Sisterdark / Сястра-Цемра

Цмка пару разо прыводз мяне гараж да дзядз Валерыя, але мне там было сумна. Машыны з нструментам мяне не цкавл. Паразумецца з Валерыем мне таксама не давалася. Ён бы вельм маклвым. Затое з Цмкам яны ладзл цудона. Гэта было суровае мужчынскае сяброства, у якм дзячынкам няма месца. Таго мне нхто не тлумачы, я зразумела сама. Кал мы заставался з Цмкам удвах, мы магл гуляць гадзнам, забышыся пра сё на свеце. Кал побач бы дзядзя Валерый, я была жо непатрэбна. Я шчыра, па-дзцячаму, ранавала. трох зайздросцла Цмку, бо ён ме старэйшага таварыша веда пра рэчы, аб якх я нават не мела ялення. Цмка разбрася марках машын, з лёгкасцю адрознваючы Хонду ад Мазды, добра цям у збро (падчас гульня у вайнушку ён цярплва тлумачы мне, чым мазер рознцца ад рэвальвера, а самаходная габца ад танка), а пра 'духа' ён веда больш, чым мы, яго аднагодк, ведал пра фашыста. Валерый навучы яго ншым карысным рэчам -- бцца рукапашную, трымаць удар, даваць адпор працнку, як мацнейшы. галонае -- трэнравацца. Кал некаторыя частк цела адсутнчаюць ц не функцыянуюць, тлумачы Валерый, неабходна трэнраваць распрацоваць тыя, што застался. Трэба быць моцным, кал хочаш выжыць. У нашым мрным грамадстве выжываць нават складаней, чым у траншэ пад шквальным агнём, асаблва кал ты кульгаеш. таму неабходна весь час змагацца, бцца за сябе, па-сапраднаму, да крыв сняко. накш з'ядуць жыцом. Так гавары дзядзя Валерый, Цмка засво гэта на "выдатна". Магчыма, дзякуючы гэтаму школе (а школу Цмка сётк пайшо) яго амаль не цкавал. Некаторыя спрабавал, а потым хадзл з расквашаным носам з сняком пад вокам. Бцца за сябе Цмка навучыся. Па-сапраднаму.

Яшчэ Цмка мары навучыцца вадзць машыну. Дзядзя Валерый паабяца, што абавязкова яго навучыць, тольк крышачку пазней, кал Цмка падрасце. Пакуль што яму дазвалялася тольк ездзць у якасц пасажыра. Часам Цмка прас Валерыя пракацць яго на адным з ато, якя той рамантава, але гэта было забаронена. Зрэдку, кал Валерый бы у добрым гуморы, ён выкочва з гаража сваю 'тарахцелку' колеру балотнай ржы, саджа Цмку на сядзенне поруч з сабой, двах яны ездзл накруг мястэчка, да лесапльн ц драбльнага завода, нават далей, на закнутыя кар'еры за хуткаснай шашай.

Мне было крыдна, бо мне дзядзя Валерый нкол не прапанова пакатацца на машыне. Аднойчы я спытала Цмк, ц можна мне праехацца разам з м, але ён пахта галавой сказа цвёрда:

– - Не. На кар'еры нельга. Там стрэльбшча. Ну, палгон. Там дзячынкам няма чаго рабць.

– - Як палгон?
– здзвлася я.

– - Ваенны, -- адказа Цмка замок.

Пра палгон я чула першыню. Расказаць пра яго падрабязней Цмка наадрэз адмовся, заявшы, што так ужо сказа занадта многа. Тады я спытала мамы. Яна пацснула плячыма сказала, што някх палгона паблзу няма, а закнутыя кар'еры -- небяспечнае месца, аднойчы там нават загнул вяскоцы, на якх абваллася гара пяску, кал яны выбрал друз для будол. Так што Цмка мае рацыю, дзячынкам там сапрады рабць няма чаго.

