Отколотое зеркало / Китек к?зге

Л?йл? Морадны мантыйк бел?н ?и?? алмавын а?лагач, ?ти-?ни «улыбыз булмагач, син хет фамилиябезне сакла» дип ?тендел?р диярг? м??б?р булды.

– Дим?к, бу уй Сахип Миндрахманович башында туган.

Л?йл? с?зсез ген? башын селкеде.

– ?з фамилиям бик атаклы да, я?гырашлы да булмагач, мин риза. Тик бер шартым бар. Дусларым, таныш-белешл?рем, х?тта туганнарым да бу гайре табигый х?л турында белерг? тиеш т?гелл?р. Реклама булмасын. Л?йл? с?енеченн?н баскан урынында сикеренеп, кулларын ?ск? к?т?реп ч?б?кл?де.

– Ме? р?хм?т, Морад. Мине а?лавы?а шикл?нм?г?н идем. Син минем чын ху?ам да, зыялы дустым да.

М?г?р загста к?телм?г?н х?л килеп чыкты. Морад бел?н Л?йл?не? чираты килеп ?ит?г?, залда кайгыртучан Сахип Миндрахман улыны? чакыруы буенча килг?н татар ??м рус телл?ренд? тапшырулар алып баручы ике телеканал п?йда булды. Алар, кул кую, балдаклар киертеш?, шампан ш?рабы ачу ?лешл?рен т?шереп алу бел?н ген? чикл?нмич?, яшьл?рне сораулары бел?н интектердел?р.

«Сез кайда, ничек таныштыгыз?» диг?н с?альг? Морад ?авап бирерг? тиеш иде.

– Безне? очрашуны к?кл?р оештырды дип уйлыйм. Ч?нки без ?ич уйламаган т?шт?, аэропортны? к?т? залында таныштык. Бер карауда гашыйк булдык ??м гаил? корып, берг? яш?рг? уйладык.

– Л?йл? ханым, сез кыз фамилиягезд?, Габбасова булып калырга карар итк?нсез. Ни ?чен ирегез бел?н уртак фамилияд? й?рерг? булмадыгыз?

Корреспондентны? соравында т?рттер? д?, ирония д? барын Морад а?ласа да, Л?йл? югалып калды ??м турыдан б?рде.

– Мин ?тием? борынгы фамилиябезд? калырга в?гъд? бирдем. С?земд? тордым.

Сахип ?ф?ндене? соравы буенча, бу тапшыруны туктаусыз кабатлап тордылар. Морад бу хурлыклы клипны ??в?л кара янып ты?лады, со?рак телевизорны с?ндереп куя торган булды. К??еленн?н, шул кир?к си?а мужиклык сыйфаты?ны ?ирг? салып таптаткач дип, ?зен тирг?с? д?, Л?йл?не бит?рл?п л?м-мим с?з ?йтм?де. Ч?нки ризалыкны беркем авызыннан к?чл?п тартып алмады.

Яшьл?рне? тормышы ?з агымын тапты. Бер-ике атна Морадны? кечтеки б?лм?сенд? яш?п алгач, Сахип бел?н Халид?не? и? б?хетле, баллы чоры узган ?ч б?лм?ле хрущёвкаларына к?чеп, асылташлы пар алкалар тамаклары карлыкканчы г?л??л?ренн?н ?зл?ре кан?гать к?г?рченн?р кебек яш?п киттел?р. Ике башны бер менд?рг? салып йоклау бер-бере?не? у?ай хисл?ре бел?н уртаклаштыра ик?н дип, бер менд?рне ид?нг? ташлап йоклауга ?стенлек бирдел?р. К?теп алган, ?би-бабайга кадерле уенчык булып китк?н кызлары туу аларны тагы да якынайтты.

Я?а туган сабый куаныч-шатлык бел?н берг? ?ст?м? м?ш?катьл?р д? алып кил? шул. И? ??в?л, халкыбызны? гореф-гад?тл?рен, йолаларын иск? алып, балага исем кушарга кир?к. Ул м?мкин кад?р тизр?к, сабый туганнан со? ?иде к?н эченд? башкарылырга тиеш. Бу йола балага яман к?зл?р т?шм?сен, елак булмасын ?чен эшл?н? дип а?латты Халид? ханым. М?г?р исем м?сь?л?сенд? б?х?сл?р шактый булды. Салих ?ф?ндене? д?, Л?йл?не? д? т?къдимн?ре я?гырады. Татар исемн?рен? багышланган китапларны да кат-кат с?реп чыктылар. Бу с?йл?ш?л?рг?, холкын к?рс?теп, Морад нокта куйды. Нарасыен кулына алып:

– Йола буенча исемне ирл?р, к?п очракта ата кеше куя. Мин к?пт?нн?н к??елемд? й?ртк?н, т?рекл?рд? ки? таралган Айзиз? диг?н исемне кушарга булдым кызыма, – дип, мулла чакырырга чыгып китте.

Халид? ханымга исем ошады, кыз бел?н атага бер-берсен? карашып куюдан башка чара калмады. Габбасовлар н?селенд? балага борын-борыннан килг?н табыну, изгел?штер? Л?йл?не кайгыртучан ана буларак ачты. Кызларын татар телен? ?йр?т? торгач, ?зл?ре д? туган л?гатьл?рене? нечк?, сыгылмалы серл?рен?, к?черелм? м?гън?л?рен? тир?нр?к ?теп кердел?р. Айзиз?не? бабасы да «ана телен яхшы белерг? кир?к, чит, рус телл?рен? яш?? ихтыя?ы болай да ?йр?ттер?ч?к» дип такылдап торды.

