?уащхьэмахуэ, Махуэгъэпс

Гъэсак?уэр куэдрэ яхэткъым, «фызэбгрымыж, фымызэрану фыджэгу» жери, адрей гупым я гъэсак?уэм деж мак?уэ дэуэршэрыну. Хъыджэбз ц?ык?ухэм езым я джэгу яублэ, щ?алэ ц?ык?ухэм е хьэмбылу къагъуэтынщи зэпаплъыхьынщ, е сад пщ?ант?эм къыдэзэрыхьа хьэ хьэулейр кином щалъэгъуа Рекс ещхьу ягъэсэну хуежьэнщ.

Майе гупит?ми яхыхьэркъым. Майе и дэджэгуэгъур Мышщ. Ар нэхъ ц?ык?ухэм ящыщщ, ауэ абыхэм къахок?ри Майе деж къок?уэ. Мыш ц?ык?у илъэсищщ зэрыхъур, гъэсак?уэхэм ящыщ зым и бынщ.

Хъыджэбз ц?ык?ухэр нэжэгужэщ, зэрызохьэ. Зыр уафэмк?э доплъей, и ?эпэр пшэхэм хуеший: «Благъуэм Дыгъэр еубыд! Благъуэм Дыгъэр еубыд!» Абы зыпащ?ыжу, адрейхэри мэк?ий: «Благъуэм Дыгъэр еубыд! Благъуэм Дыгъэр еубыд!»

Благъуэ. Дыгъэ. Майе игу къок?ыж нанэ и псысэр. Благъуэ… Дыгъэ… Иджы щ?алэ ц?ык?ухэри къахыхьэжауэ уафэм доплъей. Зым мурад ещ? хъыджэбз ц?ык?ухэм къагупсысам нэхърэ нэхъыбэ езым хилъхьэну, мэк?ий:

– Благъуэм Дыгъэр иубыдыпэнурэ к?ыф? хъунущ! Зэи нэху хъужынукъым!

Зы хъыджэбз ц?ык?у къыдожьу. «К?ыф? хъунущ! К?ыф?ыбзэ хъунущ!»

Майерэ Мыш ц?ык?урэ лъэныкъуэк?э щытщ. Майе доплъейри, Благъуэр ?упщ?у къелъагъу, нэхъ пэжу жып?эмэ, и нэгу къыщ?охьэ, иужьк?э елъагъу уафэ джабэр зэриубыдар, дыгъэр зэрыщ?ихъумар. Майе шынэркъым, ауэ дунейр к?ыф? хъуащи, мэк?ий. Зыри илъагъужыркъым, Мыш ц?ык?у и ?эпэр еут?ыпщри и макъым къызэрик?к?э мэк?ий. Джэгуурэ къежьар я ф?эщ хъужри, шынэр къапкърыхьащи, сабийхэри зэщ?огъуагэ.

– Нобэ Майе сабийхэр игъэшынащ, благъуэ къэлъэтэнурэ псори фишхынущ яжри?эри. Сабийхэр игъагъырти, пэш щхьэхуэ щ?эдгъэсащ, – Майе аргуэру пэш нэщ? щ?ыщ?агъэсам и щхьэусыгъуэу аращ гъэсак?уэм къри?уар. Улэ къэк?уэжри анэшхуэр игъэкъуэншащ.

– Псысэ шынагъуэхэр жыбо?э, благъуэ щы?эу и ф?эщ хъуащ, езыри шынэри, адрейхэри игъэшынэжащ…

– Псысэр дэ дыщыц?ык?уми къыджа?эу щытащ, ди япэжк?и щы?ащ, зыми зэран хуэхъуауи зэхэсхакъым, – зеухеиж гуащэм.

– Мыбы езэгъыркъым, плъагъуркъэ?

– Хьэуэ, т?асэ, мыбы езым зыгуэр и лажьэщ, сэ къыстевмылъхьэ…

– Сыт и лажьэр?

– Уэри уолъагъу ар адрейхэм зэремыщхьыр.

– Ар уэ жып?эмэ, хамэм сыт жа?эжынур?!

– Хамэм гу лъамытэ уи гугъэ абы? И адэм къыф?ол?ык?ри аращ гъэсап?эм щ?ыф?ахар… И жагъуэ къащ?ми, къэтщ?эну мыгъуэкъым – езым зыри къыджи?эжыркъым.

Псалъэм псалъэ къишэурэ, зэнысэзэгуащэр зэщы?еящ.

