На крок назад, на дзень наперад

На дзіва ў Кактэбелі было шмат хіпі, але не сапраўдных хіпі, збольшага такіх, наркаманскіх, якія саромяць гэтую контркультуру, — брудных, нямытых і відавочна абдаўбаных не марыхуанай, але нечым надта мацнейшым (амфітамінам, абязбольнымі "коламі", шыркаю)... Відавочна джаз-фэстываль ім на карысьць не пайшоў, бо яны і дагэтуль тырчаць у Кактэбелі, бо ня маюць грошай адтуль зьехаць, слухаючы замест джазу сваю прагнілую і непрывабную музыку кшталту гангста-рэпа альбо яшчэ якой лухты ад "Нагано" ды "Гуфа" (на маё зьдзіўленьне, менавіта гэтую музыку яны слухалі штодзень, калі я іх бачыў) і наркаманячы...

7.

Бяссонная ноч мінула. В. стала крыху лепш, але яна яшчэ пачувалася атручанай (яна ўвечары атруцілася пракіслым віном).

Мы сабралі нашыя неверагодна вялікія валізы. Амаль нічым, што ўзялі з сабою, мы не скарысталіся, але рэчаў у нас пабольшала, бо тры эцюды, алей на якіх павінен быў сохнуць яшчэ два тыдні, неверагодна заміналі нам на зваротным шляху. Якім чынам мы нарэшце апынуліся ў цягніку, я памятаю даволі цьмяна. В. гэтага таксама амаль ня памятае, бо мне было сьпякотна і цяжка, ёй было ванітоўна, і мы разам шукалі яблыкі ў дарогу, якія неверагодным чынам раптам зьніклі ў Феадосіі.

Цягнік рыпнуў, кашлянуў і лянотна пацягнуўся, шоргаючы калёсамі, нібы стары — тапкамі.

Вагон быў забіты людскімі істотамі, бо гэты цягнік быў апошні ў сэзоне і кожны мусіў вяртацца на радзіму. Казаць, што было нязручна ехаць, гэта, шчыра кажучы, значыцца схлусіць: насамрэч ехаць было па-вар’яцку нязручна і неверагодна цяжка, бо кожны, хто сядзеў у нашым пляцкартным вагоне, меў з сабою (што б вы думалі?), вядома, піва, і столькі піва, колькі магло трываць сапраўднае піўное пуза!

Але піва было яшчэ паловай пакут, бо на кожным прыпынку — варта толькі цягніку спыніцца нават на хвіліну і нават проста прапусьціць які "таварняк" — у адчыненыя вокны пачыналі сыпацца дыні, кавуны, семкі і, вядома, неверагодная колькасьць сушанай салёнай рыбы розных памераў і гатункаў. Людзі звонку кідаліся лбамі на вокны, лямантавалі, нібыта паміраючы, каб узялі адразу дзесяць салёных бычкоў за пяць грывень, і гэтыя бычкі ляцелі ў форткі, а пасажыры ператвараліся ў дзікуноў, парсюкоў, вепрукоў і выкідалі свае грошы ў форткі, быццам гэтая рыба і гэтыя дыні былі апошняй у жыцьці ежай...

Нам было жахліва за гэтым назіраць, увесь вагон сьмярдзеў алькаголем, салёнай рыбай, дыняй і нават цыбуляй. Гэта было ванітоўна, а наперадзе нас чакала яшчэ дваццаць пяць гадзін вяртаньня дадому... Людзі ўсё жэрлі і пілі, жэрлі і сьмярдзелі, я хваляваўся, каб яны не палопаліся альбо, у скрайнім выпадку, не пажэрлі адно аднаго...

Мы вырашылі адцягнуць увагу і леглі разам на адну койку, і я пачаў дычытваць услых "Праклятых гасьцей сталіцы" Альгерда Бахарэвіча (назва найлепш пасавала таму, што адбывалася ў цягніку). В. ляжала і слухала, а суседка побач пачула беларускую мову і пачала сваім суседзям, украінцам, распавядаць, як зьнікае ў іх краіне родная мова... Гэтая паскуда так гаварыла, што я быў вымушаны пагадзіцца са сваёю думкаю, што ў ейнай краіне, можа, і зьнікае мова, але ў маёй краіне, у якую я вяртаюся разам са сваёю жонкаю, мова жыла, жыве і будзе жыць і разьвівацца.

Але гэтую жанчыну ні я, ні хто іншы потым не чапалі, бо стала зразумела, што яна нарадзілася без мазгоў, і нават суседзі-ўкраінцы неяк сьціхлі і да свайго прыпынку ў Чарнігаве маўчалі.

Ноч выдалася ці ня самая горшая ў маім жыцці. Дзякуй Богу, В. моцна спала да самай раніцы, але вось я, напрыклад, не саснуўшы і гадзіны, цалкам быў расчараваны ў агульначалавечай цывілізацыі. Спадзяюся, ня трэба шмат тлумачыць, што адбывалася з усімі тымі пасажырамі, якія ўвесь дзень у цягніку ўжывалі ўсё запар... Прыбіральня была засраная, бо страўнікі адмовіліся ўсё гэта страваваць, шкарпэткі ўсіх тых мужыкоў сьмярдзелі нібыта мініпамыйніцы, нехта штохвіліны кашляў, быццам паміраў, а недалёка ад мяне адпачываў нейкі ідыёт, які не спыняўся пярдзець і пасьля кожнага зробленага дзеяньня па-вар’яцку рагатаць. Здаецца мне, яго гэта цешыла...