Морадны? бабасы бел?н м?н?с?б?те ??в?л таба т?бе кебек шома, тигез баргандай тоелса да, акрынлап майламаган арбадай шыгырдый башлады. Со?рак кына Морад Сахип Миндрахман улыны? аны «урынына утырту», ул тел?г?нч? яш?рг? ?йр?т? тел?ге бел?н янып-к?еп яш?г?нен тойды.

Сахип ?ф?ндег? Халид?не? бертуган се?лесе ?сма ире Габделбар кебек «баш ?сте, ничек ?йт?сез» дип с?зен ты?лап, янында б?терелеп й?ри торган кия? кир?к иде д?, нишлисе?. Д?ньяда и? яраткан ?ан иясе кызыны? тел?ген? каршы бара алмады. Ул-бу килеп чыкса, Л?йл?се б?хетсезлегенд? аны гаепл?р. Балалар алар ?чен ген? яш?г?нне, тырышканны б?ял?п ?иткермил?р шул.

Бабасыны? к?зенд? вакыт-вакыт кабынып алган эчке явызлыкны? сере Морад ?чен каты чикл?век, тир?н сер булып кала бирде. Морад аны? бел?н с?зг? керм?де, кимсетм?де, ки??шл?ре бел?н бимазаламады. ?лл? кандидатлык диссертациясен яклап, ярты ставкага укытырга урнашуы ?енен котырттымы? С?ях?тл?р оештыру ширк?тене? башкаручы ?ит?кчесе итеп кызын билгел??не, хатыныны? урынбасары булып калуын да д?гъвасыз кабул итте Морад. «Француз теле курсларын ?тк?ч, сине баш итеп куярмын» диг?н в?гъд?сен д? елак баланы т?ти уенчык бел?н алдарга маташу дип кен? фаразлады. Эшт? хатыны ху?а булса, ?йд? ул командир кебек кыланыр. ?ти-?ни ?илк?сен? салынмыйча, ?з к?нен ?зе к?р?г?, кеше ис?бен? яш??г? ?йр?нм?г?н С?лимуллин чын к??елд?н калебен биреп эшл?де, укыткан ?иренн?н, таныш-белеш даир?сенн?н шактый кешене ?гетл?п, а?латып, ширк?тне? ?с?ен? ?итди ?леш кертте.

Эш хакын карточкага к?череп бару с?б?пле, Морад ?зене? кем булып эшл?ве, нинди вазифалар ?т?рг? тиешлеге бел?н кызыксынмады, белм?де, хатынын машинасына утыртып алып кил?, якты к?н д?вамында с?ях?тчел?рне? к?ен ?айлап, сайраша-сайраша, берг? ?йл?рен? кайталар.

К?нн?рне? берсенд? Айзиз?л?ре чирл?п, Л?йл? ?йд? калырга м??б?р булды. Морад хатыны бел?н бер б?лм?д? утыра иде. Ху?асыны? эшт? юклыгын белм?г?н озын буйлы, б?др?л?телг?н аксыл ч?чле, к?газьл?рен к?т?реп б?лм?г? атылып керг?н бухгалтер кыз к?зл?ре бел?н Л?йл?не эзли башлады.

– Банк к?газьл?рен? кул куярга иде.

– Китер, ?зем култамгамны салыйм, – дип, Морад к?газьл?рне алырга кулын сузды.

Хисапчы кыз кадерле уенчыгын яшерг?н бала кебек, документларын читк?р?к алды да, беркатлылыгы бел?н турыдан ярып салды:

– Сезне? имза ярамый. Банк уздырмаячак.

Берни а?ламаган Морад, кулына кал?мен ала-ала:

– Ху?а булмаганда, гад?тт?, аны? урынына урынбасары куя. Банкта да минем фамилия булырга тиеш.

– Сез бит приказ буенча урынбасар т?гел, ? шофёр-экспедитор гына, – дип, хисапчы кыз, Морад н?рс?недер а?лап, авызын ачканчы, т?мле хушбуй исл?рен калдырып, тиз-тиз атлап чыгып та китте. Нишл?п инде ул юк вакытын бар итеп, ху?абик?сене? й?рт?чесе бел?н озаклап л?чтит сатып утырсын ди, тузга язмаганны.

Морад башын тотып, селкенмич? шактый уйланып утырды. Ул ф?нн?р кандидаты Л?йл? Габбасова ипт?шне? ш?хси шофёры гына ик?н. Шуны да белмич? й?рг?н. Бу гам?ле Сахип ?ф?ндене? яшьл?р арасына каккан беренче ч?е, ?и?ел кулдан б?лм?г? кертеп ?иб?рг?н кара м?чесе иде. Абзыйны? бу гам?ле Л?йл? бел?н килешенг?н булса, бигр?к т? аяныч. Яраткан хатыны куркыпмы, ирен кызганыпмы, ?лл? ?тисене? басымы аркасындамы, аны мыскыл ит?г? юл куйган булып чыга т?гелме? Гомер юлыбызда т?рле х?лл?р, авырлыклар очрар, х?т?р мизгелл?рд? моннан со? а?а таянып булырмы?