Паляўнічы

— Так, значыць, паляўнічы вярнуўся дамоў, — пачуў ён.

— Скоці! — Рой яшчэ ніколі так не радаваўся чалавечаму голасу.

— Ага, ён!

Рой адчуваў, як яго рот распаўзаецца ва ўсмешцы.

— Калі ты ўстанеш, — сказаў Скоці, — я маю, чым цябе пачаставаць. Здаецца, ты згаладаў.

Рой сеў і ўбачыў, што на яго пазіраюць Скоці, Самсон і Індзеец Боб. Засмяяцца ён не мог, бо распухлі губы і язык. І ён толькі ўсіхнуўся, адчуваючы цяпло хаціны ля Чатырох Азёр. Зараз ён усё разумеў. Міжволі ён азірнуўся: дзе ж Эндзі? Але Эндзі тут не было.

— Прывітанне цёплай кампаніі, — сказаў ён.

— Мы з Самсонам прыйшлі ўчора вечарам, — растлумачыў яму Скоці. — Трэба было зрабіць апошні абход тваіх бабровых пастак, перш чым здымаць іх.

— Здымаць? А мо яшчэ рана?

— Ведаеш, запахла смажаным, Рой, — сказаў Самсон. — З той пары, як ты пайшоў, сюды зазіралі розныя людзі.

— Інспектар? — спытаў Рой.

— Не. Яго і духу не чуваць.

Рой цяжка ўздыхнуў.

— Ён гнаўся за мной. Хіба ты не заўважыў учора, што за мною гналіся? — спытаў ён у Індзейца Боба.

— Я нікога не бачыў, Рой, — адказаў Боб. — І нікога не шукаў. Я не ведаў, што ты быў у заказніку, мне Скоці сказаў пра гэта толькі ўчора вечарам.

— А дзе мая пушніна?

— Мы схавалі яе на дрэве, Рой.

Рой устаў, і ўсе падумалі, што ён адразу ж упадзе, але ён утрымаўся і падышоў да печкі. Толькі зараз ён адчуў, нарэшце, боль усіх сваіх ран і ўсяго спакутаванага цела, крывавыя пухіры на лытках, сцёртыя ступні, ламату ў грудзях і ў нагах. І тым не менш увесь свет нібыта накладваў на яго гаючую павязку, усё навокал было жывое, гарачае, і як доказ гэтага побач быў Скоці.

— А як наконт яды? — спытаў ён у Скоці.

Ён ведаў, што пасля яму будзе дрэнна, але еў прапанаваныя яму Скоці яечню з салам і бульбу, еў з прагнасцю згаладалага чалавека. Падчас яды ён расказваў ім пра заказнік, пра свой сыход і пагоню, аж да таго моманту, як сустрэў Індзейца Боба.

— Ты перакананы, што ніхто мяне не пільнаваў? — зноў спытаў ён у Боба.

— Я нікога не бачыў, — паўтарыў Боб, і яго чорныя сумныя вочы на імгненне ажывіліся. — Яны, відаць, згубілі цябе ля таго возера, дзе ты праваліўся.

— Магчыма, — сказаў Рой, — але мне здавалася, што яны ідуць за мною, — ён памацаў сухую скуру свайго зарослага твару, яна была брудная і пачырванелая. — А як паляванне ў вас? — спытаў ён.

— Паляванне? — перапытаў Скоці. — Можна лічыць, што ніяк. На гэты раз ты меў рацыю, Рой. Звера няма, прапаў, быццам і не было. За шэсць тыдняў я не бачыў ніводнай норкі, а Боб у пагоні за дзічынай зайшоў вунь куды. Нават алені зніклі. Знікла ўсё, акрамя зайца і лісы. Нам з Самсонам не сабраць і авансу на будучы год, калі б не дадатковы ўлоў з твайго ўчастка.

— А як ты, Боб? — спытаў Рой.

