Нябожчыкава люстра (на белорусском языке)

– Якраз каля васьмi. Магчыма, ужо было без пяцi восем, - спакойна адказаў Снэл.

– I тады вы бачылi яго апошнi раз?

– Але, сэр.

– Вы чулi стрэл?

– О, так, сэр; але, вядома, я i не падумаў, што гэта стрэл. Ды i як я мог падумаць?

– А што вы падумалi?

– Я палiчыў, што гэта аўтамабiль, сэр. Шаша зусiм блiзка ад паркавай агароджы. Або гэта мог быць стрэл у лесе - браканьер, можа. Я нiяк не думаў...

Маёр Рыдл перабiў яго:

– Калi гэта было?

– Роўна восем хвiлiн дзевятай, сэр.

Галоўны канстэбль рэзка запытаўся:

– Як вы можаце памятаць час з такой дакладнасцю?

– Проста, сэр. Я толькi што даў першы гонг.

– Першы гонг?

– Але, сэр. Паводле загаду сэра Гервазы, гэты гонг заўсёды павiнен быў гучаць за сем хвiлiн да сапраўднага абедзеннага гонга. Ён заўсёды пiльна сачыў, сэр, каб усе ўжо былi ў сталовай, калi ўдарыць другi гонг. Дык вось, даўшы другi гонг, я падышоў да дзвярэй сталовай i абвясцiў абед, i ўсе ўвайшлi.

– Я пачынаю разумець, - сказаў Эркюль Пуаро, - чаму ў вас быў такi здзiўлены выгляд, калi вы сёння абвясцiлi абед. Сэр Гервазы, звычайна, быў у сталовай?

– Нiколi раней не здаралася, каб ён у гэты час не быў там, сэр. Гэта быў проста шок. Я падумаў, што...

Маёр Рыдл зноў спынiў яго:

– I астатнiя таксама звычайна былi там?

Снэл кашлянуў.

– Нiводзiн чалавек, якi спазнiўся на абед, сэр, нiколi не запрашаўся ў дом другi раз.

– Гм, вельмi сурова.

– Мой гаспадар, сэр, наняў кухара, якi раней быў ва ўладара Маравii. Сэр Гервазы нярэдка гаварыў, сэр, што абед - гэткая ж важная справа, як i рэлiгiйны рытуал.

– А што наконт яго ўласнай сям'i?

– Лэдзi Шэвенi-Гарэ заўсёды вельмi клапацiлася, каб не засмуцiць яго, сэр, i нават мiс Рут не асмельвалася спазнiцца на абед.

– Цiкава, - прамармытаў Эркюль Пуаро.

– Зразумела, - сказаў Рыдл.
– Значыцца, раз абед - у чвэрць дзевятай, то вы далi першы гонг у восем хвiлiн дзевятай, як звычайна?

– Так, сэр, толькi ж гэта было не як заўсёды. Звычайна абед у нас быў а восьмай. Сэр Гервазы загадаў, каб сёння абед быў у чвэрць дзевятай, бо ён чакаў джэнтльмена з апошняга цягнiка.

Снэл злёгку пакланiўся Пуаро.

– Калi ваш гаспадар iшоў у кабiнет, цi не здаўся ён вам засмучаным або ўстурбаваным?

– Я не магу адказаць, сэр. Ён быў занадта далёка ад мяне, каб я мог бачыць выраз яго твару. Я проста заўважыў сэра Гервазы, вось i ўсё.

– Ён адзiн iшоў у кабiнет?

– Так, сэр.

– Цi заходзiў хто-небудзь у кабiнет пасля гэтага?

– Я не магу адказаць, сэр. Потым я пайшоў у буфетную i быў там да першага гонга ў восем хвiлiн дзевятай.

– Тады вы i пачулi стрэл?

– Так, сэр.

Пуаро мякка ўставiў пытанне:

– Думаю, iншыя таксама чулi гэты стрэл?

