Лабух

Людзі з падабенствам почыркаў сустракаюцца не гэтак рэдка, як людзі з падабенствам адбіткаў пальцаў, але і не намнога часцей... Я не ведаю, якая тут спажыва для хірамантаў, ды пэўна ж ёсць.

І калі ты напісаць столькі паспела, хуткая мая?..

XXI.

“...і ўсе ў свеце рэчы — адна рэч, але гэтага не зразумець інакш, як прыняць, што так яно ёсць. Тады можна жыць натуральна ва ўсім і з усімі, і нават замест французскага рамана чытаць кітайскую філасофію, пачуваючыся ў згодзе з кітайскімі філосафамі французскім мушкецёрам. Бо ёсць вада і ёсць жанчына, якая ў ёй купаецца.

Аднак і пачуванне мушкецёра недаверліва, не як сваю рэч ва ўсіх астатніх рэчах, ты ў сабе носіш. І я задумалася: у чым твая праблема?..

Табе адкрылася аднойчы, што нічым ты не лепшы за іншых. Не горшы, але і не лепшы — вось у чым праблема, якая б праблемай не стала, каб ты з ёй не звыкся, з гадамі не зжыўся. Нібы сапраўды тое, што ты ўсё ж умееш лепш за іншых, іначай, чым іншыя, не ў залік.

Як не ў залік? А музыка?.. Лідзія Паўлаўна расказвала, як зачаравалася тваёй музыкай да бенефісу, а ты парваў клавір: ды якая музыка, які я кампазітар! Поль рассмяяўся б табе ў твар, ён таксама музыкант — і ты адзіны, на каго ён моліцца і каму зайздросціць. З-за чаго і ўсе выкрутасы ягоныя: моліцца і зайздросціць.

А каханне?.. Ты ўмееш кахаць, як ніхто, без ніякіх высілкаў, калі каханне самаствараецца, як адна рэч ва ўсіх рэчах, і ўжо не сыходзіць, бо няма яму куды сысці, раз яно ва ўсім, і нездарма ўсе твае каханыя, хоць цябе і не вытрывалі, засталіся з табой, развітаўшыся, і ты застаўся з імі...”

Я не бачыў ні разу, каб штосьці Лі-Лі дзе-небудзь запісвала. Не здзівіўся б, калі б зусім яна не ўмела пісаць, хоць і дачка кітайскага прафесара...

Дзіця дао.

Як гучыць:дзі-ця-дао. Нават больш па-кітайску, чым па-кітайску...

Яна і не пісала мне пісьмо ў турму, проста склала разам лісткі, з розных сшыткаў і нататнікаў павырываныя. Выйшла нешта накшталт дзённіка з адрасатам.

“Ты навучыў мяне каханню, бо некаму яно дадзена, а некага трэба вучыць — і выйшла, што я нарадзілася, каб спаткаць цябе і кахаць. Для мяне настала свята са штодзённым феерверкам, які кітайцы прыдумалі, небёсы палалі! — і ў нейкі момант, калі бліскалі нябёсы так, што глядзець было невыносна, я прачытала ў іх: “Лі-Лі, ты страчваеш волю”. Гэта знак быў, трэба ведаць, што для мяне воля, волі мяне бацька пазбавіць хацеў, увабраць мяне ўсю ў сябе, і я пачала змагацца за волю з каханнем, як змагалася з бацькам, успомніўшы, што пазнаёмілася з табой не для сябе, а для Зоі. Можаш не казаць нічога, сама ведаю, як яно выглядае, але гэта адна рэч ва ўсіх рэчах — і так выглядае з твайго боку, не з майго. Мне шкада Зою, я люблю яе — і гэтак прыдумала, гэтак хацела, старалася дапамагчы”.

“... і ўказам прэзідэнта... — зялёнае вочка антыкварнай радыёлы “Рыгонды” хітра прыжмурылася... — вызвалены ад пасады старшыні Камітэта дзяржаўнай бяспекі за нездавальняючую работу па забяспячэнні нацыянальных інтарэсаў краіны. Новым кіраўніком Камітэта дзяржаўнай бяспекі прызначаны Шыгуцкі Барыс Сцяпанавіч, які працаваў дагэтуль памочнікам дзяржсакратара”.

І, калі ласка, музыка... Мажорная, сцвярджальная, якая і павінна быць не пры нейкім там кітайскім, якога няма, а пры нашым, які ёсць, прэзідэнце і прызначаным ім новым старшыні, які, канечне, куды лепш забяспечыць нацыянальныя інтарэсы краіны, чым старшыня папярэдні. Таму, дарагія суайчыннікі, браты і сёстры, папярэдняга прэзідэнт пратурыў, а новага прызначыў...

Нязвыкла для лабуха, паважна сябе адчуваеш, калі наўкол маняць, пляткараць, а ты — адзін з нямногіх — ведаеш, што і чаму насамрэч адбываецца. Росцік кажа, што гэта кайф, і называецца ён далучанасць... І што мог бы я такога кайфу колькі заўгодна мець, і з Росцікам ім дзяліцца, калі б не быў кончаным лабухам.