Пагуэ а псом хуейтэкъым, апхуэдэу щыхъуак?э, къэвух фи псысэхэр, жи?ащ. Зэи и жагъуэ къэзымыщ?а и къуэр къыщхьэщыжын и гугъат. ?эпл?э къришэк?ыу, зыри къэхъуакъым, сабийр гъамэ теужащ, жи?ами хъунут. Жи?акъым. «Къэвух фи псысэхэр!» – аращ къажри?ар ц?ыхубзит?ым. «Уемыпсалъэ сабийм!» – къыжри?ауэ кърихащ Жануэс.

– Семыпсалъэмэ семыпсалъэ. Зыми сынывэпсэлъэнукъым.

И хьэпшыпхэм щыщ зэрилъхьэщ, здэк?уэр Хьирэт жри?эри, Т?ыаузым дэс и щ?алэ нэхъыщ?эм деж к?уащ, и нысэми и къуэми закъримыгъащ?эу. Пагуэ занщ?эу к?элъык?уат, нэк?уэж жи?эри – хуэк?уэжакъым. Аргуэру к?уащ – зытригъэхьакъым. Иджы сабийр къыщ?ыхуишар и гур къигъэщабэу иришэхыжыну арат, дауи.

Жануэс мазит? ипэк?э къэхъуахэр къе?уэтэж, къемыда?уэу, зэхимыхыу къыщыхъуми, Майе псори и щхьэм иреубыдэ.

Пагуэ къыщ?ыхьэжри, Майе и ?эри и лъакъуэри къепхэк?ауэ щилъагъум, къэгузэващ. Къэхъуар щыжра?эм, зи щхьэр къыф?эхуауэ щыс и анэр ф?эгуэныхь хъури, ?эдэм зэрытеплъэу жьэхэлъащ.

– Уэ езыр сабийр къэбгъанэу уздэк?уар дэнэ? – зишхыхьыжащ ?эдэм.

– Уи ?уэху хэлъкъым!

Зэкъуэшит?ыр зэф?энэжащ. Жануэс Пагуэ къыщхьэщыжащ:

– Умыщ?э нэхъей ар здэк?уар?! И быныр илъэгъуащ.

Пагуэ и фызу щыта Татианэ Т?ыаузым дэст, зэдагъуэта я пхъур зып?ыр арат.

Жануэс и хьэпшыпхэр зэщ?икъуэжу щилъагъум, Пагуэ абы елъэ?уащ.

– Зэ умып?ащ?э. Мопхуэдэу гъуэгу тесшэнукъым сабийр, и фэ кърехьэж…

– Мыр пэш зэвым щ?озэшыхь мыгъуэ, нэхъри и фэр пык?ыну аращ…

– Татианэ деж сшэнщ, ари дохутырщ – кърыреплъ…

– Улэ и жагъуэ хъунщ.

– Хэт абы еупщ?ыр?

Адэм Майе ?эпл?эк?э къещтэри унэм щ?ех, уэрам сабафэм дехьэ. Жьы щ?ы?эты?э къопщэри, ар хъыджэбз ц?ык?ум ф?эф?щ.

Т?ыаузыр шахтёр къалэщ, улахуэшхуэ щату хэ?уэри, дэнэ щ?ып?и къик?ыурэ ц?ыхур къыщызэхуэсащ. Пагуи яхэтащ мыбы ахъшэ къыщызылэжьыну къэк?уахэм. Татиани къыщиц?ыхуар мырат. Ц?ыхубзыр дохутыру сымаджэщым щылажьэрт, уни къратауэ псэуп?э щхьа гуныкъуэгъуэ и?этэкъым. Пагуэ ихьэхуат шэрэ лъырэ зэщ?эту жыхуа?эм хуэдэ зи ф?ыгъуэ ц?ыхубзым. И нит?ыр щхъуэпсрэ п?ащэу, нат?эшхуэм щхьэц дыщафэр шылэ т?ат?эу къытелъу, дзэ хужьхэр ?упэ п?ырып?ым къыпхыпсрэ щыдыхьэшхк?э и нэк?ущхьит?ыр иушкумбэу, мы урыс ц?ыхубзым къыхукъуэплъхэр куэд хъурт, ауэ езым къыхихар щхьэпэлъагэрэ набдзэшхуэу, пл?абгъуэрэ бгы псыгъуэу щ?алэ къамылыфэ зэп?эзэрытырат, Пагуэт. Зэрыша нэужь, Пагуэрэ Татианэрэ къуажэм мазэ бжыгъэ гуэрщ зэрыдэсар, зызэщ?акъуэри, Т?ыаузым ягъэзэжат, ц?ыхубзым и унэ ц?ык?ум зыщ?агъэзагъэри щыпсэуахэщ. Къызэрыщ?эк?амк?э, я насып зэхэлъакъым, я гъащ?э гъуэгур зытэкъым.