Вадзць ато Цмка так не навучыся. Валерый не паспе яго навучыць. Ён загну. Атрымалася гэта так дзка неспадзявана, што местачкоцы яшчэ дога не магл адысц ад шоку, а па вулцы Шачэнк, дзе жы Валерый, снодался журналсты тэлевзёншчык, якя прыязджал ажно з Мнска. А адбылося наступнае. Да дзядз Валерыя прыеха заказчык забраць машыну з рамонту. Цмка потым сказа, што гэта бы ужываны Бэ-эМ-Вэ. 'Бумер' пунсовага колеру. Заказчык Валерый пасварылся. Невядома, з-за чаго. Магчыма, заказчык бы незадаволены рамонтам, або не хаце плацць, ц яшчэ што. Суседз бачыл, як яны спрачаюцца, стоячы ля гаража. А потым Валерый раптам павярнуся пайшо у гараж, а заказчык стая каля свайго 'Бумера' куры цыгарэту. Валерый выйша з гаража з вайсковай внтокай у руках. Заказчык выпусц цыгарэту пача штосьц крычаць, а Валерый ускну внтоку стрэл заказчыку грудз. Той павался, як падсечаны. Валерый, перазарадзшы внтоку, яшчэ некальк разо стрэл па машыне. Потым ён кну зброю на зямлю, зайшо у гараж шчыльна зачын за сабой дзверы.

Пачалася панка. Местачкоцы крычал мтуслся, забраючы з вулцы дзяцей, хтосьц пазван у млцыю. Вулцу ачапл. Прыехал спецназацы бронекамзэльках з атаматам, нейк чалавек у цывльным стая пад прыкрыццём млцэйскх машын штосьц гавары у 'мацюгальнк'. А потым з гаража пачуся стрэл. Кал спецназацы высадзл дзверы, Валерый бы ужо нежывы. Ён ляжа тварам унз, з яго скрон цякла кро, а руцэ яго бы зацснуты псталет. Падчас ператрусу гаражы Валерыя знайшл яшчэ адну внтоку са сплаваны ствалом, два рэвальверы, аптычны прыцэл скрыню з патронам. Не бог ведама як арсенал, але сётк баявая зброя, што засталася, напэна, яшчэ з той вайны...

Пасля таго здарэння цёця Тоня бегала царкву, ставла свечк перад абразам дзякавала Богу, што з Цмкам нчога не здарылася -- ён жа так дога знаходзся побач з 'гэтым шаленцам'. Пацярпелы заказчык выжы, яго адратавал рэанмацы. Дом Валерыя апячатал, а ягоны 'арсенал' канфскавал.

Пахавал Валерыя на моглках за мястэчкам, на стромкм беразе Овельк. Тутэйшы святар адмовся яго адпяваць, бо ён бы 'самазабойцам'. На хатурах людзей было няшмат, галоным чынам хмурныя, маклвыя мужчыны вайсковай форме. Браты па збро. У дзень пахавання Цмка (упершыню жыцц) збег з дому прыйшо на моглк. Развтвацца з сябрам. Разам з вайскоцам стая ён на кра маглы глядзе, як камяк зямл падаюць на вечка труны. Нхто не плака. А потым адзн вайсковец у кцел з афцэрскм пагонам спыта у Цмк:

– - Ты яго веда?

Той кну

– - Так.

тады афцэр пакла руку Цмку на плячо прамов:

– - Ты запомн, ён бы добрым чалавекам, проста ён не вярнуся з вайны. Разумееш?

– - Разумею, -- сказа Цмка.

Гэта было прадай. Цяпер ён сцям, што ме на вазе Валерый, кал гавары, што назажды застася пад Кандагарам. Нашыя войск вярнулся дадому, але для яго вайна так не скончылася. Нкол.

6. Бледны Вусень

У выходныя дн мама цягалася госц да цёц Тон, мяне брала з сабою. Хадзць да цёц Тон я вельм любла. Яе стары дамок з аканчкам, кветнкам яблынькам падабася мне значна больш, чым наша панельная аднушка. Звычайна мама з цёцяй Тоняй гаманл на кухн, а нас з Цмкам адпралял гуляць у двор. Там было дзе рязвярнуцца!

