«Кэпсиэ» кэннэ а?а?астык

«Онтон дьэ тиэстэин охсоун», – диэн бурдугун кутан эрдэинэ далбаатааммын тохтотобун. «Хас кыраам бурдугуй, ону этиий! Крчч эппэтилэр диэ дии!» – «Оо дьэ! Оттон 500 кыраам ини…» – илдьэн ыйаан крр. Ыйааын чопчу 500 кыраамы крдрр: «Эппэтэим дуо…» – диир.

«Тиэстэ 20 мнтэ сынньаныахтаах», – тиэстэтин сотторунан сабан баран таптайа тэр. «Оо, оттон ону кэтэстэхпитинэ устар кэммит бтэр дии. Биир чааынан оператор атын биэриини уста барар.». Иннокентий тарбахтарынан тиэстэтин р-танары суруйан крр: «Чэ, эиги ыксыыргытын ииттэ быыылаах. Тута дыгдас гынна. Саалыыбыт.». Хайдах лэлээбиппитин ити курдук кэпсии турдахха бэйэтэ бтн кинигэ тахсар кыахтаах…

«Былаас вертикала» диэн крэр кэмигэр лэлээбиппит. Киинтэн Нехорошев диэн кии Саха тэлэбиидэнньэтин лэтин кр-истэ кэлбит диэн буолла. лэбитин-хамнаспытын р кэтээбит, онтон: «Биир эрэ биэриини тиээр тиийэ крдм, тылын йдбт да буолларбын («Кэпсиэни» эппит). Итинник биэриилэр тоо нууччалыы тылынан тахсыбаттарый? Онно сс билэр киим, повар Тарбахов, астаан крдрр баар. Кини национальнай блдэлэрин нууччалыы тыллаахтар тоо кр-билиэ суохтаахтарый?» – диэн хабааннаах тмк оорбут.

эттэн этилиннэ да, бииэхэ чиэс биэрэ тэллэр, «ииттиэм-истибэтиэм» диэх курдук буолар. Тарбахов биэриитин нууччалыы гыныахха – ол аата «Кэпсиэттэн» тааарыахха диэн спслгэн сааланна. Мин аыйа санаабытым эрээри, Иннокентий Иннокентьевич экраа тахсар кэмэ биэс мнтэттэн ууохтааын, кини былаана, баата сс да элбэин йдр буоламмын, алгыынан атаарбытым. Уонна ити кэмэ «Кэпсиэ» кн ылан, ханнык да рубрикалара суох бардаына дааны, крччтн стэрбэт таыма тахсыбыт этэ. Тарбахов туспа биэриилэнэрэ эттэн дьааллыбыт буолан, «Тыгын Дархан» эрэстэрэээ устуудьуйа-куукуна ооуллубута, тустаах редактор анаммыта, асчыппытыгар кэмниэ-кэнээс, дуогабарынан кыра хамнас тлнр буолбута. Кинилэр биэриилэрин биир бастакы ыалдьытынан миигин ыырбыттарыгар рбтм. Тарбахов онно: «Сайа миигин тэлэбиидэнньээ аалбыта» – диэн крччлэригэр туаайан эппитэ. Ол сааланарыгар биэрии нууччалыы барар этэ, онтон ити ирдэбилтэн сыыйа уонна саамай спк туораабыттара: «Тарбаахаптыын астыахха» крчч ктппэт биэриитэ буолбута.

Иннокентий Иннокентьевич «тэптэрэн ылыахха», «сырдьыгыната тэбит» эин диэн бэрт баайдык сааран кэбиээччи. Дьиэ, кини ас астааыныгар киирбит тиэрминнэри сахатытыыга лэлээр кыахтаах эбит. «Туши гынабыт» диэни «бсктэн буарабыт» диэччи. Ханнык да саха итини атыыраабат, кулгаахха ср-спк киирэр уонна йднр. Итинник, трбт тылбыт ис кыаыттан таааран, ас астааыныгар баылаан-клээн киирбит тыллары, йдбллэри ыарыыта суох сахатытан кэбииэххэ баара. Онуоха ханнык да учуонайдардааар ордук тааарыылаахтык уонна таба чулуу асчыппыт лэлэиэн сптх дии саныыбын. Тарбаховтыын айар лэбитинэн сс да алтыар санаалаахпыт уонна ол баа санаа туоларыгар эрэллээхпит.

Оттон Нехорошев лэтин тмгнэн «Кэпсиэни» сэргэ «Нескучный вечер» диэн нууччалыы тылынан быа эфиргэ тахсыы баар буола сылдьыбыта да, тоо эрэ уаабатаа.

