Лабух
Шрифт:
Цяпер дайшло. Як дайшло і тое, што Панок — падпалкоўнік не па стукачах, у яго іншы профіль: са мной ён толькі з-за Фелікса гуляўся. Ад пачатку да канца пралічыла ўсё кантора — і нават прэзідэнт з Шыгуцкім, якім засвярбела грошы за бомбу хапнуць, пралічаныя былі. У той канторы, якая — сапраўдная ўлада гэтай...
“Пра што ты, Раман? — прадыхвае ўдар Фелікс. — Нешта ты не пра тое... Я гатовы згадзіцца, калі ты згодны”.
“Калі я згодны?..”
Фелікс азіраецца, нібы ў душагубцы гэтай ёсць яшчэ нехта:
“А хто?”
Ён нарэшце перастае мяне выціраць і хавае
“Ты прыйшоў спытаць, ці згодны я, каб ты згадзіўся?”
“Ну так... А як інакш?.. Я ім сказаў, што толькі з гэтай умовай, таму і прывялі. Мы разам, тут маральны момант...”
Ён ненавісны мне, гэты Фелікс... Ён мне ненавісны, бо толькі што я ўсё разумеў — і ён тым больш мне ненавісны...
“І калі скажу, што не...”
“Тады так робім, як адразу збіраліся... Друкуем і чакаем, што са скандалу выйдзе”.
Ён тым больш ненавісны, чым больш прыстойны... Занадта, залішне прыстойны, хоць і фанабэрысты. З Нобелем у галаве, калі за бомбы прэміі даюць: далі ж бандыту нейкаму за барацьбу за мір.
Толькі Фелікс не ведае, што друкаваць няма чаго. Усё ў Шыгуцкага, які пакуль пра гэта таксама не ведае, але праз дзень-другі здагадаецца.
Шустырным я, пустым гуляю... Могуць прыдохаць. Вунь і дзверы незамкнёныя адчыняюцца — і за спінай ахоўніка малайцы, цяпер ужо тыя самыя, і хітры Панок уваходзіць, пытаючыся:
“Скончылі?”
“Не! — крычыць Фелікс. — Паглядзіце, што з ім зрабілі!”
“Як яны вас, Раман Канстанцінавіч... — здзіўляецца Панок, які, мусіць, цела ўмее так расслабляць, што бі па ім, як па вадзе. І на малайцоў наступае: — Хто загадаў?..”
Тыя, выцягнуўшыся, маўчок.
“Ладна, разбярэмся ва ўсім!..” — гразіць Панок, ва ўсім разабраўшыся, апроч аднаго — і глядзіць то на мяне, то на Фелікса, які мне ўстаць дапамагае:
“Дык што?..”
Фелікс мог бы і не пытацца... І не прыходзіць... А з’явіўся ён, мусіць, для таго толькі, каб я, лабух недадоханы, успомніў, што ёсць такая рэч, як прыстойнасць... Нібы Лі-Лі яго папрасіла...
Ну, можа, і ёсць...
Я ківаю Феліксу, рукой махнуўшы: ягоная ўрэшце рэшт справа, што выбіраць, турму ці Маскву, — і Фелікс кажа: “Тады пайшлі адсюль...” — але Панок не дае мне прайсці:
“З гадзіну-другую пасядзець давядзецца... Шыгуцкі загадаць павінен, каб выпусцілі. Ён — улада”.
“А калі не загадае?”
“Загадае. Пазвоняць і настойліва папросяць...”
Панка пакрасавацца цягне: пераможца. У кожнага свая фанабэрыя.
І гэта не ўсё, што ён для красы мае. “Я ў сястры вашай... — кажа ён Феліксу, у кішэнь лезучы і на мяне паглядаючы... — фотаздымак выпрасіў, дык пакіньце аўтографы. І дзень знамянальны, і дзе і калі яшчэ ўбачу вас абодвух?..”
Ну, канечне, мы ў абдымку...
У сястры...
А то ў Амерыку Фелікс нашы абдымкі павёз...
Як проста, Госпадзі!.. І чаму Ты спачатку лабухам мяне стварыў, а не адразу лохам?..
