Нябожчыкава люстра (на белорусском языке)

– Нiчога, сэр, абсалютна нiчога.

– Тады вы можаце iсцi.

– Дзякую, сэр.

Снэл пайшоў быў да дзвярэй, але адступiў назад i стаў убаку: лэдзi Шэвенi-Гарэ заплыла ў пакой. Яна была апранута ў нейкi ўсходнi ўбор пурпурова-аранжавага шоўку, якi туга аблягаў яе цела. Твар яе быў спакойны, i ўся яна была спакойная i засяроджаная.

– Лэдзi Шэвенi-Гарэ!
– Маёр Рыдл ускочыў.

– Мне сказалi, вы хацелi б пагаварыць са мной, вось я i прыйшла.

– У гэтым пакоi вам, напэўна ж, надта балюча. Пяройдзем у iншы?

Лэдзi Шэвенi-Гарэ адмоўна пакiвала галавой i села на адно з крэслаў чыпендэйл. Яна прамармытала:

– О, нiчога, якое гэта мае значэнне?

– Гэта вельмi добра, лэдзi Шэвенi-Гарэ, што вы не даяце волi сваiм пачуццям. Я разумею, якiм страшным шокам гэта было, i...

Лэдзi Шэвенi-Гарэ перабiла яго.

– Праўда, спачатку было як шок, - пагадзiлася яна. Яе тон быў лёгкi, гутарковы.
– Але, ведаеце, нiякай смерцi ў сапраўднасцi няма, ёсць толькi Змена.
– Яна дадала: - На самай справе, Гервазы стаiць зараз якраз за вашым левым плячом. Я выразна бачу яго.

Левае плячо маёра Рыдла злёгку ўздрыгнула. Ён з недаверам паглядзеў на лэдзi Шэвенi-Гарэ.

Яна ўсмiхнулася яму загадкавай, шчаслiвай усмешкай.

– Вы не верыце, вядома! Мала хто верыць! А мне свет духаў такi ж рэальны, як гэты. Але, калi ласка, пытайцеся ў мяне, што хочаце, i не бойцеся ўсхваляваць мяне. Я зусiм не засмучана. Разумееце, усё - Лёс. Чалавек не можа мiнуць сваёй Кармы*. Усё супадае - люстра - усё.

* Карма - з рэлiгii iндуiзму: вучэнне аб пераўвасабленнi душ, вера ў тое, што ўсе ўчынкi чалавека вызначаюць яго лёс у будучым, пасля пераўвасаблення.

– Люстра, мадам?
– запытаўся Пуаро.

Яна слаба кiўнула галавой у той бок.

– Але. Яно разбiта, вы бачыце. Сiмвал! Ведаеце верш Тэнiсана? Я любiла чытаць яго дзяўчынай, хоць, вядома, тады не разумела глыбiннага сэнсу. "Раскалолася люстра ад краю да краю. Праклён мяне спасцiгае!" - крыкнула лэдзi з Шэлата". Вось што здарылася з Гервазы. Праклён спасцiгнуў i яго. Я думаю, вы ведаеце, што большасць вельмi старых родаў носяць на сабе праклён... Раскалолася люстра. Ён ведаў, што быў асуджаны! Праклён збыўся!

– Але, мадам, не праклён раскалоў люстра, - гэта была куля!

Лэдзi Шэвенi-Гарэ ўсё тым жа саладжавым голасам сказала:

– Гэта ж тое самае... Гэта лёс.

– Але ваш муж застрэлiўся.

Лэдзi Шэвенi-Гарэ паблажлiва ўсмiхнулася.

– Ён не павiнен быў так рабiць, зразумела. Але Гервазы быў заўсёды нецярплiвы. Ён нiколi не ўмеў чакаць. Яго час прыйшоў - ён ступiў насустрач. Усё так проста...

Маёр Рыдл раздражнёна выкашляўся i рэзка сказаў:

– Дык вы не былi здзiўлены, што ваш муж скончыў жыццё самагубствам? Вы чакалi, што так здарыцца?