Нарэшце пад раніцу нейкім магічным чынам паветра пасьвяжэла; магчыма, правадніца парасчыняла форткі... Правадніцу, дарэчы, мне было шкада: прывабная дзяўчына, а на такой дурной працы, калі быдла і сьмярдзеньне дзень і ноч... дзень і ноч.

Што казаць, нашыя прыгоды пад раніцу не спыніліся, бо за некалькі гадзін да мяжы мы з В. выявілі, што згубілі міграцыйныя паперкі, якія запаўнялі, калі ехалі ў Крым...

8.

Памежнік вывеў нас у тамбур і распавёў, што мы мусім высаджвацца і праплочваць штраф. Я ўявіў, як мы з вагона выцягваем свае валізы і тры карціны з сырым алеем і сядзім на ўзбочыне, на мяжы, самотныя і памятыя пераездам... Але памежнік не разгубіўся і, палічыўшы, колькі ў нас было грошай, запытаўся, ці будзе ў Беларусі ў нас магчымасьць расплочвацца грыўнамі. Атрымаўшы пацьверджаньне, пакінуў нам пяцьдзясят грывен, астатняе паклаў у сваю кішэню, і мы, з пячаткамі ў пашпартах, паехалі дадому...

У Беларусі наш цягнік ператварыўся ў электрычку. Я з такім ніколі не сутыкаўся: на прыпынках у вагон набіваліся людзі і займалі ложкі, дзе мусілі адпачываць падарожнікі з Феадосіі, а адзін вясковец нават нахабна ўсадзіў свой зад на коўдру дзяўчынкі, якая спала, едучы, як і мы, ад самага Кактэбеля.

Дом сустрэў нас шчыра і смачна, мая матуля нагатавала ежы, і мы вячэралі пад непаўторнае кактэбельскае віно... Добра, што мы нарэшце апынуліся дома.

13.09 — 25.09.2010

Кактэбель — Менск

ПРАЖСКІ ДЗЁНЬНІК

Гэты тэкст прыгатаваны без заправы,

каб пазбавіцца алергічнай рэакцыі.

Маленькі ўступны сказ

Адносіны з Прагай склаліся досыць дзіўна і складана, кшталту кароткатэрміновага вар’яцкага каханьня, якое пакінула шнар у выглядзе нарцыса пад ніжнімі рэбрамі.

1.

Дарога заставалася і застаецца сымбалем жыцьця, нейкага сакральнага дзеяньня; асабліва гостра гэта адчуваецца тады, калі па ёй крочыш.

Дарога, напрыканцы якой чакае сьфінкс; і калі ты дасі адпаведныя адказы на ягоныя пытаньні і здагадаешся пра ўсе ягоныя загадкі, ён давядзе табе сэнс пройдзенага шляху.

Але мая дарога яшчэ на пачатку здрадзіла мне, стаўшыся халоднай ракой, у якой пот, сьцякаючы струменямі па целе, распушчаўся ў вільгаці, ператвараючыся ў H2O.

Я рыба, я нават не паўчалавека, ужо ня кажучы аб тым, што я не пісьменьнік, я — рыба, пра што сьведчыць мой марфалягічны склад.

Праплываючы побач з жоўтай субмарынай, адпраўленай у Прагу празь беларускія і польскія рэкі, я павольна сабе плыў, згадваючы прыемнасьці самотнага існаваньня, разбаўленага думкамі асэнсаваньня сваёй новай постаці.

Дзякуй Богу, што рыбы час ад часу могуць маўчаць і размаўляюць толькі па сваім жаданьні.

Дзякуй Богу, рыбы могуць ня чуць, калі ім гэтага хочацца. Таму мой слых на працягу ўсяго воднага падарожжа быў прызначаны збольшага для адной функцыі, унутранай — сачыць за рэхам сэрцабіцьця.

Наперадзе варшаўскія воды, гарэлкавая вільгаць трымціць па-над вадою, жоўтая субмарына набірае хуткасьць, у вокны выглядаюць рыбакі, рыба дзівіцца ім, але яшчэ ня ведае, што рыбакі будуць паляваць на такіх, як яна.

Засынаючы на беразе чэскай Влтавы, памятай пра абяцаньне вярнуцца дамоў...

2.

Кафка знаходзіўся акурат пад старым ліхтаром на бруку. Было цёмна і цёпла, і дождж нечакана ласкава казытаў карпавыя плаўнікі, вада з кожнай хвілінай падымалася вышэй, і калі яна амаль па шыю схавала ўсе помнікі на Карлавым мосьце, Кафка споўз са сьпіны мужчыны, які яго насіў, плюхнуўся ў ваду і разам з рыбамі ператварыўся ў Ісусаў з папяровымі крыжамі за плячыма. Усе пакрочылі да Пражскага Граду, зацягнутага дажджавой смугой. Пад нагамі мякка давіліся сьлімакі. Адвечныя градавыя лябірынты прыадчынялі свае ўваходы, кафкіянства заманьвала туды.