Татианэ ?эщ?агъэм ф?ыуэ хещ?ык?ри, гъунэгъу къуажэхэми къик?ыурэ ц?ыхухэр къыхуок?уэ. Ар зыщ?эс пэш ц?ык?уит?ыр зыхэт унэ зэтетыр шахтёрхэм я общэжитым пэжыжьэтэкъыми, Пагуэ и пхъур и ?эблэм тесу псынщ?эу нэсащ. Зэадэзэпхъум бжэр къаху?узыхар ц?ыхубз зы?эщ?элът. И к?э къуагъым зы хъыджэбз гъур ц?ык?у къыкъуэплът, щхьэцыгъуэрэ и нит?ыр нащхъуэпсу. Майе занщ?эу къы?урыуащ бжэ ?ухам къыщ?их къабзэмэр, ауэ ц?ыхубз п?ащэр зыщ?эсым щ?ахьэну хуейтэкъым. Хъыджэбз ц?ык?у къыхукъуэплъами щ?ы?эмей къык?эрихат.

– Сыт мыбы къыщыщ?ар?! – аращ ц?ыхубзышхуэм япэу къыжьэдэк?ар.

Адэр пэшым щыщ?эбакъуэм, Майе къэгъынэнащ, ауэ абыи емыплъу ихьри дахэу ?уха п?эм и кум иригъэт?ысхьащ.

– Мыбы схуеплъ, къута сыт имы?эу жа?ащ, ауэ сигу загъэркъым…

Пагуэ и пхъуит?ыр нобэ япэу зэрылъагъуу аращи, зызэрызэхуащ?ынум т?эк?уи ирогузавэ. Майе мыщ?щ, Ритэ зэзэмызэ ф?эк?а зыхуэмызэ и адэр езыр къигъэнауэ зыдэпсэухэм ирефыгъул?эри, хуэбзыщ?ыркъым. Пагуэ адрей пэшым щ?ыхьэри щет?ысэхащ.

Татианэ жи?эм и нэхъыбэр къыгуро?уэ Майе.

– Болит где-нибудь?.. А это Рита, твоя сестра.

Ритэ и ?упэ п?ащ?э ц?ык?ухэр иришэк?ыурэ хьэщ?эр зэпеплъыхь, и анэр ?ук?уэтати, Майе и у?эгъэхэм щабэ ц?ык?уу е?усэурэ, йоупщ?:

– Узрэ?

Майе, жэуап къитын къэгъэнауэ, къеплъыркъым, зэплъыр Ритэ и ?эпэ къызэрылъэ?эсыращ. Хуейтэкъым къе?усэну – ф?эф?къым зыгуэр къыжьэхэуэуи, къе?усэуи, армыхъумэ, у?эгъэр узынщ жи?эуи аракъым.

– Упсэлъэфыркъэ уэ? Уделэ ц?ык?у, хьэмэрэ?

Татианэ къы?ухьэжри, Ритэ ?уигъэк?уэтащ:

– К?уэ уи адэм деж, сэ мыбы сеплъыху зэран укъысхуэмыхъу.

Майе къопсалъэ:

– Уделэ ц?ык?у уэ?

Татианэ къыпыдыхьэшхык?ащ:

– Пхуэфащэщ, Ритэ! Укъэзымыц?ыху сабийм апхуэдэу гъунэгъуу уек?уал?э хъурэ? Т?эк?у къосэмэ, ит?анэ…

Рити мэдыхьэшх:

– Уэращ ар зыжри?ар!

Татианэ Майе и нэгум йоплъэ, къыгуро?уэ мобы и нит?ым щ?имыгъэплъэну зэригъэпщк?ур.

– Уэри сэри къыджи?а си гугъэкъым, зэхихар жи?эжауэращ… Мыр щыджэлар нобэмэ, сыту гъэщ?эгъуэн, вэгъу трищ?ак?эщ и ?эфрак?эми и лэгуажьэми…

Ц?ыхубзышхуэр мыхамэ дыдэу къилъытащ Майе. Хуэсакъыпэурэ къе?усащ, къыдэ?эпыкъуну хуейщ. Ауэ Майе зыри и лажьэу зыхищ?эркъым, дэ?эпыкъуэгъу хуэныкъуэкъуэуи къыщыхъуркъым. Гъуэлъып?э къуапэм телъ тхылъ щхъуэк?эплъык?эмк?э мэ?эбэ, арщхьэк?э Ритэм ар ?уегъэк?уэт, къыхукъуэк?а шыпхъур лъимыгъэ?эсыну. Татианэ гу лъетэри, и пхъум пхъашэу йоплъ, зыри жимы?эу тхылъ п?ащ?э ц?ык?ур Майе кърет. «Мо-роз-ко» – Майе къоджэ абы тетхам.