«Суруллубут – суоруллубат». Маннык ааттаах рубрикалана сылдьыбыппыт. Т дааны бу кэмэ тыаттан кэлэн олохсуйуу муутаан элбээн турдар, сахалыы тыллаах бэчээт тоо эрэ млтн, ааааччытын ахсаана, баппыыскаттан да крдхх, быста аыйаан сылдьар кэмэ этэ. Кии сахалыы аахпат, сонуннары бэйэтин тылынан билсибэт буоллаына, трбт тылыттан тэйиитэ быдан тргэтиир буоллаа. Ол иин мин т сатанарынан, сахалыы бэчээт дьонун биэриилэрбэр тааара сатыыр этим, бэйэм «Орто дойду сонуннара» хаыакка биир балааны айан-суруйан тааарарга ылса сылдьыбытым. Онон «Кэпсиэ» биир рубрикатыгар сахалыы бэчээккэ бу нэдиэлээ туох сонун суруйуу тахсыбытын сырдатыахха, дьону сахалыы ааыыга клххэ диэммин, «Суруллубут – суоруллубат» рубриканы киллэрбитим (босхо реклама!). Ыытааччыта да кэбээстик кстбтэ. Мин Анна Варламова-Айысхаана диэн чгэйдик билсэр суруйааччылаахпын. Арай биирдэ кини дьиэтигэр тиийэн олордохпуна кыра кыыа Виктория киирэн кэллэ. Ыал ийэтэ эбит, туспа олорор, суруналыыс идэлээх, «Ил Тмэн» хаыакка лэлиир. Арай кыыым тэлэбиидэнньэ лэитэ буолар ыра санаалааын кэпсээтэ. Ыра санаа эрэ буолбатах, кини ол туугар толкуйдаабыта элбэх эбит, оннооор хас да биэрии бырайыагын торумнаан, суруйбут-бичийбит. Сирэйэ-хараа да чолбоодуйан, й-санаата да арылыйан, кии эрэ кэрэхсиэх ыытааччыта буолуоун таайбытым… Мин кими да лээ ылар кыаа, бырааба суох киибин, арай…

Виктория Контоева крчч иннигэр аан бастаан ол «Суруллубут – суоруллубат» рубрика ыытааччыта буолан тахсыбыта. «Олус биллэр араспаанньалаах (ол кэмэ тустуук Контоевтар кннээн сылдьаллара) хайдах эрэ курдук. Туана сатыыр диэхтэрэ. Онон ийэм араспаанньатынан тахсабын», – диэн кини экраа р уонна олохтоохтук кэлэрин биллэрэр этиитин оорбута, онон титргэ Виктория Варламова диэн суруйбуппут. Ол да курдук буолбута, сотору Викторияны «Сонуннар» бэлиэтии крн ыыра охсубуттара. Онон, саха экраныгар сс биир ткэн ыытааччыга суол аан баран, «Суруллубут – суоруллубат» рубрикабыт эмиэ тохтообута.

«Ааы, «Бичик» кинигэтэ». Дьиээ турар тлпн уонна мобильнай тлпн икки ардыларыгар сибээс ханнык крэ баар этэй?.. Умнубуккут дуу, пейджер диэн баар этэ. Мин ити пейджери кытта биэриибитин уонна «Бичик» кинигэ кыатын сиэттииннэрэ йд сылдьабын.

Саас сааынан. лэлээн иэн, устуудьуйаа баар тлпнтэн ураты, саа, ол саана сайдыылаах сибээс крэ – пейджер баар буоллаына сатанара кстн тахсыбыта. Мин хос куортамнаан олорорум, онон дьиэтээи тлпнм диэн суоа. Ол ыалдьыттарбын кытта болдьоорбор, атын да тгэннэри быаарсарбар олус охсоро. Пейджер атыылаыахпын – быыкаайык хамнаым арыычча аспытыгар тиийэр-тиийбэт этэ. Салалтабар этэн крбппн, «спонсорда бул» диэбиттэрэ. Ол саана хампаанньаа коммерциянан дьарыктанар салаа суоа, редактордар биэриибит туугар туораттан км крдрбт, буларбыт кллэнэрэ. Солото суох дьоо ол эбии тбк этэ эрээри, «хааччахтаабаттарыгар махтал» эрэ диирбитигэр тиийэрбит.

Быа эфиргэ ыытар крэхтэрбит дьон кн улаханнык кртээбиттэрэ, онуоха быстыбакка кэлэ турар туох эрэ утары уунардаах буолуохтааххын. Манныкка чгэй сахалыы кинигэ саамай сптх диэн санааламмытым. Онон «Бичик» кинигэ кыатын туунан толкуйдуурум элбээн барбыта. Август Васильевич Егоров – издательство эдэр салайааччыта мин этиибин булгуччу йэр эрэнэн туран, кэпсэтэ киирбитим. Ол кэпсэтии тмгнэн крччлэргэ бириистэри эрэ буолбакка, били баалаах пейджербин ыларга харчыны кытта быаартарбытым уонна «Бичик» саа кинигэлэрин туунан анал рубриканы аарга илии тутуспутум. Ыытааччытынан издательство бэйэтин лэитэ буолбута. Саа тахсыбыт кинигэлэри кэпсиир, крдрр. рйээ суох киини устар эрэйдээх буолар, лэ тэтимэ бытаарарыгар тиийэр. Мунаан-сордоон устубуппутун эмиэ с-биэс мнтээ диэри кылгатабыт.

