Чтение онлайн

ЖАНРЫ

Персонажи карельской мифологической прозы. Исследования и тексты быличек, бывальщин, поверий и верований карелов. Часть 1
Шрифт:

Syndy, sanotah, heittyy taivahas. Daaze konzu se Syndy zavodih, Synnyn leibe"a pastettih. Synnyn hattaraa pastettih. Olluhgo se liennou hapoi vai mi. Synnyl, sanottih, hattaroa pastettih. Heittyy, ga hattarat pid"ayh"ai.

Se sanottih, gu Syndyy n"ahtih, se tuli gu heinysoatto. Heinysoatto, nenga sanottih. Heinysoatto tuli… En tiije, sit j"all"at vai kui oldih, Synnyn hattaroa gu pastettih, a nenga sanottih, sto tuli gu heinysoatto.

Konzu Synnynmoa loppiehes, l"ahti… Min"a vai tiijen, sto Syndy moal heittyy, sit kuni se on Ve"and"oinaigu, Syndy moal k"avel"oy, sit srokku loppeh, sit Syndy e"areh l"aht"oy taivahah j"arilleh. Synnynmoan aijakse tuli t"anne.

Neidizet vorozittih, sarail oldih heinytukut suuret, sit sinne menn"ah. Libo menn"ah pihal, tiesoaroil. Sit vie se kohtu, en tiije kui sanuo, certi viet"ah. Da vie hoduine j"atet"ah. Sit sih certih kattavutah miltahto, sit sie kuunellah. Sit sie zagadaijah: kunna mennen t"ai Pyh"akeskel miehel, anna koiraine haukkuu. Sit rodieu sie koiraine r"ayk"am"ah. Sit znaacit sil Pyh"akeskel se tytt"o men"oy miehel i h"ai ozuttau napravleenien.

A toici Syndyy ni kuunella ei – ice kuuluu. Ice kuuluu Syndy. Meij"an necis Onnin baba oli, enne voinoa se oli. H"ai l"ahti Syndyy kuundelemah, sit kuundeli-kuundeli, ice h"ai raskazi, sit t"anne D’essoilahp"ai gu lehm"an m"ongeh kuuluu. Mi t"am"a cuudoloi, sanou, oli?! Synnynmoan aigah – lehmien m"ongeh?! Sit loaittih ravdudorogu i pojezdu rubei…

Synnynmoan aigu on saamoi sil’noi aigu. Net unet primietoijah. N"ahnet gu kondiedu, kondiedu gu n"aht"aneh, sit sil Pyh"akeskel men"oy miehel. Zenihy kondiennu gu tullou, sit zenihy on bohatta da hyv"a, taloin muzikku se roiteh, hyv"a. A er"ah"al tulou zenihy hukannu. Kudamal hukannu gu tullou, hukku, kaco, ice eule hyv"a, elaigu jo rodieu ei gu kondienkel. Se jo roiteh moozet keyhemb"aine, hukku. Moozet roiteh h"ai viinanjuoju. Hukku on pahembi. Kel kui tulou. Voibi tulla bosinnu. Nevest"at tullah lambahannu zenih"al.

Время,

когда земля принадлежит Сюндю, начинается с Рождества и до Васильева дня… Вот тогда, значит, начинается время земли Сюндю, вот тогда девушки ходят Сюндю слушать. Раньше ходили Сюндю слушать. Тогда ворожат, в зеркало смотрят, в воде в колечко смотрят…

В старину ходили в копна сена слушать. Лягут на сено и слушают. Если до следующего поста женихи придут, то Сюндю это и покажет. Сидят-сидят там в куче сена, и потом начнёт слышаться, даже люди слышали, как по крыльцу сарая лошадь поднималась, и будто на сарай заходила. Вот раньше люди слышали. А в наше время Сюндю уже не осмеливается сюда опускаться, уже самолеты летают да все. А раньше слышали люди, слышали…

Сюндю, говорят, с неба спускается. Даже когда это время Сюндю начинается, хлебец Сюндю пекли. Портянки для Сюндю пекли. Блин это был, или что. Для Сюндю, говорили, портянки пекли. Опустится, дак портянки ведь нужны.

Говорили, что когда Сюндю видели, он приходил как копна сена. Копна сена, так говорили. Копна сена пришла… Не знаю, были ли ноги, раз для Сюндю портянки пекли, но так говорили, что приходил в виде копны сена.

Когда время земли Сюндю заканчивалось, уходил… Я только знаю, что Сюндю на землю нисходит, и пока Святки, Сюндю по земле ходит, потом срок закончится, и Сюндю обратно в небо уходит. На время земли Сюндю приходил сюда.

Девушки ворожили, на сарае было много сена, туда пойдут. Или на улицу идут, на перекресток дорог. Потом еще это место (не знаю, как сказать) чертой обведут. Да еще проход оставят. Потом внутри этой черты укроются чем-нибудь и слушают там. И загадают там: куда выйду замуж до следующего поста, оттуда пусть собачка залает. И собачка начнет тявкать. Это значит: до следующего поста эта девушка выйдет замуж, и она показывает направление.

