Саллаат уонна таптал

– Уопсайынан, учуутал ?лэтин с?рдээ?ин ыарыр?аттым, идэбин уларыттахпына да с?п буолсу дии санаатым. Итэ?элгит и?ин улахан махтал! Ол эрээри аармыйа?а барардыы биир бигэ санааны ылынан сылдьабын…

– С?п, оччотугар эдэр ки?и ба?а санаатын би?иги хааччахтыыр кыахпыт суох. О?олор сыллаа?ы т?м?ктэрин бу к?ннэргэ та?аартаа уонна Сэбиэскэй Аармыйа кэккэтигэр бара??ын, ытык иэскин чиэстээхтик толор диэн би?иги алгыыбыт! Бары ?ч?гэйи кытта, бастаан суол тэлэн ?лэлээбит оскуола?ын ха?ан да?аны умнума! – диэн иккиэн эдэр уолу кытта илии туту?ан ара?ыстылар.

Оскуола к?р?д??р?н устун хааман и?эн, байаан тыа?ыырын истэн, Эрчим кылаа?ы ???с гыммыта, до?оро Еремей Гоголев со?ото?ун ырыа ??рэтэ олорор эбит.

– Быраат, убайы? аармыйа?а баран эрэр. Э?эрдэлээ!!! – дии-дии, Эрчим кылаас и?игэр к?т?н т?стэ.

– Оо, убайым Эрчим уол о?ото! Аны синиэл кэтэргэ бы?аарынны? дуо? Хайа оттон проводинабыт э?ин? – диэн, Еремей утары кэлэн куу?ан ылла.

– Ону этээри киирдим. Уон бэ?искэ барабын, Кыайыы к?н?гэр Майа?а киирээр. Аармыйа?а барарым чуга?ыгар одноклассниктарбын уонна до?отторбун ы?ыран, проводина о?ороору сылдьабын. Быраат онно баар буоллаххына табыллар… – хаадьыла?ан тустан хадьыктастылар.

Уолаттар бэйэ-бэйэлэрин оскуола са?аттан ?ч?гэйдик билсэллэр. Эрчим онус кылааска ??рэнэр эрдэ?инэ, Еремей ахсыска этэ. Дьикти кэрэ куоластаах о?о, оччолортон индийскэй ырыаны ыллаан дьон кутун туппута. Аны ол кэнниттэн Хабаровскайга пединститукка ??рэнэ сырытта?ына, Еремей Биробиджа??а культура училищетыгар ??рэммитэ. Быйыл Тыыллыма орто оскуолатыгар бииргэ учууталлаатылар. Онон иккиэн иннэлээх сап курдук батысы?а сылдьар исти? до?ордуулар.

* * *

Эрчим бары наадатын барытын бы?аартаран, о?олор сыллаа?ы т?м?ктэрин та?ааран отчуоттаабыта. Аармыйалыан а?ыйах хонук иннинэ сынньанардыы о?остон Майа?а киирбитэ. К?н-дьыл барара т?ргэнэ с?рдээх, Зояттан сурук кэтэ?э сатаабыта да суо?а. Переговорнайтан Ленинградка, кыыс ??рэнэ сылдьар сиригэр, эрийэн кэпсэтиэн ба?ара-ба?ара туттуммута. Зоя быйыл кинини ??рэ?ин салгыы барыахтаах диэн бигэтик эрэнэ саныы сылдьара. Оттон кини буолла?ына ?й?-санаата олох тосту уларыйан сылдьар.

Б?г?н кылаа?ын уолаттарын к?рс?н: «А?ыйах хонугунан аармыйа?а барабын, сарсын киэ?э рестора??а к?рс?????», – диэн бириэмэ болдьообута. Майа остолобуойа киэ?этин «ресторан» бы?ыытынан ?лэлиирэ. Онно до?отторун кытта к?рс?б?ттэрэ, бииргэ ?лэлээбит худуо?унньук уолаттара Никандр, Виталий уонна Еремей эмиэ бааллара. Уонна Наахараттан киирэ сылдьар до?ордоро, биллиилээх ырыа?ыт, музыкант Сергей Попов кэлбит этэ.

Уолаттар бары баян до?о?уолунан ыллаан-туойан Эрчими аармыйа?а икки сыл устата этэ??э сулууспалыырыгар уонна до?отторун ха?ан да умнубатын ту?угар ?т?? санааларын, алгыстарын эппиттэрэ. ??рэн-к?т?н, а?аан б?тэн баран, ??нэр-сайдар кэскиллээх Майа киэ? уулуссаларынан баян до?у?уолугар уйдаран, ырыа аргыстаах к??лэйдээбиттэрэ.

С?р??н тыал кэлэрэОл киэ? алаастан,Самыырдаан аа?араБыстах былыттан.Майа сайынаКэрэ киэ?этэ,Бу миэхэ, эйиэхэК?нд? буолара.Умнубат буоларбытБи?и Майаны,Умнубат этибитАрыы тыабытын,Ха?ан да?аны,Хантан да?аныАхтарбыт, саныырбытБи?и Майаны…

Эрчим хайдах эрэ санаата к?т???ллэн до?отторугар махтана санаабыта.

Тар?а?алларыгар кини:

– Сарсын сарсыарда уон чаастан куоракка, «Маякка» киирэбит. Онон, уолгутун ?йд??-саныы сылдьар гына атаара, военкомакка кэлээри?.

– Ээ, кэлэн б??? буолла?а дии… – до?отторо бары ??рэн-к?т?н, илии туту?ан сарсыарда военкомакка кэлиэх буолан эрэннэрбиттэрэ.

