Sisterdark / Сястра-Цемра

Гэта была мая першая сур'ёзная параза. Гдота перамагла. Я нчога не магла з ёй зрабць. Журбу-Дзядонк, гэты вянок праклёну, адчапць ад чалавека было немагчыма. Прынамс, я не здолела.

_______________

* Валерый Славук.

4. Сястра-Цемра

У дзяцнстве я знайшла сабе сяброку. Што яна такое адкуль узялася, я не ведала. Зрэшты, я не спрабавала зразумець яе прыроду, проста прымаючы яе як дадзенае. Тады я многя рэчы прымала як данасць не бачыла нчога супярэчлвага тым, што побач са мной знаходзцца цёмная, разбуральная снасць. Я яе паклкала, яна прыйшла, што тут такога? Яна была маёй таямнцай. Аб яе снаванн не веда нхто, апроч мяне. Цмк. Яму я расказала.

У тыя гады мая мац працавала тавараведам на гандлёва-закупачнай базе. Нярэдка яна мусла сыходзць на працу позна вечары ц нават уночы -- ладзць экспертызу новапрыбылых тавара, якя потым размярковал па гандлёвых кропках. Кругласутачных груп у нашым дзцячым садку не мелася, мама змушана была пакдаць мяне адну зачыненай кватэры. Яна проста саджала мяне перад уключаным тэлевзарам, ставла на стол загадзя прыгатаваную вячэру на сяк выпадак хавала запалк. сыходзла.

У пустой кватэры было самотна нудна, а часам страшна да дрыжыка. Звычайна я засынала перад тэлеэкранам, але здаралася, што сон не йшо, тады прыходз Жах. На сцяне пакоя, абклеенай жотым шпалерам, все стары савецк гадзннк з круглым цыферблатам, на якм был намаляваныя чырвоная зорка крэйсер Арора. Гадзннк цка, намотваючы на шасцярэньк хвлны гадзны, што цягнулся марудна, як перавараная патака. Потым па тэлевзары канчался се перадачы, у кватэры сталёвалася магльная цшыня, а звонку на шыбы навальвалася глухое, апраметнае чарноцце, цяжкае, як воды акяну. А мама сё не вярталася. тады да мяне падкрадвася Жах чапляся мяне хваткай бультэр'ера. Уяленне пачынала вымалёваць жудасныя вобразы. Мне мролася, што мама жо нкол не вернецца дадому, што назатра яе знойдуць мёртвай, жорстка забтай у якм-небудзь яры ц на пустцы -- альбо не знойдуць увогуле... тады я заплюшчвала вочы пачынала малцца. Не, не да Бога. Бог - Ён так вялзны, старажытны, грозны... Якая Яму справа да мяне, перапалоханай чалавечай казурк? Я маллася да Цемры. Да той Цемры, што зазрала вокны, лунала па-над мястэчкам, кралася здож прыцхлых вулц, гуляла на плошчах, ярах на пустках. Я ведала, што гэтая Цемра жывая, з ёю можна дамовцца.

– - Цемра-Цемра, сястрычка мая, -- я намысна звярталася да яе так ласкава, нават лслва, жадаючы залагодзць гэту грозную снасць.
– Сястра-Цемра, кал ласка, вярн мне маму!

Цемра слухала мяне. Мама засёды вярталася. Кал я чула мамны крок на лесвцы пад'ездзе, я здыхала з палёгкай. Жах расцска свае сквцы сыходз, тады я хуценька кдалася ложак, закручвалася кодру давала, што сплю. Мама вельм сварылася, кал я не спала дапазна. А на наступны дзень (гэта бы ужо рытуал) я мусла сцягнуць на кухн якую цукерчыну або печыва выкнуць х у расчыненую фортку. То была мая падзячная ахвяра Сястры-Цемры плата за яе прыхльнасць.

З цягам часу мы з ёй пасябравал. Напачатку Цемра была проста стыхяй, дзкай безаблчнай, што бязглузда наслася пустэчы над палям пушчам. Яе трэба было падваблваць, залагоджваць ахвярным цукеркам адмысловым малтвам-замовам. Спакваля я прыручыла яе, яна стала маёй сяброкай целаахонцай, гатовай выканаць любое маё жаданне, як той джын з арабскай казк. Малтвы ахвяраванн был жо непатрэбныя. Мне дастаткова было проста папрасць - яна рабла сё, што я хацела. Ну, ц амаль усё.

Звычайна я проста забалялася. Кал вечары мама вяла мяне дадому з дзцячага садку, я магла зрнуць на ключаную лямпачку пад'ездзе падумаць: 'Сястра-Цемра, разб яе!'. тады лямпачка на мгненне ярка спыхвала, а потым разляталася на аскепк з гучным бразгатам. Мама кожны раз пужалася выдыхала: 'Ой, Божухна!'. А потым пачынала сварыцца на работнка ЖЭСу, што кручваюць пад'ездах бракаваныя лямпачк, якя весь час узрываюцца. Я слухала цхенька душылася ад смеху. Яна так не здагадалася, што гэта сё я, а няк не ЖЭС.