Але і не ўсё проста... Панок тады, у першы раз, мог і не паказваць мне фотаздымак, гэта было неабавязкова — і так кожны ведаў, што мы з Феліксам сябравалі. Фотаздымак ён паказаў, каб я падазраваў кожнага —
і блізкіх, самых блізкіх... Каб разумеў, што, калі буду супраць сілы, сіла зробіць так, што ўсе будуць супраць меня.Гэта сістэма — яны заўсёды паварочвалі ўсіх супроць аднаго... І муж жонку падазраваў, і брат брата...
А Панок далёка пойдзе... Гульня ў ім ёсць, не адна служба. Калі, канечне, не перагуляецца: кэгэбэ не казіно.
“Тут сядзець?..” — азіраецца Фелікс, якому камера мая не глянулася, і Панок аднаго яго да дзвярэй вядзе: “Не, дзве гадзіны Раман Канстанцінавіч тут за вас абодвух адсядзіць, нічога з ім не стане, калі не сталася...”
Я маўчу, бо лепш патрываць, чым сказаць пра хваробу, выдаць, у чым твая слабасць. Хто яго ведае, як яно далей будзе...
Фелікс прыпыняецца, абдымае мяне, і я адчуваю, што за спінай маёю ў яго слёзы на вачах, як і тады, калі сустрэліся мы ў двары Амеда... Нечакана ён шэпча на вуха:
“А Лі-Лі на Нэлу падобная, ты помніш Нэлу? Я, ты ведаеш, не кахаў, апроч яе, нікога...”
Нешта мяне насцярожвае... Тым больш, што Нэла, якой я помню яе, нічым на Лі-Лі не падобная.
“Чым яны падобныя?..”
“Яны абедзьве, каб зратаваць”.
Ён сказаў гэта так, як сказаў бы: яны абедзьве, каб загінуць. Мне гэта зусім не падабаецца — і я кажу, аберагаючы Лі-Лі:
“Мы ўжо зратаваліся. Абодва”.
Фелікс галаву на плячы маім качае: “Але не разлічыліся”, — і мяне пранізвае халадком ад патыліцы: нідзе і ніколі болей мы не спаткаемся!.. “І Бог ведае, дзе і калі разлічымся...” — качае галаву Фелікс, і я стаю, ніякавата па спіне яго гладзячы:
“Я ў Маскву да цябе прыеду. Там сябар мой даўні ў ракетна-касмічных войсках служыць, мы з ім трэцяю сусветную вайну распачаць хацелі — цяпер разам і пачнем”.
Адступіўшы, Фелікс недаўменна слязлівымі вейкамі лыпае:
“Пры чым тут ракетна-касмічныя войскі?.. Ды й даўно няма такіх, расфармаваныя...”
З гумарам у Фелікса так сабе.
А ў Панка нармальна.
“Вазьміце, каб весялей сядзелася, — дастае ён, фотаздымак хаваючы, канверт з той жа кішэні.
Фокуснік турэмны...
Канверт пухнаты — і чамусьці я думаю, што ў ім грошы. Тыя, якія абяцалі Панок з Красевічам, калі вербавалі: “Назавіце суму”. Хіба мне ёсць за што плаціць?
Панок нецярпліва суне канверт у рукі: “Лі-Лі для вас перадала. Слова даю, не чытаў, хоць трэба было, ці мала што...”
Калі не чытаў, скуль ведае, што ў канверце нешта такое, што чытаецца?
“Лі-Лі?..” — пытаю я, не разумеючы, і Фелікс на мяне хутка-хутка, як у альтанцы ў Амеда, зыркае — ужо з-за дзвярэй, пакуль яны зачыняюцца... і ляскаюць замкі ў дзвярах.
Раззыркаўся...
Ніколі і нічога дагэтуль Лі-Лі мне не пісала... Літары ў яе набягалі, наскоквалі адна на адну — так спяшаліся, і ўсё ж падобныя былі на няспешныя, клінапісныя літары калядных амерыканскіх паштовак. Настолькі падобныя, што адразу так і здалося: іх напісаў, спяшаючыся, Фелікс. Але гэта ўжо было б занадта: быць са мною ў адной камеры — і каб падпалкоўнік дзяржбяспекі, няхай сабе па сумяшчальніцтву фокуснік, ад яго пры ім мне нешта перадаваў...