Мроi Багны

– Ян, ты каха яе? Прада? Каха?
– дапытвалася Нара.
– Кветк дары ...сё такое?

– Вершы пса. Адчапся, Нара.

– Любоныя?

– Паганыя.

– А мне раскажаш?

– Нзавошта.

– А чаму?

– Смяяцца будзеш.

– З чаго раптам?

– Яна смяялася.

– Таму што дурнца.

– Многа ты разумееш.

Праду кажучы, яна не смяялася. Хаця лепш бы смяялася. Ц напрост бы сказала, што вершы дрэнь. А яна наогул няк не каментавала. Мажлва, яна х не чытала. Не бачыла нават. Сам внаваты. Гэта ж дадумацца трэба - соваць канверты ёй пад падушку спадзеве, што яна знойдзе прачытае. А знаходзла прыслуга, напрыклад. Лаке з пакаёкам. А потым чытал х адно аднаму ды ржал голас. Глупства жудаснае. Чорт, ну хоць што-небудзь у жыцц я магу зрабць нармальна?..

– Ян, чакай, - сказала Нара, пацягнушы яго за рука.

– Што такое?

– Мне трэба, - сказала яна шэптам.

– Што, зно?

– Угу. Тут падваротнца. Я хутка. Пачакай хвлнку, добра?

Пабегла. Смешная такая. Няк не атрымлваецца яе явць. Вобраз развальваецца. мя Нара гучыць, як тутэйшае. А па-рамейску шпарыць чыста, без акцэнту. Яно зразумела. З нараджэння па прытулках, а там семгальскай не вучаць. Навошта яна патрэбна? Нават краны такой ужо няма... сётк, куды яе падзець, кал мы выжывем? Зно у прытулак? А сам я куды падзенуся?.. Лта. Госпадзе. Лта. Там была такая мясарубка. Зямля кпела. З ёй жа нчога не здарылася, прада, Гасподзь Усявышн, Адзны, Нябачны, Усемагутны, з ёй усё добра?..

– Ян! Ян! Ачмурэць! Тут крокусы!

– Што? Якя крокусы?

– Знайшла падваротн! Цэлы кошык крокуса, ляжа проста на зямл. х нехта вырасц кну, альбо згуб.

– Ты што, кошык цягнеш?

– х трэба выратаваць! Яны ж загнуць, тут так холадна. Ян, давай раздадзм х людзям.

– Ды каму яны патрэбны?

– А лепш аднясём х у храм. Паставм каля алтара. Тут у Лемары вельм прыгожы храм. Белы так, са спчакам.

– Нара, ты ж на замчышча збралася.

– Дык мы туды дзём. А пасля храм.

***

На кра гарадскога вала, дзе калсьц звышался крапасныя муры, стаял людз - па адным, па двое, альбо купкам чалавек па пяць. Амаль нхто не размаля. Людз глядзел неба, зацягнутае снегавым хмарам. Паветранага карабля сё не было. Здавалася, пра зачумлены горад забылся се - лады, сам Госпад Вышн. Некаторыя, стамшыся глядзець у пустыя нябёсы, пераводзл позрк за гарадск вал пачынал зрацца далячынь, быццам у спадзеве гледзець знаёмыя твары там, па той бок Цёрну.

– Ну, чаго там, Нара? Карабля так няма?

– Неа!

– А што ёсць?

– Грузавыя машыны перад варотам. два брызентавыя шатры. Вакол горада ваенныя з внтокам. Стаяць, выцягнушыся ланцужок, па жанеры праз кожныя пару сажня. А яшчэ зямл праараныя канавы, там на дне штосьц гарыць, але дыму няма, тольк паветра дрыжыць ад гарачын.

– Загоны для пацуко. Яны пераносяць мораву язву, а Цёрн для х не перашкода. Пацук можа праслзнуць пад сеткай, чалавек - нкол. Дарэчы, бачыш яе?

– Цёрн? Але, вунь там, на згорачку, дзе дарога. А за сеткай людз. Не вайскоцы. Стаяць глядзяць на горад.

Нара бачыла, як ад натопу па той бок загароды аддзялся нейк чалавек. Падышошы амаль ушчыльную да сетк, ён раптам пача падскокваць размахваць рукам. Здаецца, ён нават нешта крыкну. Зрэшты, на такой адлегласц сё рона не разабраць, ды яшчэ машыны нзе тарахцяць маторам.

– Чарцяня, - прагавары Ян.

– Што?

– Казка такая ёсць. Чарцяня жыло лесе, людзей палохала. Пакуль яго самаго не напалохал.

Ён апусц руку кшэню куртк намаца там металчны рыфлены дыск. Манета. Ян пакруц яе пальцах, узважы на далон. раптам, ускнушы руку, з размаху шпурну яе за гарадск вал.

– Ян, ты чаго?!
– крыкнула Нара, праводзячы манету вачыма - тая, цьмяна блснушы, знкла зараснках самшыта, якя крывал схлы замчышча.
– Навошта ты выкну грошы?

