Фаўст

(Ідзе ў шацёр з Галоўнакамандуючым.)

Мефістофель

Няхай цябе й твайго падпанка Хрышчоная бароніць палка, А мне з яе не лыка драць!

Фаўст

Дык што ж рабіць?

Мефістофель

Надзей не траць! Гэй, крумкачы! Без важданіны Ляціце шпарка да Ундзіны На возера за горны краж. Без бабскай хітраснай управы Тут будзе вынік нецікавы — Пара пускаць у ход міраж.

Паўза.

Фаўст

Відаць, азёрнай маладзіцы Паспелі птахі пакланіцца, Бо ўжо струменіцца вада. Дзе быў сухі кустарнік ніцы, Раптоўна сталі біць крыніцы,— Ідзе на ворага бяда.

Мефістофель

Ад гэтых штук і ў смельчака Са страху задрыжыць рука.

Фаўст

Ужо вада зліваецца ў патокі, З цяснін плыве на дол шырокі, Клубіцца, стогне і раве, На скалы пырскае ашмоццем пены Ці праз круты парог каменны Каскадам рушыцца і глебу рве. Цяпер няма патрэбы ў абароне, Бо ў гэтай прорве ўсё патоне! — Я сам ад страху аж трымчу.

Мефістофель

Спалохаўся? Відовішчы такія Заўсёды душы ўражваюць людскія,— А я гляджу і рагачу. Скрозь мітусня, гайсанне без канца, А хто й на сушы ўжо дае нырца, Бо думаюць, што тонуць у вадзе — Варожы стан у жудасці гудзе. Такую ўчворыў я пацеху, Хоць ты бяры і мры ад смеху.

(Крумкачы вяртаюцца.)

Хвалю за службу, крумкачы! Вы зноў павінны памагчы: Хутчэй у кузні! Там ля горна, Дзе ад куродыму ўсё чорна, Куюць метал і камень карлы, Над імі вогненныя барвы. Няхай яны агонь бліскучы Скуюць, траскучы і пякучы, Скуюць няхай мне прамяні! Хоць бо дрыготкія зарніцы, Падучых зорак бліскавіцы Улетку — невялікі цуд, Аднак жа светлякоў мігценне І знічак на зямлі сіпенне Усё-такі памогуць тут! Здабудзьце вы мне гэта просьбай, А ў крайнім выпадку і — грозьбай.

Крумкачы ляцяць. Усё робіцца, як загадана.

Заслала цемра стан варожы, Заселі войскі ў бездарожжы, А светлякі ў цямноцці ночы Мігцяць і пырскаюць у вочы. Цяпер для поўнага разгрому Нам не хапае толькі грому.

Фаўст

Старая зброя з рыцарскіх скляпоў Цяпер няхай паслужыць зноў,— Няхай гудзе, трызвоніць і бразгоча І ў зман праціўнікаў угоніць!

Мефістофель

Як добра ўсё і як дарэчы У міжусобнай калатнечы! Нібы ў далёкай даўніне, Калі, сустрэўшыся ў чарговай сечы, Шукалі гвэльфы й гібеліны Рашэння спрэчак у вайне, Так сёння рыцары павінны Рахункі зводзіць і рахубы На полі марнае загубы, А ўсе інтрыгі, спрэчкі партый Даюць чарцям у рукі карты. Бо сатана ж усім на злосць Дурных пад’юджвае, як хоча, Дурныя б’юцца, ён рагоча — Вось гэта ісціна і ёсць.

У аркестры баявітае бязладдзе, якое паступова пераходзіць у бадзёрыя маршавыя матывы.

Шацёр самазванца

Трон, багатае ўбранне.

Хапайла. Заграбуха.

Заграбуха

Мы першыя ўзялі шацёр.

Хапайла

Ніхто нас бокам не адцёр.

Заграбуха

Якія скарбішчы ляжаць! З чаго пачаць і чым канчаць!

Хапайла

Паўнютка-поўна — зброя, крам! Што браць, не ведаю і сам!

Заграбуха

На цвёрдым мы ў паходах спім, Дык я вазьму сабе кілім.

Хапайла

Вось булава; калі абрушу, Адразу выб’ю ўпрочкі душу.

Заграбуха

Вось тонкі шоўк, а вунь сает — Якраз што трэба для кабет.

Хапайла (бярэ булаву)

З такою цацкай весялей! Агаламашыў — і далей! А баба аж дрыжыць уся Каля ашмоцця і рыззя. Дурніца, кінь пустыя рэчы, Лепш гэту скрынку ўскінь на плечы. З райтарскай платай: бляск манет — Табе не шоўк і не сает!

Заграбуха

Ні з месца, цяжка, не па мне — Такі цяжар мяне сагне.

Хапайла

Ану, прыгніся на хвілінку, Паддам табе я гэту скрынку.

Заграбуха

Вой-вой! Здымі хутчэй, здымі ж, Скручу я карак, трэсне крыж.

Скрынка падае і адчыняецца.

Хапайла

Ах золатка, ах залаціска! Грабі, пакуль нікога блізка.

Заграбуха (прысеўшы на кукішкі)

Шырэй прыпол, хапай, збірай — Жыццё пачнецца — чысты рай!

Хапайла

Даволі! Годзе! Нам пара!

Заграбуха (устае)

Авой! У падале дзіра. Пакуль дахаты занясу, Дык па дарозе растрасу.

Целаахоўнікі імператара-пераможцы

Вы што тут робіце ў шатры? То ж — імператара куфры.

Хапайла

І мы за рызыку ў вайне Павінны браць сваё ўдвайне. Такі спрадвеку ў войску звычай — Салдаты кормяцца здабычай.

Целаахоўнікі

У нас такое не ў залік, Бо наш салдат не рабаўнік; Служыць узяўся, то служы, Салдацкі гонар беражы.