Мроi Багны
Шрифт:
– Лта, куды гэта ты сабралася?
– крыкну з-за стойк Тастун Каначык, убачышы, што я, накнушы кажух, рушыла да выхаду.
– Я...мне на хвлнку. Проста паглядзець, - адказала я нялад.
Напачатку я сапрады проста назрала, стоячы на ходнку. Людз шл па праезджай частцы. Фурманк самаходныя экпажы спынлся. Пасажыры омнбуса - бледныя, спалоханыя - мочк глядзел на шэсце, прыхнушыся да вокна. Не ведаю, чаму я рэшце рэшт сышла с ходнка таксама далучылася да натопу. Мажлва, проста з цканасц. А што будзе далей? Альбо тут паплывал словы Сташака. 'Кольк можна баяцца?' Ён часта гэта патара. Дарэчы, мы з м не бачылся апошня дн. У карчме ён больш не з'яляся. Напэна, бы вельм заняты ва нверстэце...
Шэсце рухалася крунку Трымфальнай плошчы, дзе размяшчалася сталчная рэздэнцыя Намеснка.
Шэсце спынлася. Наперадзе тварыся затор, ззаду пачал напраць. Я не бачыла, што адбываецца галаве калоны. Кал наперадзе пачулся стрэлы над вулцай паплы парахавы дым, я сё яшчэ не верыла. Пэна, яны страляюць у паветра, думала я. Гэта ж не вулчны бунт. Не могуць яны расстрэльваць бяззбройных людзей... Затым я пачула немыя ляманты. Натоп змяшася, пачался панчныя цёк. Мяне не затаптал тольк таму, што я адступла за круглую тумбу з афшам. Я апусцлася на брукаванку сядзела так, сцснушыся камяк закрышы вушы далоням. Накол бегл людз. Некаторыя з х падал больш не падымался. А потым... Потым пачулся стрэлы з боку праспекта Трымфатара. Стралял з натопу. Яны сётк мел зброю руках. не камян ды ломк, як звычайныя пратэстоцы, а сапрадныя баявыя ствалы. Адкуль?.. З праспекта стралял. Прычым траплял галоным чынам у свах. Людз апынулся пастцы. Наперадзе был внток стражнка, ззаду... Пачалася форменная бойня. Я адпазла да краю ходнка, кожную секунду рызыкуючы атрымаць кулю спну, скурчылася каля бардзюра, тварам унз. У мяне над галавой штосьц пасвствала, варушылся валасы. Потым усё сцхла. Плошча абязлюдзела. У паветры пахла порахам крывёю. Незабаве на плошчы з'явлся коранеры. Як сцярвятнк, хадзл яны памж целам забтых, паднмал х з бруку, кдал на наслк цягнул да металчнага фургона без вокна. Снег у х пад нагам бы брудна-барвовым.
У той дзень дадому я вярталася позна. Омнбусы не хадзл, да свайго барачнага пасёлка я змушана была дабрацца пешшу. Я крочыла здож вузкай, засыпанай снегам вулачк. Нада мной навсал цагляныя сцены двухпавярховка - у такх дамах звычайна селяцца сем' рабочых. Лхтары не гарэл, за вокнам таксама панавала цемра. Людз не наважвался запальваць святло - баялся, што па вокнах пачнуць страляць.
Я не спалохалася, убачышы наперадзе скурчанае цела, якое нерухома ляжала на снезе. Небараку, пэна, падстрэлл сёння на плошчы. Да дому так не дайшо... Над целам стаял два бадзяжныя сабак азвярэла грызл яго, выдзраючы зубам вялзныя шматы мяса. Я адступла на крок, агледзешыся, падхапла са снегу абломак дошк. Трэба адагнаць сабак ад мерцвяка. Нядобра, кал звяры цягаюць па завуголл чалавечыя костк. Я голасна закрычала на х замахнулася дошкай. Адна з жывёлн, глуха загыркашы, адскочыла цень. Другая, азрнушыся, пачала павольна падымацца на задня ног. Тое, што я спачатку прыняла за бадзяжных сабак, насамрэч было чымсьц ншым. Я разгледзела слзкаватую шэрую скуру, пазбаленую посц, загнутыя кпцюры, галаву з касмыкаватай грывай рухомым завостраным вушам. Аблчча пачвары дзна нагадвала чалавечае, нягледзячы на пляскаты нос, выскаленую слнявую пачшу дагаватыя вочы, якя свяцлся цемры. Я павольна адыходзла, мкнучыся не рабць рэзкх руха. Абедзьве стоты мочк глядзел на мяне з цямрэчы. Мне здавалася - вось яшчэ крок, яны накнуцца на мяне. Але мяне не кранул.
Апынушыся на рагу вулцы, я нарэшце павярнулася пабегла з усх ног. Я жо зразумела, што менавта я бачыла. Гул. Пажыральнк мярцвячыны. Нхто не мог патлумачыць, адкуль яны зялся Паночнай Правнцы. Некаторыя казал, што гэта рамейцы прыцягнул х сюды. Нарад ц. Рамейцы сам х баяцца. Гэтыя дэманы з'яляюцца там, дзе шмат памерлых, якя дога ляжаць без пахавання - на палях бтва, альбо гарадах, дзе лютуе пошасць.
