць ня мог, хоць і памятаў, што на тым паседжаньні яе называлі па імені і прозьвішчы. Як?.. Галя? – не... Сьвета? – не... Нейкае зусім простае, звы­чайнае імя. Іра – не... Таня – не... Не-не-не... Яе там, здаецца, называлі поўным імем: Галіна... Сьвятлана... Тацяна... Алеся… не...