У кветнку можна было збудаваць намёт са старой кодры гуляць у першабытных людзей, ндзейца ц партызан, уяляючы, што кветнк - гэта дзкя джунгл, альбо прэры, альбо партызанская пушча, у залежнасц ад кантэксту гульн. З вецця старой, магутнай яблын перад ганкам звешвался верачаныя арэл, на якх можна было гушкацца, пакуль не закружыцца галава, а каля плота расл хмызы парэчк, агрэсту малны, з якх дазвалялася есц ягад стольк, кольк лезе. Проста пасярод кветнка сталя замшэлы корч, як некал бы яблыняй-антонакай, якую аднойчы змку паламала ветрам. Пень вырашана было не распловаць на дровы, а пакнуць у садзе, бо м мелася дупло, дзе штолета сяллася сямейка птушак, якя выводзл птушанят. Турбаваць птушыную сямейку не рэкамендавалася, аднак нам усё ж дазволена было падыходзць да карча зазраць у дупло - тольк вельм, вельм цха кал птушак-бацько няма дома. У глыбн дупла бачна было круглае гняздэчка, у якм, шчыльна прытулшыся адно да аднаго, сядзел птушаняты канспратына мачал, але дастаткова было злёгку паляпаць далонню па карчы, яны адразу ж ускдвался пачынал аглушальна цкаць, расхнаючы жотыя дзюбк. Глядзець на птушанят нам дазвалялася, аднак кармць х было сурова забаронена, бо ад хлеба ц печыва яны могуць захварэць нават памерц. Так нам патлумачыла цёця Тоня.

А яшчэ цёц Тонным кветнку жы стары рудаваты кот з падраным вухам. стотай ён бы загадкавай. Кожную зму кот кудысьц знка, а летку з'яляся зно штодня прыходз да цёц Тон -- абедаць. Атрымашы свой сподак малака скрылк кабаск альбо кавалачак аладк са смятанай, кот развальвася на клумбе з ружовым стакроткам драма, блажэнна мружачыся на сонцы. Сыты задаволены, ён нават не зважа на птушынае сямейства, якое жыло побач у яблыневым карчы, дый птушк звяртал на яго уваг не больш, чым, напрыклад, на калоду. У цёц Тонным кветнку сё суснавала мры згодзе. Кал надвор'е было даждлвае, кот спа пад ганкам альбо уладковася павец на дровах. Ад ката я была захапленн сё мкнулася яго пагладзць ды пацскаць, але кот мяне пэна недалюблва абачлва рэцравася на самую высокую яблыню, варта было мне наблзцца. Адчува маю роднаснасць са Змеям, няйнакш!..

Каля павец глыбн кветнка таксама было шмат дзвоса. Там стаяла бляшаная балейка з вадой, чорнай, як смала, ёй врыла сваё, таемнае жыццё. Ля самай паверхн вады грэлся на сонейку сотн маленечкх чарвячко, белых чырванаватых, вельм пужлвых -- варта было кнуць у балейку трэсачку або каменьчык, як уся гэта малеча стрымгало кдалася на дно, вырабляючы цельцам мудрагелстыя петл васьмёрк. Таксама балейцы жыл паважныя апалонк з празрыстым хвосцкам, бурыя слмак-прудавк (прынесеныя з Овельк шкляным слоку) яшчэ нейкя вядзяныя казурк, якх не давалася разгледзець як след, бо яны нкол не знмался на паверхню. Над чорнай вадою таклася жамяра, на вадзе плавал пялёстк, а на кра балейк час ад часу прызямлялся рознакаляровыя матыльк блскучыя стракозы. Тут можна было гадзнам назраць за падводным жыццём, ц гуляць у рыбалку, закдваючы балейку вуды, зробленыя з гнуткх галнак каляровых матузко, або запускаць чонк з бярозавай кары. Гуляць з чонкам мне асаблва падабалася. Аднойчы я злавла кветнку рудога вусатага жука, пасадзла яго чонк адправла падарожжа. Перапужаны жук ашалела кдася па чонку, шукаючы паратунку, але яго са сх бако атачала чорная вада. Гэта было вельм смешна. Нарэшце гэту забаку гледзела цёця Тоня адразу ж яе прыпынла.

– - Дзец, як вам не сорамна?
– сказала яна, выцягваючы з бале чонк.
– - Глядзце, як ён напалохася. Нельга здзеквацца з жывога!

яна асцярожна пасадзла жука на куст пвонй.

Мяне гэта здзвла. Мама не вучыла мяне шанаваць казурак. Да жывёльнага свету яна была абыякавая. Яна да людзей ставлася з прахалодцай. да мяне таксама. Увесь свой жыццёвы запас любов яна змарнавала на Змея, не пакнушы для мяне амаль нчога. Цёця Тоня, наадварот, проста прамянела любою, якой хапала для Цмк, для мяне, для сяго жывога на зямл. Не любла яна тольк збеглага дзядзьку Ягена, але тое было зразумела. Баязлца-здраднка нхто не любць.