Эрчим исти? до?орунаан Сенялыын хаалан, биир т??лбэ?э олорор буолан аргыста?ан дьиэлээбиттэрэ.

– Хайа, Зоялыын кэпсэтэ сырытты? дуо? Ленинградтан сурук суруйар ини, аармыйа?а бараргын туох диирий?

– Ээ, оттон сурук суруйар, сибээстэ?ээччибит… Бу барыам иннинэ, ба?ар, суруга кэлиэ дуу дии санаабытым да, кэлбэтэ. Кини, биллэн турар, аармыйа?а барарбын соччо с?б?лээбэтэ буолуо. Эрдэттэн да?аны наар ??рэн, ??рэммэтэххинэ аармыйа?а ылыахтара диэн тыллаа?а. Быйыл миигин ??рэ?ин салгыы барыахтаах диэн ?йд?б?ллээх сылдьар. Инньэ гынан, ити эрдэ биллэрбэтим, оттон сулууспалыыр сирбэр тиийэн бараммын сурук суруйар инибин…

– Суруккун тутан со?уйара буолуо. Эрчим, санаан кэбис, оскуоланы б?тэрбиппит хайыы-?йэ т??рт сыл буола охсубут дии… Банкеппытыгар эн Зояны аан бастаан к?рб?т?? уонна «Ити кыы?ы к?р??т с?б?лээтим» диэ??ин миэхэ эппити? дии…

– Кырдьык, бириэмэ барара то?о т?ргэнэй? Оччолорго, туох да кы?ал?ата суох, ?т?? да?аны кэмнэр эбит… Эдэр саас инникигэ эрэллээх, сырдык-ыраас дьоллоох сыллара. Сема, эн, ба?ар, итэ?эйиэ? суо?а. Ол эрээри мин баччаа??а диэри Зоя?а «эйиигин с?б?л??б?н» диэн кыайан эппэккэ сылдьабын… Ки?и олус ис дуу?атыттан с?б?л??р ки?итигэр «мин эйиигин таптыыбын» диэн тыллары этэрэ уустук со?ус бы?ыылаах…

– Дьэ, ону билбит суох. Мин биир бэйэм оннук ис дуу?абыттан «иэйэн-куойан» с?б?л??р кыыспын к?рс? иликпин… – Сеня, к?лэ-к?лэ, до?орун хаадьылаан саннынан ?т?р?йдэ.

* * *

Эрчим дьиэтигэр тиийэн, хо?угар сытан эрэ, аан бастаан Зояны к?рс?б?т к?н?н саныы сытта.

Эдэр саас ха?ан да?аны умнуллубат дьоллоох кэмнэрэ. Кинилэр онус кылаа?ы б?тэрээри ??рэ-к?т? сылдьаллара.

Тула туох баар барыта тупсан, саас кэлэн от-мас к???р?н, халлаан сылыйан, кырдалларга, хонууга ньургу?ун сибэкки тэтэрэ ??нэн, тулалыыр айыл?а тупсан а?ай турар кэмэ этэ. Куула тыа?а кэ?э этэн чоргуйара. У?ун тымныы кы?ын кэнниттэн, дьон-сэргэ к??х дуолга, айыл?а?а тахсан, бары санаалыын к?ннь??рэн, сирэйдиин-харахтыын сырдаан, ??рб?т-к?пп?т к?р??нээхтэрэ.

Эрчим б?г?н до?орунаан Сенялыын орто оскуоланы б?тэрэр ??р??лээх биэчэргэ бараары о?осто сылдьаллар. Хара к?ст??м, сырдык сорочка кэтэн, бачыы?каларын кылабачыйыар диэри ыраастаан, киэ?э банкекка анаан быраа?ынньыктыы киэргэтиллибит оскуола спорт саалатыгар тиийбиттэрэ. Долгуйан с?ргэлэрэ к?т???лл?б?т, ыга киэргэммит о?олор, учууталлар, т?р?пп?ттэр толору мустубут этилэр. Тула барыта ??р??-к?т??, к?р-нар, к?лс??-салсыы – бу оскуоланы б?тэрэр ти?эх биэчэр. О?олор уйул?аларын ?р? к?т???н, к?ннь??рб?т санааларын с?б?л??р ырыалара ?сс? к??ркэтэргэ дылыта…

Эти глаза напротив – калейдоскоп огней,Эти глаза напротив – ярче и все теплей,Эти глаза напротив чайного цвета,Эти глаза напротив – что это, что это?Пусть я впадаю, пустьВ сентиментальность и грусть,Воли моей супротив, эти глаза напротив.Вот и свела судьба, вот и свела судьба,Вот и свела судьба нас,Только не подведи, только не подведи —Только не отведи глаз…

Биллиилээх эстрада ырыа?ыта Валерий Ободзинскай ырыата са?а олоххо ?ктэнэн эрэр эдэр дьо??о элбэ?и эрэннэрэр эдэр саас туох эрэ биллибэт кэрэ умсул?аныгар ?р? к??рдэр, угуйар курдуга. Дьикти музыка буолан и?иллэрэ уонна умнуллубат сырдык т?гэн к?рс????т?н эрэннэрэргэ дылы этэ.

Бииргэ ??рэнэр кыргыттара муус ма?ан былаачыйаланан, онно дь??рэлии сырдык дь???ннээх ?р?? т??п?лэни кэтэн киэргэммиттэрэ ки?и билбэт гына уларыйан, хайдах эрэ ордук улааппыкка, тупсубукка дылы буолан к?ст?б?ттэрэ.