У Вльск х прыцягну пах смерц. У тую ноч я тварам у твар сутыкнулася з ншасветным жахам - не загнула. Я тады яшчэ не ведала, што сапрадны жах чакае мяне наперадзе, ён мае мя чалавека, а не дэмана.Намеснк
Пасля бойн на плошчы жыццё сталцы пачало патроху вяртацца звыклую каляну. З вулц прыбрал мерцвяко змыл кро з брукаванк. Быццам не было нчога. Намеснк тры дн мача, а потым выступ са зваротам да народа. Жыхаро горада сагнал на Трымфальную плошчу. Намеснк выйша на тэрасу свайго палаца-рэздэнцы сказа догую напышлвую прамову. Напрыканцы ён павншава свах падданых з чарговай перамогай сцны Дабра над паскудствам ерас чужашальства. У той дзень я першыню бачыла Намеснка на свае вочы. Ён стая на мармуровай тэрасе, убраны шэры палявы мундзр. Ягоны твар з воспнкам бы бледным. Тонкя вусны крывлся ва смешцы. Вочы яго был светла-шэрага колеру, а валасы белыя, быццам выбеленыя марской соллю. Яго мац-ахмстрыня была родам з Дольнай Зямл.
Людз мочк стаял на плошчы слухал Намеснка. Брукаванка была белая ад снегу. Неба над горадам было зацягнута хмарам, скрозь хмары свяцла каламутна-белае сонца. Помню, у тым дн было многа белага колеру. Белы снег. Белы камень тэрасы. На тэрасе палал жарон, пры святле дня агонь х таксама здавася белым. За спнай Намеснка стаял рамейцы традыцыйным адзенн. Белыя падперазаныя каптаны са срэбным зашплькам круглыя шапк, аблямаваныя футрам. Выглядала гэта прыгожа. Рамейцы сам па сабе - прыгожы народ. Рослыя станстыя, з высокм скулам бездакорна правльным рысам аблчча. Прыроджаныя салдаты заваёнк. Прыгожыя. Вось тольк душы х выродлвыя.
Я жо ведала, што адбылося. У агульных рысах. Напярэдадн бунту ва нверстэце Славеснасц арыштавал аднаго старога прафесара. Крамола, ананмны данос. Прафесара звал Дам'ян Росца. Сташак наведва ягоныя лекцы. На наступны дзень шкаляры не пайшл на занятк. Яны сабрался ля будынка нверстэта запатрабавал, каб да х выйша Настанк Флосафа. Рэктар, накш кажучы. Шкаляры хацел, каб ён заступся за прафесара перад уладам. Рэктар, ясная рэч, не выйша. Тады хтосьц натопе закрыча, што Настанк Флосафа тут нчога не вырашае, трэба сц гутарыць з Намеснкам. яны пайшл. Усм натопам. Ужо па дарозе да х далучылся ншыя. Простыя людз - канторшчык, рамеснк. Збро н кога з х не было. Хто пача страляць, так засталося невядомым.
Расправы над удзельнкам бунту шл поным ходам. Многя был кнуты астрог. Некаторым пашанцавала яшчэ менш. х абезгалоленыя целы ляжал безыменных могльнках, засыпаныя вапнай, а галовы гнл на догх драляных тычках пасярод Гарматнай плошчы. Над м кружылася груганнё, а нзе стаял стражнк з внтокам наперавес. Яны дзяжурыл тут дзень ноч, змяняючы адзн аднаго - каб сябры ц сваяк кагосьц з пакараных не здумал потайк прабрацца на пляц сарваць галаву з тычк. Я пазбягала гэтага месца. Мне раблася млосна ад смуроду смерц, ад выгляду гнлой разадранай плоц, насаджанай на калы. Але больш за сё я баялася пазнаць уласнага брата адным са стражнка, якя аховал плошчу.
Сташак прапа. У карчме яго больш не бачыл, яго здымная кватэрка студэнцкм квартале таксама пуставала. Дзе ён што з м, я не ведала. Мажлва, ён астрозе. Альбо яго застрэлл падчас закалота. А мажлва, ён там, на Гарматнай. Кормць крумкачо... Халера!.. Гэта нявызначанасць звадзла мяне з розуму. Балазе Каначык н аб чым не здагадвася. накш дано бы выкну мяне на вулцу за сувяз з крамолай... Я спрабавала жыць, як жыла засёды. Шторанцы я сядала омнбус ехала на працу. Увечары я вярталася дадому, клалася на тахту мочк маллася, гледзячы цемру - за сябе, за Сташака. Усё, што мне заставалася, гэта малцца.
Астрог
Вежы Вльскага астрога звышаюцца на пустцы за гарадской ускранай. З аднаго боку турэмных будынка ляжыць рапсавае поле, з другога - рэйкавая дарога, па якой пазуць абшытыя свнцом вагоны, гружаныя самерытавым стрыжням. Дарога пачынаецца далёка на подн, каля жалезных млыно, працнаючы ледзь не палову Кантынента, цягнецца да паночна-заходняй мяжы далей - у Дуумврат Краны Братэрства. Гандаль дзе бойка, хаця Савет Наглядчыка незадаволены - апошнм часам даходы пачал падаць...