Sisterdark / Сястра-Цемра

Гэта тэорыя мяне захапла. Я нават зяла за звычай падчас прагулак задзраць галаву зрацца неба -- ц не з'явцца сярод аблока ншапланетны карабель? Аднак караблё там някх не было, а выхавацелька сварылася: 'Тая, пад ног глядз! А то падзеш разаб'ешся, а мяне пасадзяць у турму'. Мне не хацелася, каб праз мяне хтосьц трап у турму, але я парта працягвала глядацца вышын - аж дагэтуль, пакуль цёця Тоня, Цмкава мама, не адкрыла мне сю праду. Мой тата не бы някм ншапланетнкам. Ён бы Змеем. Цёця Тоня так сказала, коратка з'едлва: 'Змей ён падкалодны!'.

Вось гэта бы сюрпрыз дык сюрпрыз. Як выглядаюць Зме, я ведала. Прынамс аднаго я бачыла - у кнжцы пра довнага Сына. Мастак* намалява Змея каларытным жудасным адначасова - у рыцарскх латах, з вялзным вышчарбленым мячом адной кпцюрастай лапе трохкутным шчытом у другой. Напэна, мой бацька выгляда прыкладна гэтак жа, хба тольк з той рознцай, што Змея з кнжк гало было ажно дзевяць, а майго, мяркуючы па см, адна, Змея з кнжк рэшце рэшт перамагл, а мой жы сабе ды вус не ду.

Пасля гэтага я кнула глядзець у неба, разважлва вырашышы, што кал мой бацька-Змей усётк надумаецца вярнуцца да нас з мамай, то з'явцца ён, хутчэй за сё, на Чортавым мосце. Як той Змей з кнжк, як весь час з'яляся на мосце Калнавым. Зме чамусьц вельм любяць масты, асаблва зачараваныя. Наш Чорта мост бацьку-Змею пэна спадабаецца, бо ён самы што н на ёсць зачараваны, а рацэ пад мостам жыве Пачвара.

Я не ведала, кал менавта яна там завялася. Магчыма, яна з'явлася той самы момант, кал збудаваны бы мост, а быць можа, яна прыйшла пасяллася тут зусм нядана. Па прыродзе сваёй была яна, мусць, прывдам без выразнага аблчча стойлвай формы. Двойчы я бачыла яе свах мроях. Першы раз яна з'явлася мне выглядзе басейна з кракадзлам. Басейн з празрыстай вадой знаходзся проста пад мостам, да яго вял шырокя сходы з жатлявага каменя. Кракадзлы сядзел на сходах ботался басейне -- вада м лтаральна кшэла. Кракадзлы расхнал пашчы, падобныя на плы, а па сходах спускался жрацы белых адзеннях. Жрацы вял пад рук двух людзей, якх яны збрался прынесц ахвяру, то бок кнуць кракадзлам на разарванне. сё гэта - басейн, сходы, жрацы, кракадзлы дзве ахвяры - было Пачварай. Друг раз я бачыла яе выглядзе абязвечанага чалавека - дакладней, двух людзей, страшна знявечаных быццам пасечаных, ц то разадраных на кавалк. Частк х цела так бязладна перамяшался, што няможна было вызначыць, хто з х хто, але абодва яны у сукупнасц яля сабой Пачвару, якая жыла нейкм свам уласным жыццём, поным пакуты нянавсц.

Ад Пачвары смярдзела мярцвячынай. Кожны раз, кал мы з мамай пераходзл Чорта мост - напрыклад, дучы на нядзельны крмаш у Старым Овельску - я адчувала гэты млосны пах. Нбыта пад мостам ляжыць гне каровна туша. Альбо нават тры каровныя тушы - смурод бы магутны. Натуральна, някх мёртвых жывёл пад мостам не было, вызначыць, дзе знаходзца крынца смуроду, было немагчыма. Цкава, што больш нхто з местачкоца на смурод не скардзся. Магчыма, прызвычался, а магчыма, яго адчувала тольк я. Мама дык дакладна нчога такога не заважала. Кал я на мосце пачынала зацскаць нос скардзцца, што 'пахне нацам', мама адно квала галавой гаварыла з прыкрасцю: 'Ну што ты выдумляеш, Тая? Якя яшчэ нацы? Нчым тут не пахне'.