Увогуле Цемры лепш за сё атрымлвалася разбваць лямпачк. Мяне гэта не здзляла -- яна ж сётк Цемра, непрыязнасць да крынц святла была самой яе прыродзе. Аднойчы Цемра пабла для мяне вулчны лхтар. Атрымалася эфектна. Лямпа лхтары аглушальна бомкнула, на ходнк пасыпася цэлы сноп серабрыстых скра. Я запляскала ладк закрычала: 'Салют!', а мама зно спалохалася. А наступны раз мы з Цемрай спалл се столевыя плафоны дзцячым садку. Тады нашай групе адмянл занятк па маляванн, прыйшо дзядзька-электрык сняй спяцоцы. Расклашы трохкутныя драбны, ён дога лаз пад столлю, наладжваючы плафоны, пры гэтым гучна прамаля незнаёмыя мне словы. Кал я дома паспрабавала патарыць словы, надоечы пачутыя ад электрыка, мама вытарашчыла вочы спытала: 'Тая, дзе ты такога нахапалася?!'. 'У садку,' -- шчыра адказала я. Мама паквала галавой сказала, што ёй варта прыйсц садок сур'ёзна пагутарыць з выхавацелькай.

Некаторыя заданн чамусьц атрымлвался Цемры не вельм добра. Аднойчы краме я папрасла Цемру выцягнуць для мяне марозва з зашклёнай втрыны. Тады втрына неяк дзна вагнулася прасела, па шкле веерам пабегл глыбокя зелянявыя трэшчыны, лямпачка нутры пачала трашчаць падмргваць, а марозва я так не атрымала.

Затое з мам крыдзцелям Цемра распралялася вртуозна. Неяк змку падчас прагулк Кацюня са старэйшай групы акупавала найлепышя арэл двары - драляную гушкалку выглядзе яхты. Стоячы за штурвалам, Кацюня самазабына разгойдвалася, выклкала: 'Свстаць усх наверх!' з вялкм падабенствам мтавала енк чаек крык дэльфна. 'Кацюнь, дай пакатацца', -- папрасла я, падышошы да гушкалк. У адказ Кацюня чамусьц запусцла пяцярню маё штучнае футрачка выдрала з яго пасму посц. А потым скрывлася сказала: 'дз адгэтуль, байстручыха, безбацькошчына! А то павыдзраю табе сё футра, атрымаецца палто'. Цяпер я разумею, што тыя крыдныя словы пра 'безбацькошчыну' Кацюня пачула, хутчэй за сё, ад свах таты з мамай, а потым бяздумна х патарыла. Але тады я проста пакрыдзлася. Я мочк адышлася. А Кацюня, войкнушы, раптам раскнула рук зрабла некальк крока назад, нбыта штосьц з слай штурхнула яе грудз, паляцела з гушкалк галавою снег. Гурбы снегу ратавал Кацюню ад сур'ёзных пашкоджання, але гузак на лбе яна сётк набла.

Потым у садок прыходзл Кацюнны тата з мамай, страшна скандалл пагражал сх засудзць. У вынку адну з выхавацелек звольнл "за халатнасць", бацьк пацярпелай застался задаволеныя. Натуральна, я нкому не сказала, што гэта я папрасла Сястру-Цемру скнуць Кацюню з гушкалк.

тольк праз год я прызналася ва см Цмку. Я па сакрэце - па вельм-вельм страшным сакрэце - расказала яму пра Сястру-Цемру, якая выконвае усе мае жаданн. Цмка спачатку нбыта зацкався.

– - Слухай, Тая, - спыта ён, паразважашы, - а кал папрасць у яе машыну, ну, Адз, як у Франц-Адамыча, яна зробць?

Я пакруцла галавой:

– - Не...

– - А, ну тады лухта, -- расчаравана працягну ён.

Больш пра Сястру-Цемру ён не пытася, страцшы да яе сяк нтарэс.

