Отколотое зеркало / Китек к?зге

Кыз узган гомере турында уйга чумып, ялагайланып койрыгын болгап торган Томанны? ма?гаена озын тырнакларын катырак батырды бугай, эт чинап ?иб?р?г?, Л?йл? д? айнып китк?нд?й булды. ?ле ген? к?меш нурларыны? салкыны бел?н коендырып торган ай да ?ылылык и?дереп алгандай тоелды. Яш?? барыбер и? кызык ш?гыльл?рне? берсе ик?н. Морадны иск? т?шер? айлы кичне тагын да ямьл?ндереп ?иб?рде бугай. Шул арада тавышка ?тисе й?гереп чыкты.

– Л?йл?м кайткан ик?н. Ник бер х?б?ре? булсын. Каршы алырга машина ?иб?рг?н булыр идем, – дип с?йл?н?-с?йл?н?, кызын эчк? уздырды.

?стенд?ге ?и?ел кызыл курткасы бел?н Л?йл? авыр уйларын салып ташлагандай булды. Артык борчылуны яратмаган башы бер кичт? ?елг?н х?лл?рд?н талчыккан булса да, ?тисен? ??м шул арада икенче каттан килеп т?шк?н ?нисен? со?гы я?алыкны ?йтми т?з? алмады:

– Шатланыгыз. Бик ?йб?т татар егете бел?н таныштым. Аэропорттан ?йг? ул алып кайтты.

Чуар пижамасын киеп алган ?тисе, гад?тенч?, озаклап с?йл?ш?г? ?зерл?неп, диванга барып ч?м?ште.

– ? теге?… каршы алмадымы?

Кыз, к?зен д? йоммыйча, ?тисене? к??елен? хуш килерд?й ?авап бирде:

– Мин а?а ?зем килм?ск? куштым. ?ти каршы ала, дидем.

– Кызык, – диде ?тисе. – Сине алып кайткан егет ничек туры килде?

– Аны? да к?тк?н кешесе самолётта булмады, – дип котылды ялганын тоттыра язган Л?йл?. – Ирт?г? с?йл?шербез, арыдым, йокым кил?, – дип, ?з б?лм?сен? кереп кит? и? х?ерлесе иде.

?тисене? т?пченерг?, н?сел-н?с?бе турында сораштырырга, елганы? башына т?ш?рг?, ки??шен кызганмыйча бушка бирерг? яратканын белг?н Л?йл?не? ?з кичерешл?ре бел?н каласы килде. Кызыны? и? яшерен серл?ре турында х?б?рдар ?нисе кызын м?лдер?м? кара к?зл?ре бел?н ирк?л?п, мо?су гына карап алды да, т?нг? кефир ?зерл?рг? аш-су б?лм?сен? юн?лде. Л?йл?не? к??ел тынычсызлыгын ана ?аны тир?нтен сиземли иде. Татар егете бел?н танышуы яхшы, ахыры х?ерле булсын. Тик колга баскетболистны? кылган этлеген ул ничек кабул ит?р, мужиклар кебек б?йл?нчек, ?ч саклаучан булып чыкса, тату гаил? турында хыялланырга гына кала.

Кызыны? т?з?теп булмаслык б?лаг? тарыганын ма?гаендагы ?ыерчыкларыны? тир?н?юенн?н, мо?сулык и?г?н к?з карашыннан, й?р?ене? авыраеп кит?енн?н ?к сизенде ана. «Харап булган кызым, монысы да апасы кебек б?хетсез булыр мик?нни?» диг?н ачы фикер миен тырнап узды. Л?йл? ??в?л с?йл?м?ск? тырышса да, ?нисене? басымына т?з? алмыйча, гасабиланып урынында таптанды да, й?р?ген буып торган хисл?р ташкынын тыя алмыйча, кычкырып елап, башы бел?н ?нисене? и?башына барып кадалды…