– Так, сэр. Мiстэр Х'юга i мiс Кардвэл. I мiс Лiнгард.

– Гэтыя людзi таксама былi ў зале?

– Мiс Лiнгард выходзiла са сталовай, а мiс Кардвэл i мiстэр Х'юга якраз спускалiся па лесвiцы.

Пуаро пацiкавiўся:

– А была якая-небудзь размова пра тое?

– Была, сэр. Мiстэр Х'юга спытаўся пра шампанскае на абед. Я сказаў яму, што на стол пастаўлены чэры, рэйнвейн i бургундскае.

– Ён падумаў, што стрэлiў корак ад шампанскага?

– Так, сэр.

– I нiхто не ўспрыняў гэта ўсур'ёз?

– Нiхто, сэр. Яны ўсе пайшлi ў сталовую, усе гаманiлi i смяялiся.

– Дзе былi астатнiя сямейныя?

– Я не магу адказаць, сэр.

Маёр Рыдл спытаўся:

– Вы што-небудзь ведаеце пра гэты пiсталет?
– Гаворачы, ён працягнуў яго Снэлу.

– О, так, сэр. Пiсталет належыць сэру Гервазы. Ён заўжды трымаў яго ў шуфлядзе стала, вось тут.

– Ён звычайна быў зараджаны?

– Я не магу сказаць, сэр.

Маёр Рыдл паклаў пiсталет i адкашляўся.

– Зараз, Снэл, я задам вам досыць важнае пытанне. Я спадзяюся, вы адкажаце на яго з усёй шчырасцю. Цi ведаеце вы якую-небудзь прычыну, якая магла прывесцi гаспадара да самагубства?

– Не, сэр. Я нiчога такога не ведаю.

– Вас не здзiўлялi ў апошнi час сэр Гервазы, яго манеры? Ён не быў прыгнечаны? Альбо ўстурбаваны?

Снэл кашлянуў, як бы просячы прабачэння.

– Даруйце мне, сэр, тое, што я скажу, але сэр Гервазы заўсёды здаваўся чужым людзям трохi дзiўным. Ён быў надзвычай арыгiнальны джэнтльмен, сэр.

– Угу, угу, я ведаю гэта.

– Людзi збоку, сэр, не заўсёды разумелi сэра Гервазы.

Снэл вымавiў слова "разумелi" з такой значнасцю, што яно павiнна было б пiсацца з вялiкай лiтары.

– Ведаю, ведаю. Але цi не было чаго-небудзь, што вы назвалi б нязвыклым?

Дварэцкi вагаўся.

– Я думаю, сэр, што Гервазы быў нечым заклапочаны, - нарэшце вымавiў ён.

– Заклапочаны i прыгнечаны?

– Я не сказаў бы, што прыгнечаны, сэр. Але што заклапочаны - дык напэўна.

– Вы не здагадваецеся, якая магла быць прычына яго заклапочанасцi?

– Не, сэр.

– Можа, гэта было звязана, напрыклад, з якой-небудзь канкрэтнай асобай?

– Я зусiм нiчога не магу сказаць, сэр. Ва ўсякiм выпадку, гэта толькi маё ўражанне.

Пуаро загаварыў зноў:

– Вы былi здзiўлены яго самагубствам?

– Надта здзiўлены, сэр. Для мяне гэта быў страшэнны ўдар. Я не мог уявiць, што такое магчыма.

Пуаро задуменна пакiваў галавой.

Рыдл зiрнуў на яго i сказаў:

– Добра, Снэл, вiдаць, гэта ўсё, пра што мы хацелi спытацца ў вас. Вы цвёрда ўпэўнены, што ў вас няма больш нiчога расказаць нам - нiякага незвычайнага выпадку, напрыклад, якi здарыўся ў апошнiя днi?

Дварэцкi, устаючы, адмоўна пакiваў галавой.