Пастка для рэха

8

— Людцы добрыя! Што ж гэта робіцца!.. Не, вы толькі зірніце на яе! Жанчына!.. Жанчына!... Фу-у ты!.. Жаба, а строіць з сябе падводную лодку!..

Тралейбус набіты бітком. Я паварочваю галаву, малады чалавек, гадоў трыццаці, праціскаецца праз натоўп да выхаду.

— Што вы за людзі такія?.. — незадаволена бурчыць хлопец, расчышчаючы дарогу лакцямі. — Дайце прайсці… Не, што гэта такое?.. Вы дадзіце мне прайсці ці не?..

— Перастаньце!.. Што вы сабе дазваляеце? Прыбярыце рукі!.. Ой!.. Нага, нага!.. Вы наступілі мне на нагу!..

Што кепскага зрабіла яму гэтая фіфа ў блакітных рэйтузах у абліпачку? Што не падзялілі яны ў гэтым свеце?

…Нас зневажаюць, мы зневажаем паўсюль: у чэргах, у грамадскім транспарце, у крамах, на працы... Мы нарадзіліся і жывём той час, калі «хамства» і «інтэлігентнасць» — паняцці аднолькавыя па сэнсу. Мы нарадзіліся і жывём у краіне, дзе кожны сам па сабе. Мы адсталыя ў выхаванні. Мы вар’яты і дзікуны. Нам цесна на гэтай Зямлі. Нас вабіць Космас. Мы, нібы тыя восы ў слоіку з-пад мёду, імкнемся перакусаць адзін аднаго толькі за тое, што нам цесна ў гэтым асіным кубле. Мы шукаем і знаходзім апраўданне любым сваім ўчынкам. У нас трусіная патрэбнасць пладзіцца, каб потым знішчаць адзін аднаго. У нас прыродны азарт паляўнічых. Ён перадаўся нам у спадчыну ад прашчураў — барацьба за існаванне нікім пакуль яшчэ не адмянялася.

Я праціскаюся да выхаду, і жанчына, якая толькі што сварылася з маладым чалавекам, цяпер пакрыўджана касавурыцца і на мяне. Нашы позіркі сустракаюцца. Вочы ў кабеты вялізныя, нібыта перламутравыя гузікі на яе сукенцы. Яны пагардліва блішчаць і павінны з хвіліны на хвіліну разрадзіцца слязьмі. Мне шкада Вас, спадарыня незнаёмка. Я каюся і прашу прабачэння ў Вас за тое, што мы сустрэліся ў гэтай краіне перапоўненых тралейбусаў…

Прыпынак — маё выратаванне. Натоўп напірае, і расчыненыя дзверы выплёўваюць маё перажаванае натоўпам цела. Я гляджу на свае запэцканыя нечымі падэшвамі джынсы і з палёгкаю ўздыхаю...

Я спяшаюся на сустрэчу з табой, маё золатка! Я спяшаюся, каб разысціся не сустрэўшыся. Мы не бачыліся з табой больш чым два месяцы, і я перакананы, што зноў размінемся, не пазнаем адзін аднаго ў гэтым вірлівым і абыякавым да нашага кахання натоўпе. Гэты горад, у якім гадзіны-пік доўжацца суткамі, цябе ніколі не верне да мяне. Ён безнадзейна хворы. У яго алергія на сваіх гаспадароў. Яго нудзіць ад нікому не патрэбных навуковых дыскурсаў. Ён стаміўся ад чыноўнікаў, бяздомных і беспрацоўных. І яму напляваць на тое, што недзе па яго намакіяжаных вуліцах блукае ў пошуках учарашняга дня безнадзейна закаханы вар’ят.

Бар месціцца на першым паверсе гасцініцы «Інтурыст». Як заўсёды, уваходныя дзверы ў ім расчыненыя. Ля іх швей…цар — рэстаранны «вышыбала» з ліслівай гіпсавай усмешкай. Ён саступае дарогу, і я ўваходжу ў раскошнае паўзацемненае памяшканне. У зале шумна. На тварах застольцаў дзіравымі ценямі поўзае бляск неонавых лямпачак. Усё звыклае і будзённае, толькі без цябе... Уладкоўваюся за нашым любімым столікам, непадалёку ад стойкі, і заказваю піва. Мне міла ўсміхаецца дзяўчына, сядзіць насупраць. Яна «строіць» вочкі і вылазіць са скуры каб мне спадабацца. Але ці ведаеш ты, незнаёмка, што перад табою чалавек, які нікому і ніколі не глядзіць у вочы? Ці ведаеш ты, што перад табою чалавек, які сарваўся з рыштаванняў недабудаванай Піраміды Дасканаласці? Не ведаеш, і не трэба… Нашто табе ведаць, што гэтаму чалавеку, нясцерпна хочацца пабыць вулічным прыбіральшчыкам, бо бруд, як і багна, зацягвае нас з галавою, і нам самастойна з яго потым ніколі не выбрацца. Бо ва ўсіх нас жыве глыбока схаванае жаданне паваляцца ў брудзе …

Адрываюся ад сваіх супярэчлівых роздумаў. Мяне настырна клічуць. Узіраюся ў паўзмрок. За калонамі, у кутку, балюе вясёлая кампанія. У адным з веселуноў пазнаю Азіята. Гэта ён запрашае мяне за стол. Неахвотна плятуся праз усю залу і далучаюся да незнаёмых мне застольцаў. Іх чацвёра: двое мужчын і дзве жанчыны. Уладкоўваюся побач з адной — прыгожай тварам і паставай. Яна адорвае мяне прывабнай усмешкай.