?ир шарында гел кабатланып торган гад?ти х?л килеп чыккан. Л?йл?не? шампан ш?рабына м?кибб?н кит?ен яхшы белг?н, хатын-кыз м?сь?л?сенд? т??риб?ле баскетболист, кызга сиздермич? ген?, ч?рк?г? аракы кушып эчертк?н д? ?т? к?ренм?ле Л?йл?не? башына китк?н. ?итм?с?, кош мамыгыдай ?и?ел кызны к?т?реп, зыр-зыр ?йл?ндер?-?йл?ндер?, т?мам ми?гер??л?теп, йомшак ятакка илтеп салган. Яклаучысыз, чарасыз калган кызны Алёша шашып ?б?рг? керешк?н, кызны? б?тен т?не-?аны тыпырчына башлаган. Мондый х?лне? кия?г? чыкканнан со? гына булырга тиешлеген ата-анасыннан, сугыш ветераны бабасыннан кат-кат ишетк?н кыз «ярамый, ярамый» дип карышырга тырышса да, егетне этеп ?иб?рерг? ?лл? к?че ?итми, ?лл? ?зене? д? тыелган о?мах алмасын татып карау тел?ге туа – ни булганын ?зе д? а?ламыйча кала. Х?зер ?кен?д?н ни файда? ?тисе берни сизм?с? д?, ана кешед?н берн?рс?не д? яшереп булмый шул. Л?йл? ?нисен?, ?зенд? д? кин?т дуамал д?рт кабынуны гына танымыйча, барысын б?йн?-б?йн? б?ян итеп бирде. Белеме буенча ш?фкать туташы Халид? ханым, кызын б?лдермич?, ишк?нсе? ик?н диг?н сыман, ачы лимон капкан кешед?й, чыраен сытып ты?лап бетерг?ч, «аны? си?а ?йл?нерг? нияте бармы?» диг?н соравына «ми?а кия?г? чык, дип ?йтк?не, ?земне?, ми?а ?йл?н, дип б?йл?нг?нем булмады» диг?н, бу х?лд? м?мкин булган и? тулы ?авапны ала.

– Балага гына уза к?рм?! Х?зер егетл?р кызны? инсафлы булуыннан бигр?к, ата-анасыны? матди х?лен?, бил?г?н урынына игътибар ит?л?р. Ире? беренче? булса, аны кулга алуы, ?з кубызы?а биет?е ансатрак була анысы. Нинди кеше насыйп булыр инде, кызым, ?зе??? Апа? Регинаны? да тормышы шулайрак килеп чыкты. ??в?л ?тие? киявебез Р?химне? салгалавын ?н?мич?, «кызым, яшь чагы?да ташла син бу алкашны» дип, те?к?сен? тиде. Балалары булмауны да а?ардан к?рде. Врачларга алып барып, тикшертеп, «Р?химне? балалары булмаячак» диг?н к?газь д? алып кайтты. Гиппократ антына турылыклы, намуслы врачларын да к?ндез ш?м яндырып эзл?с?? д? табуы кыен. Кемне? д?р???се бар, кайсы к?бр?к т?ли, тел?с? нинди диагнозны куеп бир?л?р. Шу?ар да типс? тимер ?з?рлек ирл?р, ?игеп сабан с?рерлек таза хатыннар оялмыйча инвалидлык кен?г?л?рен селкеп й?рил?р. Апа?ны? элеккеге ире ?йл?нг?н, р?х?тл?неп ике бала ?стереп ята, дил?р. Ата?а шул чакта с?йл?г?н идем, сул як борын тишеген ген? кабартты да «кызым чиб?р, бай, ?зен? ти?ен тапмый калмас ?ле» ди, «яше уза бит, бала табарга со?арып бара» диг?ч, «юк бел?н башымны катырма» дип, б?лм?сен? кереп бикл?нде. Хатасын тану юк.

Халид? ханым кызыны? и?н?ренн?н тотып, к?зл?рен? карап ?ст?п куйды:

– Кызым, спортсмены?ны кылган явызлыгы ?чен ка??рл?с?? д?, каршы алырга бармаганы ?чен р?хм?т ?йтерг? тиешсе?дер. Ул килс?, татар егетен очратмас иде?. Бик итагатьле, зыялы ад?м, дисе?. ?лк?нр?к булуы да яхшы. ?тие?не?, тормыш алып бару ?чен ирл?р олырак, т??риб?лер?к булса ?йб?тр?к, дип, гел такылдап торган к?не.

Юлда аруга сылтап, ?тисене? сораштыруларыннан ?и?ел ген? котылса да, ?зе?н?н качу м?мкин т?гел ик?н. Л?йл? ????т кен? б?лм?сен? кереп бикл?нс? д?, ?анына тынычлык килм?де, т?нен кая куярга белмич?, менд?рен ?йл?ндер?-тулгандыра, та? атканчы ч?б?л?нде. Морад бел?н танышу китерг?н талгын шатлыкны – ?кенеч, с?енечне ?ткен тырнакларын ?лл? кайларга батырган борчу с?реме алыштырды.