А яшчэ Пачвара крычала. Мне чулся яе ляманты карканн гругано па-над ракой, у плёскаце вады пад набярэжнай, нават у шуме машын, якя праязджал па мосце. Дзк, роспачны енк стоты, якую забваюць. Альбо некалькх стот. Часам мне здавалася, што я адрознваю два галасы. Ляманты Пачвары мама таксама лчыла маёй выдумкай. Яна х не чула. Пэна, х не чу нхто, апроч мяне. Як пах нацо. Усё гэта здавалася мне незразумелым.

А потым адной перадачы па тэлевзары я пачула пра вар'ята, спытала мамы, хто гэта такя. Мама адмахнулася. Тады я спытала выхавацельк дзцячым садку. Яна растлумачыла. Вар'яты, сказала яна, гэта такя людз, якя бачаць чуюць тое, чаго не бачаць не чуюць ншыя. Гэта цяжкая хвароба, часта невылечная. Таму вар'ята залююць ад грамадства змяшчаюць адмысловыя дамы, якя завуцца Вар'ятням. У Вар'ятнях замк на дзвярах краты на вокнах. А вар'ята прывязваюць рамяням да ложка кормяць таблеткам, каб яне не нарабл шкоды н сабе, н ншым. У суседнм мястэчку з прыгожай назвай Упрэвчы маецца так дом, ён завецца Упрэвцк Спецнтэрнат Нумар Адзн. Дзец, якя дрэнна сябе паводзяць, маюць усе шанцы туды патрапць, гэта нават горш, чым дзцячая калоня, бо з калон незабаве выпусцяць, а Спецнтэрнат - гэта жо на сё жыццё.

Тады я перапалохалася да пасмерц. Па сх прыкметах атрымлвалася, што я ёсць вар'ятка. Я чую адчуваю Пачвару, якую не чуе больш нхто на свеце. Значыць, мяне залююць зачыняць у Вар'ятн, каб я не нарабла шкоды грамадству. А каб гэтага не здарылася, я мушу паводзць сябе добра, вельм добра, галонае -- нкому не расказваць пра Пачвару. Асаблва маме. Кал яна даведаецца, што я вар'ятка, яна адмовцца ад мяне здасць у Спецнтэрнат, як пць даць.

Пра Гдота я таксама вырашыла нкому не расказваць. Гдоты жыл на Чортавым мосце - слзгал верх-унз па каменных апорах, качался пыле на праезджай частцы всл гронкам на металчнай агароджы. Выглядал яны, як велзарныя шыпастыя вусен або тысячаножк з гнуткм, учэпстым шчупальцам. Гдоты палявал на людзей. Прада, мяне яны не чапал, ледзь угледзешы нас з мамай на мосце, адразу ж кдался прэч, разбягаючыся ва се бак, як напалоханыя прусак. Ведал напэна, што я не зусм чалавек, а дачка Змея, мяне нельга чапаць.

Адна такая Гдота прычаплася да цёц Тон. Здарылася гэта яшчэ да нараджэння Цмк, кал яна шла, цяжарная, па мосце. Я тады жо нарадзлася, мама прыехала разам са мной з вялкага горада, дзе яна тры гады пражыла са Змеем. Змей, як апроч ншага бы яшчэ найрэдкм жмндам, выгна маму са свайго Змянага царства без капейк грошай, яна, пакрыджаная на весь свет, сядзела дома, зачыншыся сваёй панельнай аднушцы, н з км не размаляла, нават з цёцяй Тоняй. цёця Тоня вырашыла наведацца да мамы госц без запрашэння, каб яе маральна падтрымаць выцягнуць з дэпрэс. Аднак да нас у Блок яна так не дайшла, бо на мосце ёй раптам зраблася блага, яна страцла прытомнасць, яе забрала "хуткая". Пасля гэтага жыццё яе пайшло наскасяк, дзця яе нарадзлася зачасна , як тут казал, 'нежывым', а муж яе Яген пача пць па-чорнаму, а потым прапа. Тутэйшыя казал, што ён збег, бо спалохася. Дзесьц пад Вцебскам, казал людз, жыла яго родная сястра, сын яе, пляменнк Ягена, бы невылечна хворы -- у свае пятнаццаць гадо ме розум немаляц, не падымася з ложка, не размаля, адно стагна ды енчы, яго цела несупынна скручвал сутарг. Яген нбыта напужася, што сын ягоны Цмка будзе гэткм жа, як пляменнк, таму цёк.

