Мроi Багны

Стражнк

шо трэц луструм кравання Мк Ахмстрыньчыка. Намеснк правнцый прызначался Агустай тэрмнам на пяць гадо. Гэты адрэзак часу звася "луструм". Мка як кранк Агусту цалкам задавальня. не тольк як кранк, кал верыць чуткам... Пачатак кожнага луструма суправаджася бунтам. На маставых гарэл перакуленыя машыны. Жанеры нутраных войск стралял натоп з внтовак, схавашыся за металчным шчытам, а бунташчык шпурлял жанера камян кдался на х з жалезным прутам руках.

У гэтыя дн Правнцы водзлася ваеннае становшча. У мэтах бяспек Намеснк пакда сталцу хавася адной са свах прыгарадных рэздэнцый. Агуста дасылала з Царгорада рэгулярныя войск, горад уваходзл мперскя баявыя машыны. Нязграбныя "храмёны", падобныя да гганцкх бранраваных чарапах. Лёгкя хуткаходныя "камп" з лапам-лёзам. Машыны стаял на пляцах, рухался па гарадскх вулцах. Па начах я чула х глух, працяглы гуд, зямля злёгку дрыжэла. "Камп" выклкал мяне панчны жах. Я бачыла аднойчы, як падчас вулчных закалота адна з "кампй" з разгону ляцела проста сярэдзну натопу. У мяне вушах дога стаял немыя крык няшчасных, якя трапл пад лёзы. Натоп адразу ж рассеяся. Кал вулца спусцела, прыйшл коранеры, якя трымал руках догя тычк з жалезным крукам на канцах. Яны лтаральна саскрабал з бруку крывавае шмаццё кдал яго догя скураныя мях. Потым вулцу старанна палл вадой са шланга. Але сё рона над гэтым месцам дога кружыл згра гругання. Крумкачы апускался на маставую нешта выдзёбвал са шчылн памж камяням.

Я не дзельнчала бунтах. Кал скончыся першы луструм, мой брат бы у ваеннай школе пад наглядам афцэра настанка, а я сядзела каля ложка мац, якая памрала. Падчас другога луструма парадк зраблся больш жорсткм. Цяпер сурова карал не тольк дзельнка бунту, але чальцо хнх сем'я. Кал мяне зловяць падчас закалота, у Яна будуць непрыемнасц. Гэта было мам крывадушным апраданнем. Я старалася добра сябе паводзць. Заставацца непрыкметнай. Таму што мяне была праца, якую я баялася страцць. мяне бы брат, якога я не хацела падсталяць. Кал пачася трэц луструм, Ян ужо служы ва нутраных войсках сам удзельнча у задушэнн бунта.

***

Бы час, кал я саромелася свайго брата, амаль ненавдзела яго. У ягонай пасадзе было штосьц ганебнае. Ва нутраныя войск сцягвалася набрыдзь смецце з усёй Правнцы. Паднёцы мел рацыю, называючы х 'стражнкам', а не вайскоцам. сапрады, толкам ваяваць яны не мел. х справа - душыць мяцяжы гарадах ды мястэчках. выконваць ншую важную работу. Напрыклад, аховаць рэздэнцы Намеснка. Альбо суправаджаць асуджаных да плах сцерагчы шыбенцы з павешаным. Патруляваць вулцы. Патруль стражнка бы гразой вулчнай навалачы - публчных дзевак, жабрако гандлярак зеляннай як ветрам здзьмувала, нават прапойцы, што насмактался чарвк, пры наблжэнн патруля сяк-так падымался на карачк цха распазался па завуголл.

Цывльныя пагарджал стражнкам нават больш, чым вулчным курвягам, што прадавал сябе за чарку палёнк жменю медзяко, але той жа час х баялся. Стражнкам дазвалялася вельм многае. Камандзры нутраных войск глядзел скрозь пальцы на дэбошы свах салдат. Лчылася, што стражнк павнны час ад часу "выпускаць пару" (так гэта звалася). Галонае, каб не даходзла да панажошчыны ды смертазабойства. Я бачыла аднойчы, як стражнк павалл на брук нейкага старога прынялся штурхаць яго нагам. Ужо не ведаю, чым ён м насал. Гараджане праходзл мма, адводзячы вочы нават не спрабуючы мяшацца. я таксама. Прайшла мма, зрабшы выгляд, што нчога не заважаю. Паспрабуй тольк лезц. Добра, кал проста атрымаеш па карку. Будзе значна горш, кал цябе схопяць за канер, заштурхнуць у жалезны фургон з закрачаным вокнам звязуць у Вльск астрог. Суды Правнцы працавал, як машына. Суддзя не цкавла, напраду ты чымсьц правнся, альбо трап стражнкам пад руку выпадкова. Карал сх аднолькава, внаватых, невнаватых.

Зрабшыся жанерам унутраных войск, Ян пача атрымлваць жалаванне, час ад часу ён дасыла мне грошы. Я не адмалялася. Грошай мне засёды бракавала. Ян усё яшчэ наведвася да мяне падчас водпуска - хутчэй па звычцы, альбо для прылку. Да гэтага часу мы стал зусм чужыя адно аднаму. Я спадзявалася, што скончышы навучанне ваеннай школе, Ян вернецца дадому. Але мае надзе не спрадзлся. Жанеры-шарагоцы (а Ян бы шарагоцам) жыл казармах на скранах Вльска. Афцэрам давал казённыя кватэры. Кал Ян даслужыцца да звання афцэра, яму дадуць жыллё. А потым ён, хутчэй за сё, ажэнцца. забудзе мяне канчаткова.