2

Л?йл? очрашуга черки сыткан ?и?еллек бел?н в?гъд? бирг?ч, Морад к?телм?г?н танышулары, кыска вакытта туган ниндидер эчке тартылулары турында уйланып кайтты. Н?рс? булды со? ?ле бу? Очраклылыкмы, ?лл? язмыш уенымы? Гаил?л?р тарихы к?рс?тк?нч?, кешел?р икенче яртыларын шулай к?тм?г?нд? очратып, гомерлекк? яр, и? якын затлар булып калалар, холыклары т??г?лл?шс?, б?хетк? тарып яшил?р, ? инде уртак тел таба, мал б?леш? алмасалар, дошманлашып аерылалар. Икенче яртыларын таба алмыйча интекк?нн?ре д? буа буарлык. Гасырлар д?вамында гаил? коруга ярд?м итк?н яр?ш?, баш кодалар институты да телевизор каналында кемг?дер акча эшл?? ?чен ген? хезм?т ит? бугай. ?зен Л?йл? дип таныштырган кызга ышанырга буламы? Кызлар к??еле – кызган казан, учакка утын ?ст?п тормаса?, тиз суына дил?р бит. Икенче яктан утызын вакларга ?зерл?неп й?рг?н Морад м?ст?кыйльлегенн?н, буйдак тормышыннан бик кан?гать зат иде. Гаил? тормышы аны беркад?р куркыта да. М?кт?пт?, бигр?к т? югары уку йортында берг? белем ?ст?г?н таныш-белешл?рене?, дус-ишл?рене?, никах укытып, р?сми язылышып яш?г?нн?рне? д? шактые бераз торып карагач, м?х?бб?т агачыны? суы киб? башлауга, нарасыйлары хакы бел?н д? санашмыйча, т?рт?л?рен т?рле якларга боралар, д?рьядагы кораблар кебек таралышалар. Ата ялганчы статистика бу турыда ачыктан-ачык м?гъл?мат бирм?с? д?, югары белемлел?р, ш???рд? яш??чел?р арасында аерылышу очраклары к?бр?к т? бугай. Ч?п чил?ген кем чыгарырга, баланы бакчадан кем алырга, т?р?з?не ачарга ярыймы кебек вак-т?як б?х?сл?р олырак ??н?алларга к?чк?ч, м?х?бб?тне н?фр?т п?р?везе к?м?. ? д?нья, мал-туар м?ш?кате бел?н м?шгуль авыл кешесене? ис? эчкечелекк? сабышмаса, хатыны бел?н «а?лашып» утырырга вакыты да калмый бугай. Анда аерылышулар ш???рд?ге кад?р к?п т?гел.

?лб?тт?, ?ле бер тапкыр аралашу гына берниг? д? м??б?р итми. А?а да ирекле, азат тормышы бел?н саубуллашып, гаил? исемле кара урманга кереп кит?рг? туры килер мик?нни? Аны ?зл?рен? ?йл?ндерерг?, муенына камыт кидерерг? тырышып караулар булмады т?гел. Тик берсе д? Л?йл? кебек к??ел кы?гырауларын уята, зи?енен чуалта алмаган иде.

Икенче к?нне Морад машинасы бел?н кара капка янына килеп туктауга, аннан ипт?ш кызы бел?н Л?йл? д? килеп чыкты. Куе болыт т?сле кара, к?пертелг?н ч?чле, карлыгандай кара к?зле, озын муенлы, нечк? билле ик?н дусты. Буе Л?йл?д?н озынрак, кыска кара ит?ге аякларыны? т?злеге бел?н сокланырга тулы м?мкинлек бир?. Мондый чиб?рл?рне? ирг? баш бирмич? м?гез куярга ма?ирлыклары, ахыр чикт? ялгыз калулары Морадка м?гъл?м иде. Андый г?з?л затлар тир?сенд? сырпаланып, ымсынып й?р?чел?р к?п булса да, ч?чл?рен гомерлекк? б?йл?рг? ашкынып торучылар санаулы була.

Л?йл? Морадка м?р???гать итеп, р?хс?т сорагандай тавыш бел?н:

– Дустым Айсылу килеп чыккан иде х?л белерг?. Безне? бел?н аралашасы кил?, – диде.