“А ты ўяві, — кажа Росцік, — што не толькі ведаеш, але і вырашаеш, як насамрэч павінна быць... Гэта ж майнкайф!”

Чым менш маеш, тым менш згубіш, Росцік...

“Ты ў Зоі даўно ў кумірах, вы нават танцавалі аднойчы ў рэстаране ў Ялце, мы адпачывалі там, а вы гастраліравалі. Мне чатыры гады было — і я цябе з-за п’янага стала выцягнула, падвяла да Зоі, бо ведала, што яна гэтага хоча, ды сама падыйсці не асмельваецца. Танец конкурсным аб’явілі, вы з Зояй шампанскае выйгралі, ты выпіў з ёй і на канцэрт нас запрасіў, але назаўтра не сустрэў, як абяцаў, каля летняга тэатра. Забыўся, а Зоя плакала. І тады я цябе на ўсё жыццё ўзненавідзела”.

“Пракаментаваць новыя прызначынні на высокія дзяржаўныя пасады мы папрасілі новага памочніка дзяржсакратара Рычарда Пятровіча Красевіча...”

Пусцілі ў рост Красевіча. Без выбараў — чакаць няма калі — у міліцэйскія міністры пагналі... Каб нідзе і ніякага недагляду, каб паўсюль былі зусім свае.

З патэльні плясь...

“Прэзідэнт заклапочаны тым, што значная частка сродкаў ад экспарту нашых тавараў, у тым ліку зброі, якой Беларусь мае права гандляваць нароўні з Расіяй (чаму толькі з Расіяй?), патрапляе не ў дзяржаўную казну на патрэбы народа, а ў рукі злодзеяў, за што адказны ў першую чаргу Камітэт дзяржаўнай бяспекі і персанальна былы ягоны старшыня...”

Прыкладвае, як песню пяе...

Каб забраць распрацоўкі Рутнянскага, з Масквы так цісканулі, што прэзідэнт і не рыпнуўся: галаву б адбілі. Таму дурнем, як ён гэта ўмее, прыкінуўся: забірайце, маўляў, мы і не думалі, што яно вам патрэбнае... Але потым з тымі, хто не выявіў асабістай адданасці, расправіцца яму ніхто не замінаў. Ён і расправіўся, яшчэ б не...

Росцік застаўся ў сябрах з Красевічам, які данёс адразу, што не аднаго старшыню, але і Панка, і шмат каго з КДБ пратурылі, нават начальніка турмы.

Турэмшчыка, я падумаў, папёрлі правільна: пасля душагубкі, у якую ён мяне засунуў, я вокны ў кватэры не зачыняю — і зрэдку ў іх заносіць ветрам пажоўклыя лісты, хоць яшчэ толькі жнівень... Чамусьці восень апошнімі гадамі ўсё раней і раней наступае.

Лідзія Паўлаўна папрасіла па фікус з’ездзіць, баючыся, што ў падворку Амеда ён асыплецца... “Я сумую без яго, Раман”. Як гэта без фікуса сумаваць можна?..

Не асыпаюцца фікусы. Ападаюць — ліст за лістом, зноў ліст за лістом...

Ці Лідзія Паўлаўна не пра фікус?.. Пра смерць Ігара Львовіча мы з ёй, нібы па дамоўленасці, не гаворым.

“...на могілках Лідзія Паўлаўна з Феліксам мяне пазнаёміла: “Вучань Ігара Львовіча”. Вучань і вучань, ці мала вучняў, а тут раптам на яго з кайданкамі наляцелі — і трэба было ратаваць. А ў Амеда назаўтра ён фотаздымак паказвае: “Глядзі, якія вы падобныя”. “Хто гэта?..” “Нэла. Яна загінула, каб мяне зратаваць”. І распавёў, як вы на машынах пабіліся. Не выходзіла, што Нэла яго ўратавала, толькі, калі для сябе ён так вырашыў, дык што ж... Я зусім на Нэлу не падобная, але зразумела, для чаго мы спаткаліся, адчула, што далей будзе, што павінна быць, і сказала: “Так, мы падобныя”. Тым самым я не шмат, аднак нешта яму паабяцала, забыўшыся, што ўжо навучаная табой каханню...”

Мы паехалі з Лідзіяй Паўлаўнай да Амеда. На таксі з Дартаньянам, з Алікам і Зіначкай. Па дарозе Лідзія Паўлаўна ўгаворвала Аліка, каб ён усынавіўся. Так і ўгаворвала:”Усынавіся, Алік... Скажыце вы яму, Раман...” Алік адварочваўся, на дарогу глядзеў: “Я і так сын, недзе бацька бадзяецца...”

Арэшак гэты Алік, не колецца. Ні з кім не сябруе, бо ўсе ў яго Зіначку адабраць хочуць.

Зіначка сказала: “Лідзія Паўлаўна, вы ўгаварылі б Рамана Канстанцінавіча, пакуль ён вольны, ажаніцца са мной”.