— Мой шэф, — называе мяне Азіят. Збянтэжана моршчуся. Кампанія з цікаўнасцю разглядае мяне, нібы я і сапраўды нейкі рэдкі музейны экспанат.

— Няўжо? — какетнічае суседка.

Не звяртаю ўвагі. Адпіваю піва і лезу ў кішэню за цыгарэтай. Жанчына незадаволеная маёй абыякавасцю. Яна пагардліва хмыкае і прымаецца за недаедзены антрэкот.

Азіят нападпітку і вярзе глупства.

— Ведаеце, за што яго з выканкама турнулі? — звяртаецца ён да сяброў. У тых абыякавыя посныя твары.

— За што?.. — падскоквае на крэсле суседка. Такое ўражанне, што ёй больш за ўсіх трэба. — Вы працавалі ў выканкаме? — звяртаецца яна да мяне. — А вы Котава ведаеце?

Адказаць ёй не паспяваю. Азіят злосна зіркае на жанчыну:

— Ён браў з падначаленых хабар…

— Ніхто мяне ніадкуль не выганяў, — рэзка спыняю я Азіята. — Проста на маё месца Трактарыст прывёў свайго пляменніка — і гэта нармальна.

— Нармальна для такіх, як Трактарыст, — удакладняе Сява.

Ён у мінулым баксёр, а зараз — бізнесмен. У яго на Савецкай крама. Гэта на яго грошы балюе кампанія. — У нашым горадзе ўсё на халяву, — абураецца ён. — Я неяк падлічваў, што за дзень да мяне з праверкамі наведалася дзесяць гарадскіх службаў. Разумееце, дзесяць, — выстаўляе ён нам напаказ дзесяць сваіх пальцаў. — І кожнаму з гэтых спрытнюг трэба было нешта «адваліць». У іх жа на дармаўшчынку неймаверны апетыт. Мала таго, што мы гарадскі бюджэт падтрымліваем рознымі ўзносамі, дык яшчэ гэтым папрашайкам дай…

— Ён таксама з праверкамі хадзіў, — спяшаецца ўпікнуць мяне Азіят. — Яго за тое і турнулі з працы, што хабар браў.

— Што ты мелеш, гад?.. Які хабар? Паклікаў за стол, каб абразіць? — не вытрымліваю я. — Ты за руку мяне лавіў? Адкуль табе ведаць, гніда, за што мяне турнулі?

— Ведаю, — ледзь варочае языком Азіят. — Усе вы там аднолькавыя.

— З носа ў рот ты ведаеш, — гарачуся я.

— Хлопчыкі, толькі не сварыцеся, — імкнецца прымірыць нас суседка. — Браў, не браў… Якая цяпер розніца.

— Як гэта — якая розніца? — даўлюся я крыўдай.

— Значыць, правільна рабіў, што браў, малайчынка, — не звяртае ўвагі суседка. — Вы пакажыце мне таго дурня, хто б ад шалёных «бабак» адмовіўся? Адна толькі курыца ад сябе грабе…

— Ён, гад, з такіх, як ты, браў, — злосна ўдакладняе Азіят.

Эмоцыі за межамі цярпення. Я не вытрымліваю, хапаю Азіята за каўнер і цягну на сябе. Чую, як да ног маіх на падлогу сыплюцца з яго кашулі гузікі. Да бойкі справа не даходзіць. Нас раздымаюць, і Сява валачэ мяне за рукаў да выхаду. Следам спяшаецца і мая суседка. Яна, як выяўляецца, Сявіна сяброўка. Ветліва развітваюся з імі ля выхаду і накіроўваюся да прыпынку. Свет гулякаў і шукальнікаў асалодаў застаецца ў мяне за плячыма. Настрой сапсаваны, і, мусіць, надоўга. Сумна і адзінока…

Наўмысна плятуся праз цесны замызганы дворык побач з тваім домам. Акно на кухні тваёй двухпакаёўкі адчыненае, і з яго да мяне далятаюць смех, музыка і нечыя вясёлыя галасы. Прыслухоўваюся… Сярод мноства незнаёмых мне тэнараў, альтоў, барытонаў і басоў тваё сапрана не пазнаць нельга. Я рады за цябе, маё любінятка! Я рады, што ў цябе ўсё выдатна, што ты так хутка змагла адаптавацца і знайсці ў сябе мужнасць і сілы забыць мінулае… Я рады, што ты пачынаеш усё спачатку, з белага ліста!..

Стаяць пад вокнамі чужой кватэры не зусім няёмка, тым больш, што насустрач мне спяшаецца твой сын. Ён не заўважае мяне, а можа, не пазнае, прабягае ўсутыч і скіроўвае да расчыненых абшарпаных дзвярэй пяціпавярховай «хрушчобы». Бяззубая зяпа замызганага цеснага пад’езда пажадліва глытае яго неакрэплае дзіцячае цельца…