Учебник языка эсперанто. Основной курс
Шрифт:
словами unu la alian или приставкой inter- для обозначения взаимности: ‘они целуются’ ili kisas unu la alian или же ili interkisas. В этом значении допустимы также формы ili kisas sin, ili kisi^gas. Форма ili kisas sin reciproke (взаимно) является устаревшей;
нулем при переводе таких русских глаголов, как «учится», «дымится», «кусается» и т. п.: ‘она учится’ ^si lernas, ‘сигарета дымится’ la cigaredo fumas, ‘собака кусается’ la hundo mordas
выпадением суффикса – ig-, если при добавлении -ся устраняется значение принуждения: ‘продолжать’ darigi – ‘продолжаться’ dari; ‘остановить’ haltigi – ‘остановиться’ halti; ‘радовать’ ^gojigi – ‘радоваться’ ^goji; ‘развивать’ evoluigi – ‘развиваться’ evolui; ‘веселить’ gajigi – ‘веселиться’ gaji; ‘удивлять’ mirigi – ‘удивляться’ miri.
Иногда русское слово с частицей -ся переводится совсем другим корнем: ‘получать’ ricevi – ‘получаться’ rezulti^gi; ‘переписывать’ reskribi – ‘переписываться’ korespondi.
13-4. Суффикс – er- обозначает частицу, элемент: te-ero ‘чаинка’. Anka panero estas pano ‘Крошки тоже хлеб’; Unu monero ne estas mono ‘Одна монета не деньги’.
13-5. Суффикс – id- обозначает потомка, ребенка: bovido ‘теленок’, ^safido ‘ягненок’, fi^sido ‘малек’, arbido ‘саженец’; Ne el ^ciu ovo eliras kokido.
13-6. Суффикс – end- обозначает долженствование: a^cetenda objekto ‘предмет, который должен быть куплен’, предмет, подлежащий покупке‘; memorenda dato ’знаменательная дата; Ne ^cio farenda estas farinda Не всё, что должно быть сделано, стоит быть сделанным‘; Jen via vojo irenda ’Вот путь, по которому вы должны идти‘; ^Ciu letero estas respondenda ’На каждое письмо должен быть дан ответ.
13-7. Приставка dis- обозначает разделение: disbati ‘разбить’; disiri ‘разойтись’; dishaki ‘разрубить’; dise ‘врозь’; dise-mise ‘как попало’, ‘тяп-ляп’; disa ‘разъединённый’, ‘разобщённый’; diskapte ‘нарасхват’; disvoji^go ‘распутье’; disadigo ‘радиопередача’; dissalti 'прыгать
в разные стороны‘, перен. ’распасться‘, ’развеяться в прах'.— ^Car morga matene ni eksterurbi^gos por du tagoj, oni devas decidi, kiu kion kunprenos.
— La tendo, hakilo kaj man^gilaro: tran^cilo, forkoj, kuleroj ktp – estas prenotaj de mi.
— Mi pensas, ke indas preni fi^skaptilon kaj anka terpomojn, karotojn kaj aliajn legomojn – ni povus kuiri supon a friti ion.
— Nepre. En la magazeno «Oceano» oni vendas nun bongustajn salitajn fi^sojn. ^Cu ni a^cetu iom?
— Neniuokaze ^gi estas prenenda, ^car poste ni vole-nevole multe trinkos. Mi povas kunpreni bulkojn, kolbason, ovojn kaj iujn lakta^jojn, ekzemple, buteron, kremon a froma^gon.
— Ne forgesu pri teo kaj dol^ca^joj: sukero a bombonoj. ^Cu, eble, anka bieron? Mi tre ^satas ^gin.
— Mi ne estas kontra glaso da biero. Tamen kiel vi deziras, sed mi estas malsata sen viando. Ni a^cetu bova^jon a kokinon! Kiel tio pla^cas al vi?
— Brila ideo! Jen kion mi diros al vi: ni faru ^sa^slikon! Pri tio mi estas specialisto.
— Bonege dirite! Kiu povis tion atendi! Priskribu, kiamaniere vi preparas ^ci bongusta^jon, se ne estas sekreto.
— Ek do!
— La ^sa^sliko por kvar personoj estas preparata jene. Vespere necesas preni sescent gramojn da ^safida^jo a bona porka^jo, distran^ci ^gin lalar^ge en pecetojn po 25-30 gramoj. Meti ilin en teleron a kaserolon. Aldoni du cepojn kaj ses erojn de ajlo.
— ^Cu tutajn?
— Ne, dispecigitajn. Almeti ses larajn foliojn, kulereton da salo, neplenan kulereton da nigra pipro, ^cion bone intermiksi.
— Tio devas esti bongustega!
— Vi ne eraras. Poste ni transmetas ^cion en polietilenan saketon. Ne forgesu aldoni sukon el duono de citrono kaj du kuleretojn da vinagro. Post bona intermiksado la saketo estas forte ligata, enigata en kaserolon, kovrata per kovrilo kaj metata por nokto en malvarman lokon.
— Kaj plu? Kiamaniere estas farata la ^sa^sliko mem?
— Oni devas trameti la viandopecetojn sur bastonetojn: viando – lardo – viando – viando – lardo – viando. Kaj oni tenas ilin super varmegaj, sed ne plu brulantaj ligna^joj, ^ciufoje turnante la bastonetojn. Post kiam la viando estas preta, ni metas forte vinagritajn kaj pipritajn ^sa^slikojn sur telerojn, ne eligante la bastonetojn.
— Tia man^ga^jo brulos en la bu^so!
— Jes, tio estas ^gusta. Por kvar ^sa^slikoj estas dismetataj sur la telerojn kvar fre^saj tomatoj, du cepoj, tran^citaj en grandajn rondajn pecojn, kvar verdaj cepoj, ses dispecetigitaj ajleroj, kvar peklitaj kukumetoj, tomata saco kaj pizoj. Atenton! La ^sa^sliko estas farata ne de virinoj, sed de viroj!
13.1. Что означают следующие слова?
Adresato; disflori; ek^goji; silentema; vendistino; kritikinda; kritikenda; kritikota; fi^seto; katideto; fajreto; fajrero; fajrereto; ne^gero; supujo; ^sa^slikejo; transoceana; maldol^cega; antalasta; ambamane; ^ciamaniere; alimaniere; ^cirkahaki; deturni; eltrinkinte; ^gissate; kontraa; multsignifa; plisimpligi; subakva; rapidado; kokina^jo; sampatrujano; anstataanto; geamantoj; aperonta; almovi; almiksi; interkonati^gi; a^culo; ebligi; forigenda; ilujo; piedingo; rebrilo; enpa^si; lalonge; senesperiga; misformi; tekulereto; supkulero; peklita pomo; pekla^jo; peklakvo.
13.2. Переведите сочетания:
inter la vivo kaj morto; labori super si; halti ^ce ^ciu vorto; dum spektaklo; el sub la tablo; apud lignofajro; malgra la pluvo; peco da pano; eliri el post la domo; ekde la venonta jaro; danki pro helpo; por nenio en la mondo; dank' al via decidemo; krom sia laboro li scias nenion; dormu anstata promeni; fermu la pordon anta ol foriri; trans fenestro; agi sen pensi pri rezultoj; sata je promesoj; pagi por libro; preta por forveturo; al li okazis malfeli^co; ^cirka la noktomezo; maldormi tra la tuta nokto; ekster ligo kun la estanteco; sidi viza^go kontra viza^go; ^sa^sliko la kartvela maniero; preni kuracilon po kulereto.