Мроi Багны

– Спадар Намеснк. Мой брат...
– пачала я.

– Строга кажучы, мне ён не цкавы, - гучна сказа Намеснк.
– Было б дэальна, кал б гэта справа наогул не атрымала агалоск. А цяпер людз не зусм сумленныя будуць выкарыстоваць гэта для сваёй бруднай прапаганды. Ну як тут павнен паступць спадар Намеснк?

– Злтуйцеся, Ваша Мосць. Прабачце яму, - прамовла я вельм цха.

Падышошы да мяне шчыльную, Мка зя мяне пальцам за падбароддзе зазрну мне твар. Я разгледзела тонк белы шнар над яго верхняй губой.

– Вы з братам выглядаеце, як блзняты, - сказа Мка.
– Хаця вас, здаецца, рознца некальк гадо?

Потым, адштурхнушы мяне, ён павярнуся да акна знерухоме, гледзячы на плошчу.

– Ваша Мосць...
– прагаварыла я.

Намеснк мача.

– Спадарыня Сямшка, адыенцыя скончана, - сказа Алех Валога, беручы мяне пад локаць.

Праз мгненне мы зно апынулся догм, пацёмным калдоры. Я ашалела глядзела на зачыненыя дзверы з дубовым панэлям. Усё? Гэта - сё? Я зразумела, што мая гутарка з Намеснкам была цалкам бессэнсонай. Я нчога не дамаглася. Лёс Яна бы ужо вырашаны. Я не здолела яго абаранць.

– Лта, паслухайце мяне, - нягучна прагавары Валога.
– Нарад ц вас гэта суцешыць, але паверце, не вас адной непрыемнасц з-за гэтага Сямшк. Ведал б вы, чаго мне каштавала гэтая...авантура.

У голасе Шпега - я гатова была гэтым паклясцся - раптам загучал шчырыя нотк. Я зрнула на яго з недаверам.

– Дзе Ян?
– спытала я.

– Зараз яго трымаюць пад вартай, - адказа Шпег.

– Ён у вязнцы?

Валога пахта галавой.

– м займаюцца людз з асабстай аховы Намеснка. Ён вырашы не прыцягваць сюды судовых следчых.

– Што вы з м зрабл?

– Нчога непапранага. Пакуль што.

Я памачала. Потым спытала безнадзейна:

– што цяпер будзе, спадар Валога?

Шпег уздыхну.

– Мая вам парада, спадарыня Сямшка. Забудзьце, што вас калсьц бы брат. Проста забудзьце. Так будзе лепей для сх.

Эшафот

Назатра мне даслал скрыню з рэчам Яна. Гэта бы нядобры знак. Значыць, прысуд ужо вынесены. Сваякам асуджанага засёды вяртаюць яго асабстыя рэчы напярэдадн пакарання. Ян жы у казармах на дзяржаным забеспячэнн, маёмасц яго было няшмат. Ворах цывльнай вопратк, пара паношаных армейскх чаравко. Гадзннк на скураным раменьчыку. Патузна грыфельных алока пяро-самапсец. Кал тут мелся нейкя дзённк ц нататнк, то х, хутчэй за сё, канфскавал падчас вобшуку. На дне скрын я знайшла цэлы стос танных тоненькх кнжак з каляровым вокладкам. Такм кнжкам гандлююць карабейнк на вулцах. Грош за пару. Гсторы з працягам. Прынцэсы цмок. Госпадзе, няжо ён чытае гэтую дрэнь?..

У ноч напярэдадн пакарання я не спала. Да самай ранцы я ляжала, скурчышыся, на тахце слухала, як за акном па рэйкавай дарозе праносяцца грузавыя вагоны. У тое лета стаяла страшная спякота ночы был гарачкава-душныя, але мяне лтаральна калацла ад холаду. Я ляжала, хутаючыся кодры змовыя шал, няк не магла сагрэцца. Крынца холаду была мяне сярэдзне. Мяне знутры вымарожвал самота скруха.

На досвтку я жо была на Гарматнай. Нягледзячы на ранн час, плошча была запонена людзьм. За гады кравання "Ахмстрыньчыка" публчныя пакаранн зраблся любёнай забавай прасталюднка. Плошча была ачэплена. На брукаванцы звышася эшафот. Кат яго памагатыя жо чакал. Усё было падрыхтавана - завостраная сякера, побач жароня, якой чырванел чатыры распаленыя металчныя стрыжн. У той дзень павнны был пакараць трах асуджаных - аднаго за рабанцтва, двах за забойства. Ян забойцам не бы. Але такм было рашэнне Намеснка.

Асуджаных прывезл, як звычайна, у закрачаным фургоне. Узброеныя внтокам стражнк падвял х да эшафота, падганяючы прыкладам. Асуджаныя был апрануты аднолькавыя турэмныя робы зелянява-шэрага колеру. Ян бы там. Я хацела, каб ён мяне бачы. Хацела, каб ён веда, што я побач, што я яго не пакнула. Але ён не глядзе на натоп. Ён глядзе у неба. Помню, неба тым ранкам было вельм сняе, з догм ружаватым аблокам ля самага далягляду.

Спачатку расправлся з чалавекам, асуджаным за рабанцтва. Двое памагатых ката цягнул яго на эшафот падштурхнул да каменнага блока накшталт нзкага стала. Асуджанага прымусл пакласц на каменны блок абедзве рук далоням верх. Прыкруцл, перахапшы запясц скураным рамянём. Кат узяся за сякеру. Ён бы майстрам сваёй справы. Адзн узмах - чалавека жо сцягваюць з эшафота, перацягваючы жгутам яго знявечаныя абцнк. Адсечаныя ксц рук ляжал лужыне крыв, як крылы невядомай птушк.