– Так трэба. Потым патлумачу. Пойдзем, Нара. Тут, здаецца, нчога цкавага.

– Ага, хадзем. Трэба яшчэ кветк храм занесц, - сказала дзячынка. Яна сё яшчэ трымала руках кошык з крокусам.

Храм Госпада Вышняга размяшчася на круглай плошчы праз квартал ад гарадскога вала. Мяркуючы па абрысах веж стральчастых ншах сцен, у мнулым гэта бы храм Мтры селадара, якому некал пакланялся язычнк-семгальцы. Пасля сталявання Закона Праведнка архтэктуру нутранае бранне храма был несены некаторыя змены, адпаведна Царгародскаму канону. Храм бы адчынены, але мшы не ладзлся н гэты дзень, н папярэдня. Кал пачалася пошасць, святар кну сваю паству збег з горада, мабыць, не надта спадзеючыся на заступнцтва сявышняга. Дзячок, як застася пры храме, штодня на досвтку адмыка дзверы храма, а з надыходам вечара замыка. Гараджане, якя застался без духонага пастыра, выдатна спралялся сам. Кожны дзень яны збрался храме запалшы свечк ля алтара, чытал слых Высло Праведнка, а таксама спявал псалмы ды лтан. Дзьячку заставалася тольк прыглядаць за парадкам. Зрэшты, гараджане паводзл сябе паважна, дысцыплну нхто не паруша.

– Ян, а ты не хочаш увайсц?

Яны стаял на прыступках храма. З расчыненых дзвярэй данослся рачыстыя спевы. Нара пазнала гэты псалом: "Кал гледзце бунт муро разбурэнне..." Вернк спявал яго хорам. Псалом скончыся, на хвлну наступла цшыня, а потым нечы голас прыняся чытаць нараспе: "Сешы пад лозам, з чары адп, ззянн славы пастал прад м..."

– Не хачу. Недалюблваю я гэтыя храмы, каб ты ведала.

– Мы магл бы памалцца разам. Папрасць заступнцтва Госпада Вышняга. Каб мы не захварэл ратавался з гэтага горада, каб нас нхто больш не крыдз.

– А кал яго няма?
– спыта Ян трох адрывста.

– Як гэта, няма?

– А вось так. Няма сё. Н Госпада, н Вышняга.

– Ян, ты страц веру пасля таго, што з табой здарылася?
– цха спытала дзячынка.

– Нара, адчапся жо, а? Занас гэтыя чортавы кветк, пойдзем адгэтуль.

– Я яшчэ памалюся.

– Як хочаш. Я ля ваходу пачакаю.

У храме пахла ладанам пчалным воскам. На догх драляных лаках сядзел вернк. Каля алтара, павярнушыся тварам да паствы, стая паважны свавусы мужчына клятчастым палто. Ён трыма у руках разгорнутую кнгу трох нараспе зачытва Высло Праведнка. Нара з кошыкам у руцэ асцярожна абышла лавы , наблзшыся да алтара, спынлася, зачаравана гледзячы на вобраз Вышняга - сёвдушчае Вока, выкладзенае залацстай смальтай. Потым, укленчышы, яна асцярожна паставла кошык з кветкам на каменную падлогу. 'Прым нашае паднашэнне, Адзны, Усюдысны', падумала яна. пачала малцца. Мочк, пра сябе.

– Ну, як? Пагутарыла з Усёвдушчым? Мо знак як бы?
– ранчна спыта Ян, кал яна вярнулася.

Ён сядзе на прыступках дзядзнца, прыхнушыся да сцяны паклашы кй сабе на кален.

– Дарма ты смяешся, - сур'ёзна сказала дзячынка.
– Я памаллася, мне стала лепей. Нават есц амаль не хочацца.

– Лепш бы сюдысны хлебца нам спасла. Ды яшчэ матузко пару.

– Якх матузко?

– У гарнзоне шнурк адабрал, чаравк звальваюцца. Ладна, праехал. Зрн лепш сюды.

Ён працягну дзячынцы раскрытую далонь. У яго руцэ ляжала манета.

– Медны?

– Нара, вазьм яго паглядз вельм важлва. Ц ёсць на м якя-небудзь незвычайныя надпсы, выявы? Магчыма, руны?

Нара паднесла манету да вачэй.

– Гэта не рамейская манета, - сказала яна, памачашы.
– ншаземная нейкая. На рамейскх грошах адлюстраваны каршун, альбо партрэт Агусты. А тут вершнк, сонца над м. надпс. Лтары быццам знаёмыя, а мова незразумелая. А яшчэ лчбы. Дзевяцьсот восемдзесят восем.

– Талер, - сказа Ян.
– Талер семгальск. А лчбы - гэта год, кал яго адчаканл. Дванаццаць гадо таму. В той год Семгален зрабся правнцыяй мперы, такх манет больш не робяць.