А иногда Сюндю и не слушают – сам слышится. Сюндю сам слышится. У нас тут Андреева бабушка была, это до войны было. Она пошла Сюндю слушать, слушала-слушала (она сама рассказывала) и отсюда, со стороны Эс-сойлы, как будто мычание коров слышно. Что это за чудо было, говорит?! Во время земли Сюндю – мычание коров?! Потом сделали железную дорогу и поезда стали ходить…

Время земли Сюндю – самое сильное время. Сны в это время примечают. Если увидишь медведя, то в этот мясоед выйдешь замуж. Если жених придет медведем, то жених богатый и хороший, из богатого

дома будет. А некоторым жених приходит в виде волка. Если кому волком придет, то волк – сам по себе нехороший, жизнь уже будет не как с медведем. Он уже, может быть, будет победнее, волк. Может, он пьющий будет. Волк похуже. Кому как приходит. Может прийти бараном. Невесты к жениху овцами приходят.

ФА. 3265/58-60. Зап. Лавонен Н. А., Степанова А. С. в 1991 г. в п. Соддер от Сергеевой Н. И.

39

– Ilon aigu se on, voibi kaikkie iluo pide"a. Jumal andoi sen "aij"an: voit sin"a iloillakseh sen aigoa. Voit sen aigoa: eigo sinul ole mid"a sit syntie. Sit ilossa sil aigoa. Toizel aigoa on syntie, sil aigoa ei. Jumal andoi: sil aigoa iloice, sinuu kirotah, ei se mid"a haita sen. Kai men"oy tyhj"ah… Kaksi viikkoa tai vei on, a t"as kez"al on viizi p"aive"a.

Kaksi viikkoa on: tulouh"ai se juhla, Rastavu, Joulu. Joulun vaste heit"ah se Syndy. Syndy, Syndy sanotah moal. Vot sit net ilot zavoditah, sit iloijahes. Sit on kaksi viikkuo. VasilTu on, Vasil’Г an p"aivy, se on, men"oy viikko, navemo, vai kaksi (en min"a muista nyt hyvin) sit on VasilTu. Sit men"oy viikko, sit on Vieristy, konzu Jezussu ristit"ah… Sit lopeh ilo aigu se… Vot kaksi aigoa vuvves: Joulun aigu i Pedrun aigu. Net iloizet "aij"at, voit sin"a iloijakseh. Kai Jumal andau, se syntien anteeksi on loainuh sen "aij"an, sto voit sin"a kaikkie iloilla sen aigoa: miehel menn"a, naija, mid"a sin"a haluot vai…

Это период веселья, можно по-всякому веселиться. Бог дал это время: можешь веселиться в это время…. и никакого греха тебе не будет. Веселье в это время. В другое время грех, а это время Бог дал: в это время веселись, даже если тебя бранят, беды от этого не будет. Все впустую. Две недели зимой, и сейчас, летом, пять дней. Две недели: как наступит ведь праздник Рождества. Перед Рождеством спустится этот Сюндю. Сюндю, Сюндю, на землю. Вот тогда веселье начинается, тогда веселятся, на две недели. Васильев день есть, наверно неделя пройдет или две (не помню сейчас точно), Васильев день. Потом неделя пройдет – Крещенье, когда Иисуса крестят. Вот тогда закончится это время веселья… Вот два времени в году: Рождество и Петров день. Это пора веселья, можешь веселиться. Все Бог разрешает, он для прощения грехов сделал это время, что человек может по-всякому веселиться в это время: замуж выходить, жениться, что только хочешь.

ФА. 3317/19. Зап. Лавонен Н. А. в 1992 г. в д. Улялега от Потаповой Е. Г.

40

Syndyy kuuneltih, tokko ei pie boltaijakseh da sit kudai maltau kierde"a. Synnynmoan aigan yhteh kuuccah gu ker"avyt"ah tyt"ot kaikin. Sit konzu vencaijah, pyhkin stolalh"ai on, sit sil kattau, sit boabusku siizman k"adeh ottau, sit kierd"ay sen heij"at, vaigu j"att"ay v"ah"aizen. Sit mid"a rodineh sil vuvvel, net kai kuulutah.

A meij"an moama oppi koirastu haukuttoa, kunna puutut miehel, kudoal cural puutut miehel. Enzim"aine go haukkamus vai j"algim"aine ildaizen syvves, se ottoa, sit pohjaizen potokan ai menn"a, sit huroal kannal punaldoakseh, da huroas olgupe"as pe"aEci se lyk"at"a: kunna min"a puuttunen, kus ollou minun vastineh, siep"ai koiraine haukukkah. Moamal haukkui N’uakoi-lambisp"ai, J"an"oisell"al otettu oli…

…Vasil’l’oa vaste Syndy moah heitt"ah. Enne loaittih piirait Vasil’l’oa vaste… Nu kaksi ned"alie se Synnynmoan aigu on. Vot i loaittih net Synnyn piirait… H"ain sit eih"ai, h"ai jo sit en"ambi ei kuulu Syndy. Syndy Vierist"an huondeksel vie, sanotah, kuuluu… ij"an mustan nece Sotun Man’a, pieni oli vie. Sit sanottih Vierist"an huondeksel lattiel topat pyhkie da helmah ker"at"a, sit l"anget, uvehen l"anget pe"ah panna, sit kuuluu Syndy. H"ai uvehen l"anget pe"ah pani, stolan oal meni, sinne uinoi. Tytt"o, tytt"o! Enne cuudittih "aijy…

Поделиться с друзьями: