Клавуня, гэта я, твой Вася

— Ну, так, але цяпер пашырылася асвета, якая змагаецца з забабонамі: вераць у іх толькі людзі неадукаваныя.

— Васька, навука сабе, а забабоны навуковыя сабе і ты мяне ў гэтым не пераканаеш.

— Я не бяруся цябе пераконваць, але дай хаця б адзін прыклад.

— Я цябе прыкладамі магу засыпаць і то з уласнага панадворка.

— Давай, давай...

— Першае: калі мне прысніцца, што маю руку ліжа карова, абавязкова ў Кляшчэлях з няпрошаным госцем прап'ю ўсе грошы. Ну, і што ты скажаш?

— Ну гэта пераконвае...

— Але я яшчэ не ўсё сказаў. У мяне найгоршы клопат з сарочкаю, бо халера, калі ў полі найбольш працы, то яна з мяне смяецца...

— Цікава, раскажы.

— Заўсёды, браток, калі рана ўстану і надзену сарочку навыварат — мушу ўпіцца. Аднойчы еду на балота і думаю: сёння напэўна забабон не споўніцца, бо хто ў дарозе дасць мне гарэлкі?! У Вольцы затрымоўваюся каня напаіць і чорт нанёс знаёмага. Дзень прапаў. Учора іду за гай і думаю: "праўда, што сарочка была налева, але сёння — умры, ніхто не дасць гарэлкі, бо нават людзей у вёсцы няма, усе жнуць. Іду брукам, а насустрач трактарыст:

— Здароў, Барыс, куды мерыш?

— Па каня, — гавару, — бо трэба жыта звесці з поля.

— Зайдзі да Ваські, — прапануе трактарыст. — Я іду за гарэлкай, бо буду ў яго касіць.

Яны не касілі, я жыта не звёз, а гавораць, што ў забабоны не трэба верыць. Трэба, браток, бо то найлепшая навука.

1984 г.

? ? ? !

Не здзіўляйцеся гэтаму загалоўку, я сёння буду пісаць пад загаловак, які даў тыдзень таму назад — "певень за яйка", але забыў, што ад гэтага загалоўка хачу (і напісаць аб чымсьці зусім іншым). Цяпер прыпомніў і раскажу.

На Ганну, замест паехаць у Корніна, дзе адбываецца ўрачыстасць на цэлую дубіцкую акругу, паехаў я да сваякоў у Грабавец. З сваякоў я ў Грабаўцы застаў мала каго, бо ўсе паехалі ў Корніна. Але сустрэў Баніфацавага Колю, які з Ганныным Паўлам сядзеў на лавачцы. Коля так уцешыўся, што адразу вынес вядро яблык. Я іх паспешна схаваў у багажнік сваёй сірэны. Толькі так стаім і гаворым, аж едзе Коліна жонка, Таня, з якой я за Саветаў у школу хадзіў. Таня напаіла мяне кампотам, і так мог бы я з імі прастаяць да вечара, каб не мая цётка Матрона. Хлопцы зрушылі маю суперсірэну, і мы з цёцяй паехалі ў грыбы. Вярнуўшыся з лесу, зайшоў я да Колінае Валі (другі Коля), у якой тры дзяўчынкі, мураванка, малацілка, трактар і фіят. Ага, у яе яшчэ і Коля, ён — мой дваюрадны брат. Заехаў я да іх, каб выканаць загад сваёй жонкі, значыць купіць яек, ну, бо ж мусіць мяне імі карміць. Валя паспачувала, пачуўшы што толькі яйкамі харчуюся, і накарміла мяне свойскаю каўбасою ды малаком.

Калі пара было ехаць дадому, я нясмела спытаў у Валі, дзе б тут купіць яек. Тая адказала, што яйкі ёсць у яе.

— Добра, але я хачу два кілаграмы, адкуль ты вагу возьмеш?

— Я без вагі ведаю, што калі дам 34 яйкі, то будзе два кілаграмы.

— Такія вялікія яйкі, то й трыццаць два хопіць.

— Я сказала трыццаць чатыры, то трыццаць чатыры!

— Гэта будзе ашуканства.

— Не твая справа, я даю Клаўдзі!

— Ага значыць вы абедзве вырашылі загнаць мяне в склератычны тупік?! Тады кладзі колькі хочаш а я і так палову па дарозе паб'ю.