Збеглага Ягена цёця Тоня звала 'Поскудзем', што гучала амаль гэтак жа ёмста з'едлва, як 'Змей'. Цмка няк яго не называ, ён увогуле бы стрыманы меркаваннях. тольк аднойчы, кал мы жо был дарослым хадзл школу, Цмка сказа пра свайго бацьку, што той бы 'здраднкам баязлцам, а ад гэткх 'кадра' сыходзць найбольшая небяспека на вайне, мрны час'. Зрэшты, гэта был не ягоныя словы, тут ён цытава нябожчыка дзядзю Валерыя, як нават пасля смерц заставася для Цмк неаспрэчным атарытэтам...

Часам мне здавалася, што цёця Тоня ведае пра Гдоту, хоць не бачыць яе. Яна нават дала ёй мя -- Журба-Дзядонк. Прычаплася да мяне Журба-Дзядонк, казала, жартуючы, цёця Тоня, прыляцела воблаке пылу, учаплася, пусцла карэнне, прарасла самым сэрцы, усю сярэдзну павуцннем апляла.

– - Гэтак вось, дзетк. Прычаплася, села аж на галаву жо не адстане. Такая яна, Журба-Дзядонк, -- гаварыла цёця Тоня, паказваючы рукам, якая вялкая, вялкая тая Журба, як калючы Дзядонк.
– - Але нчога, мы ёй не дадзмся! Прада, Цмафейка?

Цмка з вельм сур'ёзным выглядам ква галавой гавары: "Прада!", тады цёця Тоня, смеючыся, сцскала яго абдымках, я бянтэжылася мачала, а мама, назраючы за гэтай сцэнай, пацскала плячыма гаварыла: "Ай, Тонька, нешта абы што..."

А я пачувалася някавата, бо ведала, што гэта зусм не "абы што", цёця Тоня не жартуе. Гдота, Журба-Дзядонк, сапрады снавала, кал трошк напружыць зрок, яе можна было разгледзець - яна ляжала абручом на галаве цёц Тон, нбы вянок з цёрну, як на абразах у нашай царкве. Ён бы жывы, гэты калючы вянок-тысячаножка, ён варушыся, пульсава раздзмалася, спакваля высмоктваючы жыццё са сваёй ахвяры.

Мне гэта не падабалася. Аднойчы я нават паспрабавала зняць Гдоту з цёц Тон - я жо ведала, што Гдоты мяне баяцца. Вылучышы момант, кал цёця Тоня была захоплена гутаркай з мамай, я падышла да яе незаметку, ухаплася аберуч за Журбу-Дзядонк пацягнула. Яна была халодная слзкая навобмацак. Пад мам рукам Гдота пачала выгнацца курчыцца, нбы вужака, мне нават здалося, што я чую злоснае сыканне, незлчоныя шыпы-джалы балюча плся мне далон. Цёця Тоня засмяялася, кажучы: 'Таечка, ты што? Не трэба выдзраць у цёц Тоньк валасы!', а мама пачала на мяне сварыцца. Тады я пусцла Журбу-Дзядонк адышлася. Я бачыла, як яна зно шчыльна стуллася вакол цёц Тон. Яе бураватае, пакручастае цельца льснлася, а незлчоныя шчупальцы дрыжэл торгался, мне здавалася, што яна зласлва смяецца.