– О, не!
– Яе вочы акруглiлiся.
– Нельга заўсёды прадбачыць будучыню. Гервазы, несумненна, быў вельмi дзiўны чалавек, незвычайны чалавек. Ён быў зусiм не падобны нi на кога. Ён быў адным з Вялiкiх i цяпер народжаны зноў. Я ведала гэта даўно. Думаю, ён сам гэта ведаў. Яму цяжка было прыстасоўвацца да дурных i дробных стандартаў штодзённага жыцця.
– Пазiраючы цераз плячо маёра Рыдла, яна дадала: -Ён усмiхаецца зараз. Ён думае, якiя ўсе мы неразумныя. Такiя мы i ёсць, сапраўды. Проста як дзецi. Прыкiдваемся, што свет iснуе на самай справе i што гэта мае значэнне... Жыццё - толькi адна з вялiкiх Iлюзiй.

Адчуваючы, што ён прайграе бiтву, маёр Рыдл у роспачы запытаўся:

– Вы зусiм не можаце дапамагчы нам высветлiць, чаму ваш муж скончыў жыццё самагубствам?

Яна пацiснула сваiмi тонкiмi плячыма.

– Сiлы рухаюць намi - яны рухаюць намi... Вы не можаце зразумець. Вы рухаецеся толькi ў матэрыяльнай сферы.

Пуаро кашлянуў.

– Гаворачы пра матэрыяльную сферу, цi ведаеце вы што-небудзь, мадам, пра тое, як ваш муж размеркаваў свае грошы?

– Грошы?
– Яна здзiўлена паглядзела на яго.
– Я нiколi не думаю пра грошы.
– У яе голасе гучала пагарда.

Пуаро пераключыўся на iншую тэму:

– У якi час вы спусцiлiся сёння ўнiз на абед?

– Час? Якi ён, Час? Бясконцы, вось вам адказ. Час бясконцы.

Пуаро сказаў:

– Але ваш муж, мадам, быў даволi пунктуальны ў часе - асаблiва, як мне казалi, калi датычылася абедзеннага часу.

– Ах, мiлы Гервазы...
– Яна памяркоўна ўсмiхнулася.
– Ён быў такi дурненькi з той пунктуальнасцю. Але гэта рабiла яго шчаслiвым. I таму мы нiколi не пазнiлiся.

– Вы былi ў сталовай, мадам, калi пачуўся першы гонг?

– Не, я была тады ў маiм пакоi.

– Цi памятаеце вы, хто быў у сталовай, калi вы сышлi ўнiз?

– Амаль усе, мне здаецца, - няўпэўнена сказала лэдзi Шэвенi-Гарэ.
– Гэта мае значэнне?

– Магчыма, не, - пагадзiўся Пуаро.
– Тады што-нiшто яшчэ. Цi казаў вам калi-небудзь ваш муж, што яго, як ён падазрае, абкрадваюць?

Лэдзi Шэвенi-Гарэ, здавалася, не дужа цiкавiла гэта пытанне.

– Абкрадваюць? Не, я не думаю.

– Абкрадваюць, ашукваюць, абiраюць нейкiм чынам?..

– Не, я не думаю... Гервазы вельмi ўгневаўся б, калi б хтосьцi адважыўся на такое.

– Прынамсi, ён нiчога не гаварыў вам?

– Не, не.
– Лэдзi Шэвенi-Гарэ адмоўна пакiвала галавой, па-ранейшаму без вялiкай цiкавасцi.
– Я памятала б...

– Калi апошнi раз вы бачылi свайго мужа жывога?

– Ён заглянуў, як звычайна, спускаючыся ўнiз перад абедам. Мая служанка была там. Ён проста сказаў, што iдзе ўнiз.

– Прыгадайце, пра што ён больш за ўсё гаварыў апошнiя некалькi тыдняў?

– О, пра гiсторыю роду. Ён так паспяхова займаўся гэтым. Забаўная, мiлая мiс Лiнгард, - ён ужо не мог без яе. Яна шукала i знаходзiла яму матэрыялы ў Брытанскiм музеi - усё, што патрэбна. Яна, ведаеце, працавала з лордам Малкастарам над яго кнiгай. I была тактоўная - я маю на ўвазе, яна абмiнала лiшняе. Урэшце, ёсць такiя продкi, якiх не хочацца чапаць. Гервазы быў вельмi чуллiвы. Яна дапамагала i мне. Здабыла мне процьму iнфармацыi пра Хэтшыпсат*. Я - пераўвасабленне Хэтшыпсат, ведаеце.
– Ледзi Шэвенi-Гарэ зрабiла гэтую заяву спакойным голасам.
– А да таго, - гаварыла яна далей, - я была жрыцай у Атлантыдзе.