— Паспрабуй пабі хоць адно, то другі раз яешняй накармлю замест каўбасы! Мае яйкі свежыя і еш іх так, як захоча Клава.

Я бачу, што на пахілае дрэва і г.д. Замаўчаў. Думаю: "Рабі што хочаш, бо яшчэ са злосці дасі тры кілаграмы замест двух".

Валя лічыць, а я расказваю смешныя анекдот аб тым, як аднойчы Янка в сарочцы прыйшла ў рэдакцыю а пасля здзіўлялася, што людзі на яе глядзелі ды рагаталі. Думаў, Валя памыліцца і паложыць менш Валя сапраўды памылілася. Калі мы з Колем ужо ў машыне пералічылі (па яго просьбе), аказалася, што яек ёсць 33.

Коля як не крыкне на Валю (маўляў, хоча ягонага брата ашукаць). А Валя на тое: "Я не хацела яго ашукваць, я толькі адно яйка адняла, бо бруднае, але за тое Клаве дам пеўніка".

— А чаму Клаве, а не мне? Калі даеш Клаве, то няхай яна і плаціць!

— Табе пеўніка не дам, бо табе трэба есці яйкі. Разумею цябе, але не дам, бо не хачу Клавы ашукваць, а ёй дам пеўніка бясплатна толькі глядзі па дарозе не прадай, бо ёй трэба есці суп з кураціны. Глядзі якая яна вутлая, мусіць яшчэ і сто не важыць...

Няхай будзе ўсё так, як ёсць, але чым яна ўсіх падкупіла, што ў мяне ўбіваюць яйкі, каб ведаў, што я — не я і хата не мая, ды яшчэ грошы бяруць, а жонцы пеўнікі даюць Дарма?!

Мо я ўжо не Васіль, і не Петручук?

1985 г.

У АБАРОНУ БЕЗАБАРОННЫХ

Ужо ў дзевятнаццатым стагоддзі рускі паэт напісаў: "Не мучь муху, бо ей больно!" Чуеце? А аб рыбе ніхто дагэтуль не падумаў. Не, я дрэнна сказаў. Мукамі рыбы ніхто не турбуецца, нікому галава не баліць.

Лоўлю рыб спортам называюць, аднаўленнем нервовай сістэмы. А як гэты "спорт" і "аднаўленні" выглядаюць? Прывязвае рыбак да жылкі кручок ці востры якарок і маніць імі галоднае стварэнне. А ці яно вінаватае, што галоднае, што такім яго змайстравала прырода? Беднае, глытае свой лёс, сваю згубу, а "спартсмен" цешыцца, вырывае з нутра рыбінага сваю пастку і кідае параненага сабрата на пясок, або ў торбу. Мучся, чорт з табою, калі дурное.

Цешацца рыбакі сваёй крывавай здабычай, цешацца ёю і іх сем'і. Убачыўшы поўную торбу пакалечаных прашчураў чалавека, зайздросцяць рыбакам сустрэчныя прахожыя.

У маёй вёсцы гавораць: "Каму вяселле, а цялятку смерць". Ды смерць цялятка (быка, вяпрука) больш гуманная. Толькі тады жывёліна мучыцца, калі нейкая разява замест у сэрца, ўваб'е нож міма. Але наогул кожны робіць гэта спраўна.

З рыбай ніхто не цырымоніцца. Селядцоў ловяць тонамі і жывымі соляць. Яны паміраюць у мучэннях, а мы купляем іх і ласуемся. З прагнай думкай аб напаўненні сваіх трыбухоў, прэмся ў рыбныя магазіны, купляем карпа, які яшчэ пару дзён таму назад плаваў у рыбніку, кідаем у ванну, бо свята ідзе — хай будзе свежы. Той плавае, плавае і здыхае, з голаду. А мы потым аблізваемся, смачны. Ніхто і не падумае аб гуманным падыходзе да жывой істоты.

Грамадзяне, калі выцягнеце рыбу з яе прыроднага асяродка — вады, канчайце яе адразу.

Прыемнага апетыту!

1985 г.

АБОЕ РАБОЕ

— Куды ідзеш?

— У горад.

— Ну, то не йдзі.

— Булкі маеш?

— Не, няма.

— Ну, то не куплю.

— А малако дома маеш?

— Таксама няма.

— То што, не прыносіць?

— Чаго?

— Як не, то не.

— Што, чаравікі купіў?

— Не, туфлі.