Л?йл? к?решерг? ?зе кулын сузгач, егет аны? йомшак учын ?зенекенд?, м?гън? салып, озаграк ?иб?рмич? торды. Айсылу бел?н башларын иеп кен? ис?нл?штел?р. Нинди максат бел?н ахир?тен ияртерг? булган ик?н Л?йл?? ?зем? караганда матуррак ш?рикт?шем артыннан с?йр?л? башламасмы дип сынау ?ченме, ?лл?, киресенч?, егетл?р сайлауда т??риб?ле дустыннан з?выгына б?я алу ?чен д?шк?нме? Уен зурдан баргандай тоелды аспирантка. Машина янына килг?нд? д?, ишекл?рне ачып утыртканда да, Морад яшертен-орынтын гына Айсылуны ?йр?н?ен д?вам итте. Кыз тышкы г?з?ллекне? сихри чигенд? тора. Р?семд?ге сынны ныграк ?йр?нг?н саен, элек игътибар ителм?г?н яклары ачыла барган кебек, а?а гел карап торасы кил?. К?зл?рне камаштырырлык г?з?л Айсылу к?нд?лек м?ш?катьле тормыш ?чен яратылмаган, чын татар кызы шундый да була ала дип к?рс?т? ?чен ??нн?тт?н и?г?н асыл кош кебек иде. Кояш нурлары шактый мул кунган аяклары бел?н г?на?лы ?ирд?н атлаганда, чил?кл?ре м?лдер?м? к?янт?не и?ен? куеп баргандай, билл?ре Ш?рык биюен иск? т?шереп, уйнаклап торалар. Морад котырынып алырга ?зер н?фесен авызлыклау ?м?лен тапты. Бу г?з?л сынга Л?йл?г? хас м?лаемлылык, ихлас елмая бел?, ягъни ир-ат халкын ?зен? карата торган самими ?ылылык ?итенкер?ми. ?г?р а?а к?к гали??наплары бел?н идар? ит?чед?н «икесенн?н к??еле?? ошаганын сайлап ал, Алла колы» диг?н ?мер килс?, ул, ?ич икел?нмич?, Л?йл? тарафына борылыр, кочагына аны алыр иде. Учын кулында тоткан м?лд? Л?йл?не игътибар бел?нр?к ?йр?н? алды ул. Кыз аэропортта чиб?рр?к, ?лк?нр?к, усалрак к?ренг?н иде. Г??д?сен ?ыеп куйган кыска к?лм?к киг?ч, бала-чага булган да куйган. Урынында тыныч кына басып тора алмавын ?йтми д? инде. Аяклары «т?нге к?б?л?кл?р» неке шикелле колактан ?сеп чыкмасалар да, нечк? билене? табигый д?вамы булып, ир-атны? кулын ?зл?рен сыйпарга котыртып торалар. З??г?р к?зл?ре елмая, бит урталары, к?лг?н саен, назлы чокырчыклар хасил ит?. Биек, ачык ма?гае белемне? ?зен? ?и?ел бирел?ен? ишар? ясап тора. Матур матур к?ренм?с, с?йг?н матур к?ренер дип, юкка гына сайрамыйлардыр гашыйклар.

Морад, ике г?з?л затны тугызлы «Жигули» ена утыртып, машина куярга ?айлы урын табып, т?рек кафесына алып керде. Айсылуны? матурлыгын т?рек кард?шл?р д? «чок г?з?л» дип б?ял?дел?р. Морадка, аны? ягына к?зен тондырмас ?чен, су салу, салфетка бир? кебек м??б?ри булмаган ш?гыльл?р табарга туры килде. Тизд?н Айсылу «ипт?шл?р, гафу-гафу, минем барасы ?ирем бар, сезне? бел?н д?ньямны онытып утырам» дип, озатып куюдан баш тартып, Л?йл? к?рм?г?нд?, Морадны? ?илк?сен? орынып, к?с-к?с атлап чыгып та китте.

Алгарак китеп булса да, шулх?тлесен иск?рт? м??имдер: Айсылу бел?н тагын бернич? тапкыр уртак м??лест? булырга туры килде егетк?. Яшьл?рне? туй м??лесенд? д? т?рд? утырды чиб?р кыз. Аннан со? ул юкка чыкты. Байтак вакыт узганнан со? гына, Л?йл? мондый ??мл? ычкындырды:

– Айсылу си?а гашыйк булган ик?н теге чакта. Аннан со?, Интернет аша танышып, Австралияд? яш??че татар егетен? кия?г? чыкты. «Иремне яратмавымны тормыш муллыгы, табигать матурлыгы тулыландыра» диг?н бер хаты гына килде.