Фаўст

Бачыш, хтось даўгі, як посах, Бегчы кінуўся ў кусты.

Мефістофель

Нас угледзеўшы ў нябёсах, Даў са страху — лататы.

Гамункул

Хай бяжыць, калі баіцца. Ты лепш рыцара спускай — Марыў ён перарадзіцца, Зведаўшы антычны край.

Фаўст (дакрануўшыся да зямлі)

Дык дзе ж яна?

Гамункул

І сам не знаю, Але ў тубыльцаў распытаю. Калі ў душу табе запала, Дык сам шукай з усім запалам, Бо ўсякі страх адолеў ты, Пабыўшы ў царстве пустаты.

Мефістофель

Ну, тут я маю свой інтэрас. Давайце лепей праз і цераз Мясціну паасобку пройдзем, Глядзіш, прыгод якіх і знойдзем. Калі ж абрыдне ўсім Фарсал, Падасць Гамункул нам сігнал.

Гамункул

Вось так я пасігналю ў шкліну.

Шкло звініць і свеціцца.

Ну, рушылі, прыгоднічкі, ў даліну.

Фаўст (адзін)

О, дзе ж яна? Не ўведаю ніколі! Няхай яна па гэтым не хадзіла полі, Няхай у хвалях ручаін Фарсала Прыгожых ног сваіх не абмывала,— Затое мова тут яе гучала. Я ў Грэцыі і, як Антэй, стаю,^{163} Душой і целам чую моц сваю. Не наракай, што зноў адзін ты,— Ідзі смялей у лабірынты.

(Ідзе.)

Каля вытокаў Пенея

Мефістофель (прынюхваючыся)

Блукаючы між вогнішчаў паганцаў, Дзівуюся з іх звычаяў і танцаў: Вось гэта моды, этыкеты — Той напаўголы, той раздзеты; А сфінксы й грыфы — не па нас:^{164} Ні грацыі няма, ні складу, Павыстаўлялі напаказ, Брыдота спераду і ззаду. Пачвары ўсе! Народзец цёрты! На што ўжо ў нас заўжды бедлам,— Ды антыка пабіла ўсе рэкорды. Аднак я госць, — і сама ўраз. Паклон мой грывам і дзядам, Бо тут не Брокен, а Парнас.

Грыф (гугніва)

Не крыўдзі нас! Мы грыфы, а не грывы. У карнясловах сэнс ёсць асаблівы: Этымалогіі-штукаркі беражыся — Наборам слоў вам пафарбуе ліса; Між тым «гаргара», «грыф», «гара», «герой» Не ставяцца ў адзін карэнны строй.

Мефістофель

Тут можна вывесці і лепшы рад: «Грыф — граф — грабі — грабежнік — град».

Грыф (у ранейшым тоне)

Калі і гэты рад мы даказалі, Пакрыўджаныя нам хвасты ўразалі. Грабі, гарні дзяўчат і скарбаў горы. Грабежнікі ў фартуны — у фаворы!

Мурашкі-волаты^{165}

Вы кажаце пра тыя «скарбаў горы», Што мы панапіхалі ў нашы норы? Ды арымаспы ж высачылі нас,^{166} І скарбы зніклі, знік увесь запас.

Грыфы

Мы іх паклічам да адказу.

Арымаспы

Не сёння толькі, сёння — свята; А нам да заўтра хопіць часу Перахаваць усё, што ўзята.

Мефістофель (седзячы паміж сфінксамі)

У вас так проста ўсё, што мне міжволі Паразумецца з вамі закарцела.

Сфінкс

Мы выдыхаем гукі і ніколі, Як вы, не апранаем іх у цела. Але скажы ўсё ж словам, хто ты?

Мефістофель

Усяк завуць мяне. Няма ахвоты Лічыць імёны. А ці ёсць тут брыты? Цікаўны люд! Вандроўкам вельмі рады; Без іх руіны вашы, вадаспады, Напэўна ж, не былі б адкрыты. Мяне брытанцы ў нейкім вадэвілі The old Iniguity^{167} аб’явілі.

Сфінкс

Але чаму?

Мефістофель

Па-свойму, бач, цвяроза.

Сфінкс

Ну, добра, кінем — гэта ж проза. Скажы, калі ты добры звездачот, Што сёння нам вяшчае зорак лёт?

Мефістофель (гледзячы на неба)

У небе ззяюць зоры, месячык рагаты — І я прыйшоў сюды, нібы дахаты: Сяджу, тваёю поўсцю абагрэты. Нашто ж глядзець на зоркі і планеты? Дай мне шараду ці загадку.

Сфінкс

Ты сам шарада, дзіўны госць! Вазьмі хоць гэту напачатку: «Усе яго скубуць за поўсць, Святошы ён замест пластрона, Зладзею — кампаньён, заслона, А Зеўсу — як забава проста».^{168}

Першы грыф (гугніва)

Ён вораг мне,

Другі грыф (яшчэ больш гугніва)

Гані прахвоста,

Абодва

Чужынец ён.

Мефістофель (груба)

Ты думаеш, відаць, Што госць не можа здачы даць? Спрабуй!

Сфінкс (мякка, лагодна)

Не паддавайся лепш запалу! Тут сам ты знудзішся памалу, Бо як ні радуе чужое свята, А ўсё ж свая нас кліча хата.