5. Браты па збро

З Цмкам я пазнаёмлася, кал мне было тры з паловай гады. Я жо хадзла дзцячы садок адчувала сябе ветэранам з багатым жыццёвым вопытам. Цмку садок не брал, таму што ён бы "асаблвым". Мама так сказала, выцягваючы мяне з пясочнцы, дзе я корпалася са свам упадабаным пластмасавым шуфлкам, снм з чырвонай ручкай: "Тая, хадзем з хлопчыкам знаёмцца. Тольк не крыдз яго, яго нельга крыдзць, бо ён асаблвы". У чым тая асаблвасць, я так не зразумела. Цёця Тоня падвяла да мяне бялявага пацана з круглым шэрым вачам рабацнкам на твары. "Цмафейка, глядз, гэта Таечка, -- сказала цёця Тоня.
– - Ну, паздарокайся з ёю!". Цмафейка працягну да мяне руку прамов: "Пры-в-танне!.." Замест адказу я змахнула шуфлкам, як сё яшчэ трымала руках, стукнула м Цмафейку па галаве. Потым я кнула шуфлк на зямлю разралася. Цмка не заплака. Ён проста се, дзе стая, таропся на мяне, разявшы рот ад здзлення. Напэна, мае паводзны здался яму нелагчным. Такм чынам, наша першая сустрэча прайшла, як кажуць у дыпламаты, "некальк скомкана", але потым мы сётк пасябравал. Да Цмк я пачала ставцца, як малодшага брацка, якога трэба любць абараняць, цяпер любы нахабнк, як здума бы замахнуцца на яго шуфлкам, атрыма бы грымако ад мяне асабста. Дарослыя парта называл Цмку "асаблвым", а я па-ранейшаму не заважала, каб з м было штосьц не так. Ён бы проста нармалёвым хлопцам, з якм мне падабалася гуляць.

Ужо пазней, трох пасталешы, я пачала тое-сёе прыкмячаць. Цмка кульга пры хадзьбе - злёгку, але сё рона заважна, асаблва кал адмыслова прыглядацца, рух яго был нейкя зыбкя, нбы трох развнчаныя, пальцы на яго правай руцэ дрэнна згнался, маленне яго было трох невыразнае. Цёця Тоня казала, што з узростам усё гэта пройдзе. Другя дарослыя яе аптымзму не падзялял. Нават мая мама. Кал я пыталася яе, ц скора Цмка пойдзе дзцячы садок, яна гаварыла, што хутчэй за сё нкол. школе ён нарад ц зможа вучыцца. Зрэшты, Цмку яшчэ моцна пашанцавала, бо мог бы ён быць такм, як пляменнк цёц Тон, як н хадзць, н гаварыць няздольны. Такога пункту гледжання прытрымлвася дзядзя Валерый. 'Не трэба цешыцца люзям, Антанна, -- каза ён цёц Тон.
– Тут кал што зменцца, то тольк горшы бок. Але што зробш, з гэтым трэба жыць'.

Дзядзя Валерый бы суседам цёц Тон. Сям' яго не было, ён жы адзн у цагляным дамку з гаражом агародчыкам, на якм стаяла шкляная цяплчка расло кольк купак агрэсту чорнай чырвонай парэчк. Валерый бы нвалдам. Замест правай наг яго бы пратэз, як рыпе пры хадзьбе, а ягоным гаражы стаяла машына-'нвалдка' колеру балотнай ржы, якая смешна стракатала, кал ехала. Нагу ён страц на вайне, але не на Вялкай Айчыннай, а якойсьц ншай, ваява ён не з фашыстам, а з нейкм 'духам'. У х мелася сваё логава пад назваю Кандагар - у мам уяленн гэта была чорная вежа з вокнам-байнцам, велзарная, нбы скала. Што тычыцца "духа", то яны мне ялялся сапрадным духам-зданям, гэткм войскам нежыц пашматаным камуфляжы з ржавым внтокам кашчавых руках. Пад вежаю Кандагар нашы ваяры змагался з нежыццю, але слы был няроныя, мы прайграл. Там, пад Кандагарам, шараговец Валерый страц цэлы полк свах брато па збро вярнуся на радзму жо без наг з узнагародай -- залатой зоркаю, якую ён нкому не паказва.

Ветэранскай пенс Валерыю не хапала, ён зарабля на жыццё, рамантуючы чужыя ато свам гаражы. Цмка весь час круцся побач 'дапамага', падаючы нструменты. Да дзядз Валерыя ён бы вельм прывязаны, мабыць, падсвядома адчуваючы патрэбу мужчынскм выхаванн, у бацьку, якога нкол не веда. Сам Валерый стався да Цмк трох паблажлва, а вогуле з смпатыяй, магчыма, бачачы м роднасную душу. Яны абодва кульгал.

Цёця Тоня нчога не мела супраць. Валерыю яна давярала. Тут яго се ведал як чалавека добрага сумленнага, хба тольк вельм самотнага. З Валерыем яе сын бы пад наглядам, апроч таго, атрымлва якое-някое 'мужчынскае выхаванне'. Цёця Тоня адно прасла Валерыя нкол не расказваць Цмку пра Кандагар 'духа'. Аднак Валерый не мог не гаварыць аб той вайне, а пагаварыць яму не было з км, апроч хба што Цмк. У свам гаражы ён трыма зашмальцаваны фотаальбом з чорна-белым здымкам афцэра салдат-шарагоца. Усе яны был маладыя прыгожыя, нводзн з х ужо не жы. 'Мае браты па збро, -- каза Валерый, паказваючы Цмку фотаздымк.
– Яны се застался пад Кандагарам. я таксама. Застася пад Кандагарам. Назасёды. Разумееш?'. Цмка не надта разуме, але мочк ква.