Плошча. Гісторыя аднаго каханьня

І прыйшоўшы дамоў, п’ючы гарбату, потым лежа­чы ў ложку, ён усё перабіраў жаночыя імёны па ал­фа­віце і адпрэчваў іх...

А выйшла ўсё ўрэшце рэшт дужа проста. Дні праз тры ён падняў слухаўку і пачуў яе голас:

“Прывітаньне, гэта Марыйка, памятаеш?”

Сэрца ягонае затахкала ад радасьці, у горле імг­ненна перасохла і ён, нібы язык праглынуўшы, змог толькі нешта прамычэць, кшталту: “угу...”

“Што робіш сёньня ўвечары?”

“Нічога, чытаю...”

“А што? Сакрэт?”

“Не... Бродскага. Інтэрв’ю. Класная рэч”.

“Заняты?..”

“Не, якое там... “ – тут трэба было прапанаваць ёй схадзіць у кавярню, кіно, парк, а ён маўчаў...

“А я дома адна – бацькі на лецішча паехалі...”

“Сёньня ж субота”, – прыкінуў ён і прапанаваў: “Давай пагуляем па горадзе...”.

”Добра, дзе сустрэнемся?”

“Каля твайго дому.”

“Гэта ж табе далёка. Давай у цэнтры.”

“Давай, ля Макдональдсу, таго, што ля ГУМа, у шэсьць...”

Крылы, крылы, крылы… Не, яны не ад лапатак растуць, яны растуць ад вушэй – адчуваеце?.. Так добра, як цяпер, яму не было яшчэ ніколі, і гэта заў­­важыла нават маці. Але стрымалася і нічога не спы­тала ў яго, а толькі параіла апрануць да джынсаў яркую майку бяз нейкіх надпісаў ды малюнкаў: сур’ёзьней будзе. І ён паслухаўся яе.

Усю дарогу ён паўтараў яе імя: Ма-рый-ка... Ма-рый-ка… Нібыта баяўся забыць яго, альбо каштаваў на смак, альбо проста спрабаваў на вымаўленьне. Імя, падалося яму, дужа падыходзіла дзяўчыне – іначай яе зваць і не маглі: яно пасавала яе твару, адпавядала фігуры. Пачуйце “Марыйка”, і скажыце: якая яна. Менавіта Марыйка, а не Марыя, Марылька, Маруся, Марына, Маня, Маша, Мара... Была б яна іншай, яе і звалі б па-іншаму: хай ня Маняй, але – Машай, Маруськай, Марынкай... Аднак яе звалі Марыйкай, і яна была Марыйкай: ня дужа высокай, але зусім і ня нізкай, не худой і ня поўнай, ня з доўгімі валасамі і не з кароткімі – такой, якой яна толькі і магла быць... Ма-рый-ка...

Ён выйшаў з дому раней і вырашыў ня ехаць, а прайсьціся пешкам – было недалёка: пару кіла­метраў. У кішэні ляжалі грошы – трошкі болей, чым звычай­на, ішлося шпарка, дыхалася лёгка, ве­чар абяцаў быць самым прыемным у сьвеце: вясна саступіла дарогу лету, кветкі дарылі свой водар, пчо­лы – гул, гуд: луг, а ня горад вакол... Такі ўжо быў у яго настрой, што бачыў ён дрэвы, кветкі, птушак, пчолаў, і ня бачыў машынаў, тралейбусаў, аўтобусаў, што імчалі побач, сьпяшалі некуды, везьлі стомленых, раззлаваных, прыгаломшаных жыцьцём людзей. Сігналілі, мітусіліся, гырчэлі... а ён бачыў, што кветкі ўжо супакоіліся і зьбіраюцца спаць, што пчо­лы нясьпешна аблётваюць іх, быццам шукаюць сабе начлегу (А дзе жывуць пчолы ў горадзе? Ніколі ня бачыў вульляў, падумаў ён...), птушкі заклапочана шчабечуць і яму захацелася ў лес, у поле, і калі б цяпер быў ня вечар і дзень у яго наперадзе быў вольны, ён пра­панаваў бы Марыйцы сесьці на электрычку і паехаць за горад... Ня ў лес нават, а ў поле – да красак, да адкрытага сіняга неба, у якім захліпаецца нябачны жаваронак...

Але быў вечар, пачаў накрапваць дожджык, а значыць – выбару ў іх не было: кавярня, затулены столік... Чым ня зручная атмасфера дзеля працягу знаёмства?..

Да “Макдональдсу”, як ні прыпыняў сябе, ён пры­­­йшоў першым. Вялізная літара “М” ужо гарэла і ра­біла тут горад яшчэ больш вечаровым, чым было насамрэч. На сходах у метро, вакол іх, пры ўваходзе ў “Макдональдс”, тусавалася моладзь. У самую аме­рыканскую кавярню была чарга – не патрапіць. І добра – там тлумна заўсёды, нават ад маўкліва-жуючага народу і ціхага пошуму паперы, посуду... Лепш пашукаць іншае, больш утульнае месьцейка.