Затым на эшафот уцягнул забойцу. Не Яна. ншага. Адзн з памагатых стукну яго ззаду, так што ног яго падкаслся, ён павался на кален. Друг залам яму рук за спну пача сцягваць запясц рамяням. Потым кат выцягну распалены жалезны прут з жарон. На яго руку была нацягнута тостая скураная пальчатка. Звыклым жэстам кат абхап галаву асуджанага так, што твар яго павярнуся да неба. Рукой у пальчатцы кат паднёс распалены прут да ягоных вачэй. Пачушы немыя ляманты з боку эшафота, я зацснула вушы далоням пайшла прэч, не разбраючы дарог. Я не бачыла, як усё гэта рабл з Янам. Хаця мне варта было застацца. Хаця бы дзеля таго, каб паглядзець, куды адносяць целы пакараных на пласе. Я мусла вярнуцца забраць брата - жывога ц мёртвага.

Братчык

Я адшукала Яна тольк праз некальк гадзн. Тых, хто выжы на пласе, адносл лякарню для жабрако, якая размяшчалася тупковым завулку непадалёк ад Гарматнай плошчы. Завулак той я знайшла не адразу - мне давялося двойчы спытаць дарогу мнако. Ад х жа я даведалася, што адзн з асуджаных памёр падчас экзэкуцы, не вытрымашы болю. Чалавек, якому адсекл ксц рук, бы жывы, кал яго сцягвал з эшафота. Значыць, альбо Ян, альбо той, ншы. Хтосьц з х.

Лякарня месцлася прысадзстым цагляным будынку, абсаджаным чэзлым кпарысам. За хворым прыглядвал манашанк з мясцовага кляштара. Тут панавала страшная нэндза. У пацёмным калдоры востра пахла карболкай, фарба на сценах растрэскалася звсала струпам, а рассохлыя маснцы па-здраднцку рыпел спружынл пад нагам. Дзверы агульную палату был прыадчыненыя, я разгледзела шэраг вузкх жалезных ложка, на якх покатам ляжал нерухомыя целы - мужчыны, жанчыны, старыя, дзец, усе адным памяшканн. Гэта был "звычайныя" хворыя. Пакараных на эшафоце трымал асобным пакойчыку, як знаходзся самым канцы калдора. Аб такх нхто не клапацся. х проста кдал на койку сыходзл. Некаторых потым забрал сваяк. Некаторыя памрал.

Кал я вайшла, мяне ледзь не занудзла ад спёртага паветра. Перш-наперш я кнулася да акна разнасцежыла яго. Потым я агледзела пакойчык. Тут стаяла некальк коек. Усе яны был пустыя, апроч адной. На ёй ляжа Ян. Жывы. Змярцвела-бледны, з закарэлай ад крыв павязкай на вачах. Яго калацла, як у лхаманцы, вусны был абкусаныя. За весь гэты час нхто не падышо да яго, каб хаця бы даць яму вады.

Я хацела забраць яго дадому, але хутка зразумела, што справа безнадзейная. Сам ён не дойдзе, а без старонняй дапамог я яго не дацягну. Але штосьц трэба было рабць. Хаця бы змыць кро з яго твару. Я вызрнула калдор паклкала адну з манашанак. Сунушы ёй некальк манет - балазе кашэль бы з сабой - я папрасла прынесц цёплай вады чыстых бнто. Потым я спытала, ц маюцца х якя-небудзь лек - абеззаражвальныя для загойвання ран? Не, адказала яна, няма нчога, бо не маем сродка. Тады я аддала ёй увесь кашэль загадала схадзць да аптэкара набыць усё неабходнае. Рахманая сястра падцснула вусны - пэна, яна не прывыкла, каб ёй камандвал сякя прасталюдзнк - але кашэль узяла. Незабаве яна вярнулася са склянкам аптэчным прыналежнасцям.

Рэшта дня прайшла, як у пекле. Я сядзела каля ложка брата, трымаючы яго за руку. Час ад часу я размешвала шклянцы з вадой выцяжку кораня красак давала яму пць маленькм глыткам. Зелле заглушала боль прыносла забыццё. За расхнутым акном чуся натужлвы гуд, па сценах пакоя пазл дагаватыя цен. У небе над горадам плыл паветраныя карабл. Яны был свнцовага колеру, х тугя бак льснлся, як рыбна луска, а пад брухам лунал на ветры барвовыя палотншчы. Карабл плыл на паночны захад. Тое, чаго сё так чакал, адбылося. Уселадарка кнула войск на Дуумврат.

Зрэшты, аб Агусце я зараз не думала. Я спрабавала явць, як мы будзем жыць далей. Працу карчме я страцла новай, хутчэй за сё, ужо не знайду. Хутка мне не будзе чым заплацць за кватэру. Значыць, мы з братам апынемся на вулцы... Можна, канечне, сысц кляштар, да рахманых сясцёр. Такх, як я, прымаюць ахвотна. Але хто тады будзе даглядаць Яна? Можна зрабцца куртызанкай у вясёлым доме. Але кольк я там працягну? Год, два, пяць гадо? "Публчныя дзячынк" згараюць хутка, як свечк. А што будзе з Янам?