Пейджербит олус бэркэ сулууспалаабыта. Арай Фалько-пейджиэ оптуорунньук аайы долгуйуу бт : ити кн хайаан да сахалыы саарар, суруйар оператор олоруохтаах; илдьит киириитэ бу кн муутуур элбэххэ тиийэр буолбут.

Сотору буолан баран, НВК ханаалыгар «Ааар бала-

ан» диэн Наталья Харлампьева ыытар бтн биэриитэ баар буолан хаалбыта. Онно эмиэ «Бичик» кинигэлэрин билииннэрии барар этэ. Бииги р тыынан бараммыт, хатыласпат тууттан аналлаах рубрикабытын кытта эмиэ арахсыбыппыт. Ол эрээри саныыбын: урукку ттгэр, «Кэпсиэ» кэпсээнигэр тахсыар диэри, тоо да саа кинигэлэргэ анаммыт биэрии суоа эбитэ буолла, диэн. «Ааар балаан» эрдэттэн баара буоллар, мин итинник рубриканы толкуйдуу да сатыам суоа этэ.

Рубрика тохтообутунан, «Бичиктэртэн» олордьу арахсыы буолбатаа, биэрии ахсын мин ойуулаах-оуордаах маллаах ииппиттэн бу издательство тааарбыт бииртэн биир бэртээхэй кинигэлэрин, халандаардарын крччлэрбэр бириис быыытынан хостуурум бтэиккэ диэри саланан барбыта.

«Крччлэргэ крэх». Билигин устуудьуйаттан быа эфиргэ барар бары биэриилэр крччгэ ыйытыы, хоуйууга сорудах эбэтэр таайтарыы киэбинэн крэхтэри ыыталлар. Маннык крэх тиигин быспакка ыытыллар кр быыытынан утумнаахтык бастаан «Кэпсиээ» киирэн, салгыы ситииилээхтик олохсуйда дии саныыбын. Кинини «рубрика» диэи соччо сатамньыта суох курдук, ол эрээри ктппэккэ, хас биирдии тахсыыбыт аайы киллэрбит буоламмыт, кинини «Кэпсиэ» быстыспат соротун быыытынан кррбт сп.

Бииги крччлэрбит тустарыгар кинигэттэн ураты сс атын, сыаналаах бириистэри буларга эмиэ кыанар этибит, холобура, бриллианнаах ооук, бнкл, фотоаппарат, тиии оорторууга, бассейа сылдьыыга абонеменнар эин курдук. Ол бириистэр барылара тустаах биэрии ис хооонугар сп тбээр буолаллара.

«Кэпсиэ» биир уратытынан сйбт киини эбэтэр кинини сирэйдээччини устуудьуйаа ыыран аыйах тылы-

нан кэпсэтэн ааыы эбит. Дьэ манна сураан билбэтэх, тээн баттаппатах дьону кэлэллэрэ ыытааччыга туунан кэрэхсэбиллээх буолар. Атын ттттэн – хаан да экраа кстм диэбэтэх кии устуудьуйа ыалдьыта буолан хаалара киниэхэ бэйэтигэр, чугас дьонугар, атын крччгэ дааны соуччу, умнуллубат тгэни тосхойор.

Бииги бириистэрбит кыра хамнастаах лэит дьоо тбэиэхтэрин олус баарар этибит. Олоххо оннук тгэн ахсааннаахтык эрэ буолар эбит. Оннооор бриллианнаах ооукпутун сйээччи университет бэрэпиэссэрэ буоларын истэн баран (бэйэм тлпннэн кэпсэтэ туран) см тспппн кистээбэтэхпин! Ол кэпсэтиибитин кэнники чгэйдик билсэр киим буолбут, филология билимин дуоктара Валентина Григорьевна Семенова маннык ахтар: «Арай «Кэпсиэттэн» эрийэбит, кыайыылаах буолбуккунан ээрдэ! Хатас олохтоооун дии, туох лэиккиний?» Мин рн кытта: «Хатаска дьиэлээхпин, бэйэм университекка лэлиибин, саха тылын преподавателэбин!» – диибин. Туруупка анараа ттгэр чочумча чуумпуран ылбыттар, онтон хомойон хаалбыт мин саам ииллибит: «Оо, дьэ… Биирдэ баас тыа хааайыстыбатын лэитигэр дуу, дьиэ сууйааччыга дуу тбэспитэ буолуо дэспиппит…» Кии кэнники бэйэтэ бэйэтиттэн сонньуйар ээ, ардыгар.