Сама я аб замужжы не думала. Мне было жо дваццаць два, яшчэ трошк, я зраблюся старой каргой, на якую не паглядзць нводзн мужчына, але адна тольк думка аб сямейным жыцц выклкала мяне агду. Жыла я амаль у галечы, але сётк гэта было падабенствам свабоды. Мне, прынамс, не трэба было прасць дазволу мужа, каб выйсц на вулцу або купць сабе стужку валасы. мяне не бл штодня, як маю замужнюю суседку. Я часта бачыла, як мужык-прапойца цягае яе па калдоры барака, наматашы ейныя валасы сабе на кулак. Дзец? Я не бачыла сэнсу тым, каб нараджаць жанера для мперы дзевак для салдацкх уцех. Я ведала, што робяць з дзецьм рамейскя школы. Мой брат бы таму жывым прыкладам.

За гэтыя гады Ян з хлапчука ператварыся гожага юнака. Ваенная нформа лчылася прывабнай. Дзек яго любл. Ён з задавальненнем распавяда мне пра свае любошчы. Аб жанцьбе ён пакуль што не задумвася - дый хто пойдзе за простага стражнка? Вось кал ён стане камандзрам... Але гэта будзе яшчэ не скора. Пакуль жа Ян мкнуся зяць ад жыцця сё, што тольк мог. Ён са смехам расказва пра свае п'яныя загулы бойк з мясцовым забулдыгам. Адна з такх прыгод скончылася сумна - цывльныя адцягнул яго на задворк карчмы давол моцна адмяцелл. Так моцна, што яму прыйшлося тыдзень праваляцца лазарэце. 'Ледзь усе зубы не павыбвал, паганцы. Бачыш? ' - гавары ён, адцягнушы пальцам верхнюю губу, дэманстрава два абламаных зуба. Потым, ачомашыся, ён разам з двума сябрукам-стражнкам адшука завадатара той бойк. Небараку зацягнул прыбральню заклнавал шчоткай дзверы. 'Ён ледзь не абрабся са страху, дума, мы з яго эверонскую мужадзеву зробм, ах-ха-ха! Ды не, мы з м па-добраму," каза Ян. Стражнк проста паштурхал яго нагам - не вельм моцна, але каб запомн. Пасля Ян зя свайго крыдзцеля за валасы пару разо прыкла яго галавой аб кафлянае сядалшча - так, што таго зубы пырснул з рота, што тыя пацеры. Напрыканцы стражнк прымусл яго позаць на карачках злзваць ласную кро з запаганенай падлог. Няблага, так?

– Госпадзе, Ян, знайшо чым хвалцца. Жах як, - гаварыла я з агдай.

– Жах, якая ты зануда! - адказва ён, смеючыся.

Ад такх гутарак мне раблася някавата. Я б рада была думаць, што сё гэта хлусня, салдацкя байк - але Ян бы не так. Я занадта добра яго ведала. Хлусць ён не ме. Яны напраду так жыл, гэта лчылася нармальным. Нягледзячы н на што, я сётк мкнулася падтрымлваць стасунк з братам, хаця дачыняцца з м раблася сё цяжэй. Апошняя наша шчырая гутарка адбылася восень напярэдадн пастання, а потым мы пачал мклва аддаляцца адно ад аднаго.

Было свята - годк з'яднання. У гэты дзень, дванаццаць год таму, Агуста падпсала грамату, згодна якой Каралества Семгален пераходзла статус мперскай правнцы. Уз'яднанне правнцы з метраполяй, карацей кажучы. Знамянальная дата. Гадавну з'яднання тут святкуюць з размахам. У стольным Вльску зрання грымяць парады, а вечары неба над горадам квтнее салютам. Народ гуляе напонцу з нагоды свята пваецца да пасмерц. У гэты дзень у стражнка работы па горла - трэба прыглядваць за натопам, накш паважныя семгальцы, нажлукцшыся салодкага вна, паадбваюць адно аднаму галовы п'яным угары.

У той вечар Ян наведася да мяне. Вяртася з дзяжурства. Ён выгляда трох звнчаным. Сказа, што нчога не е з самага ранку, а казармах сталока жо зачынлася. Я накрола хлеба з халодным мясам паставла на стол гарлач таннага ружовага вна, якое тут пл, як ваду. Потым я сядзела за сталом насупраць брата глядзела, як ён есць. У м не заставалася нчога ад таго маленькага хлопчыка, разам з якм мы калсьц кармл чаек кдался мора з хвалярэза. Ён нас унформу зямлстага колеру. Яго цёмна-русыя валасы был коратка абрэзаны, як ва сх стражнка. Агнястрэльнай збро пры м не было, але на поясе яго всел гнуткая дубнка з папярочным дзяржальнам флагрум-атаматычны хлыст, як стражнк насл пры сабе пастаянна. Флагрум выкарыстовася для цхамрвання чэрн. Ён уяля сабой кароткую калодку на рамян, як для зручнасц мацавася да запясця. Пры нацску на спуск флагум пачына трашчаць сыпаць снм агеньчыкам. Агеньчык был роднасныя тым, што бегл па Цёрне, але х забойная сла была значна меншая. Удар флагрума не спапяля чалавека на месцы, а тольк часова пазбаля яго прытомнасц.