Марыйка спазьнялася. І тыя дзьве хвіліны, што прайшлі ўжо ад прызначанага часу сустрэчы, сьцяг­нуліся найболей. Яму ўсё здавалася, што робіць яна гэта наўмысна, ён нават адчуў на сабе ейны позірк зда­лёку: вывучае, адсочвае паводзіны. Яму стала няёмка ад таго, што ён падумаў пра яе гэтак і адразу сабе паверыў. Дзе ж яна стаілася? – ён асьцярожна пачаў углядацца ў навакольныя аддаленыя постаці і чым болей узіраўся, тым болей адчуваў на сабе ей­ны погляд – ажно да дрыжыкаў... Ён пачынаў ужо ціха ненавідзець яе (і сябе) за прыдуманае ім самім ейнае назіраньне здалёку. І з палёгкай уздыхнуў, калі ўбачыў, як выйшла яна з аўтобусу, што падкаціўся да прыпынку, і шпарка, мэтанакіравана, пакрочыла да ўваходу ў “Макдональдс”.

“Прабач, – сказала яна, – на грамадскі транспарт нельга спадзявацца...”, – першай падала руку па-прыяцельску (што за начальніцкая звычка – падаваць руку, падумаў ён, дзіўная для дзяўчыны…), і такім чынам нібыта ад пачатку разьмеркавала ролі ў іхняй пары: лідэр – яна.

Ён заўважыў тое і падумаў: адкуль у гэтай дзяў­чынкі столькі ўпэўненасьці? Ён уяўляў яе, дакладней, бачыў раней, іншай – ціхай, сьціплай, і думаў, што яна такая і ёсьць… Прыкінуў і вырашыў цяпер быць хітрэйшым і “паддацца” ёй, пабачыць, што будзе. А “гаспадыня становішча” агледзелася, ацаніла сітуа­цыю, падняла вочы на неба, адкуль пачаў туманком імжэць дожджык, і прамовіла:

“Нам не шанцуе. Ва ўсіх кавярнях цяпер месцаў ня будзе... І на вуліцы не пагуляеш...”

“У мяне парасон...”

“Я не люблю дождж ні пад парасонам, ні нават дома... Мяне ён не натхняе...”

“Я таксама не люблю, але сотні паэтаў абагаўлялі дождж, бралі з яго не ваду, ня брыдкую макрэчу, а сум, настальгію, спакой – тое, што ўвогуле называецца лі­рычным настроем.”

“Ага, плаксівасьць, сьлёзы, ныцьцё... Ва ўсіх іх дождж – плача. Пэўна, няма больш зьбітай метафары, чым гэтая. Бр-р-р...”

Яна была не ў гуморы ці што? Нейкая непадобная да сябе той, што бачыў ён на паседжаньні. Там бы­ла мышка – сама ціхмянасьць. Тут – востры позірк, агрэсіўнасьць, узбуджанасьць: тыгрыца на палявань­ні. Ня котка, ня рысь – тыгрыца… Вось адкуль “р-р-ры” у яе імені…

Яны пастаялі моўчкі і ён заўважыў, што яна па­троху адмякла, паспакайнела – пэўна, “завялася” за дарогу, а цяпер “адыйшла”.

“Я ведаю тут адное месьцейка, дзе заўсёды ёсьць вольныя столікі, – сказала яна, – пойдзем?”

“Пайшлі...” – нешта яму гэтае дзяўчо перастала падабацца, ён не любіў, калі на яго “ціснуць”, калі яму нешта навязваюць. Тады хацелася яму схавацца, зьнікнуць, сысьці цішком, але гэтым разам ён стры­маўся, вырашыў усё ж не псаваць ні ёй, ні сабе вечар, а скарыцца абставінам, не губляючы пры гэтым ува­гу і тонус, не забываючы пра асьцярожнасьць: не балбатаць лішняга, але – паспрабаваць максімальна вызнаць у яе: хто яна, адкуль і што з сябе ўяўляе...

З “Дзёньніка” Аляксандра К.

“У горадзе, у якім я нарадзіўся, няма ў мяне лю­бімай мясьціны, няма вулачкі, якую б я любіў больш за іншыя, няма дворыку, пры ўваходзе ў які ў мяне торгнулася б сэрца, напаўзла на вока “скупая сьляза”... Няма. Можа, таму, што большасьць часу, усё дзяцінства, жыў я ў безаблічных спальных раё­нах…

Не скажу, што я не люблю яго. Не. Але ён мне нейкі… не, не чужы – абыякавы.

Ён – проста дэкарацыя майго жыцьця.

Хай сабе гэта нават хвалёнае-перахвалёнае Траец­кае, хай плошча Перамогі з фалічным сім­ва­лам пасярод…

Так, не чужое ўсё гэта мне, але і не шчымліва маё… І, відаць, не ў аднаго мяне такое пачуцьцё. Бо ня стаў наш горад пазнавальным, ці лепш сказаць – літаратурным, а яшчэ дакладней – апетым у літаратуры, у кіно, як Пецярбург, Масква, Кіеў альбо Вільня. Дужа мала ў ім “апорных пунктаў” для памяці…