— Пушніны няма, Рой. Нічога, толькі крыху маладых баброў і выпадковыя норкі. Гэта не паляванне. — Ніколі яшчэ твар індзейца не быў гэткім празрыстым і з такой злавеснай чырванню. Здавалася, нават у ягоных вачах была смерць, і Рою стала ніякавата, гледзячы на яго. — Няма пушніны, няма, — сказаў індзеец.

Рой зноў прысеў на ложак, ведаючы, што ён зараз скажа, і ўсё адно баючыся пачаць.

— Вы бачылі, колькі я прынёс пушніны? — спытаў ён.

— Вядома, — адказалі яны.

— Вось вам трэба падзяліць яе са мной, — сказаў ён.

— Навошта? — спытаў Скоці.

— Там больш, чым патрэбна мне, — сказаў Рой.

Яны нічога не сказалі. Рой пазіраў то на аднаго, то на другога.

Скоці павольна пакруціў галавой.

— Навошта табе дарыць нам пушніну? — сказаў ён. — Мяркуючы па тваім выглядзе, яна дасталася табе вельмі нялёгка. Пушніна твая. Яна табе яшчэ спатрэбіцца.

— Не ўся, — запратэставаў Рой.

— Уся, да адзінай скуркі! — адрэзаў Скоці.

— Паслухай, Скоці, — сказаў Рой. — Не давай ты волі над сабой твайму закону і парадку. Так, яна з заказніка, але ж пра гэта ніхто не ведае.

Скоці пакрыўдзіўся.

— Мяне не гэта хвалюе, Рой.

Рой зразумеў, што сказаў не так, але яму трэба было сказаць ім гэта. Ён хацеў аддаць ім пушніну, але не мог растлумачыць, што аддае ім іхнюю законную долю за тое, што яны жывыя людзі, за тое, што яны яго сябры, за тое, што яны зараз побач з ім. Права на долю здабычы ў заказніку давала ім само іх існаванне, але ён не спадзяваўся растлумачыць ім гэта, бо і сам добра не разумеў гэтага. Ён ведаў толькі, што павінен прымусіць іх узяць пушніну, і ён угаворваў іх і паасобку, і ўсіх разам, але ніводзін з іх не згадзіўся.

— Навошта нам браць чужую пушніну? — спытаў Самсон.

— Дык яна зусім не чужая, — сказаў Рой.

— А чыя ж?

— У нейкім сэнсе яна ваша, як і мая.

Скоці засмяяўся.

— Няма чаго раскідвацца сваім дабром, Рой, — сказаў ён.

— Боб! — звярнуўся Рой да індзейца.

— Пушніна твая, — сказаў Боб і амаль усміхнуўся, рэдкі выпадак: прывід з адзнакай жыцця.

Рой ведаў, што яны адмаўляюцца з тым жа глыбокім пачуццём павагі, з якім ён прапануе. Аднак быў момант, калі яму здалося, што Скоці не хоча браць таму, што ўзяць яе было б несумленна, а Індзеец Боб таму, што гэта было небяспечна. Але думка гэтая адразу ж знікла — ён надта добра ведаў гэтых людзей. Пасля ён абвінаваціў самога сябе, што гэтым падарункам ён імкнецца частку адказнасці за браканьерства ў заказніку перакласці на іх, але пазней ён адпрэчыў і гэта, бо і зараз ён не адчуваў пакут сумлення. Паляванне ў заказніку навучыла яго баяцца адзіноты і самазнішчэння, і закон не меў да гэтага ніякіх адносін. Затым ён зразумеў, што прапанаваў сваім сябрам частку самога сябе. Тая ўзаемная павага, якая рабіла неабходным гэты ўчынак, рабіла непазбежным іх адмаўленне, і, радуючыся гэтаму, ён не настойваў.

— А як ты думаеш, што сталася з Сахатым і Зелам? — спытаў у яго Самсон.

— Яны ўзялі курс на Паўночны полюс, — адказаў Рой.

— Ну і пагулялі вы там уволю, — працягваў Самсон. — Шкада, што я не пайшоў з вамі.

Рой хацеў адказаць шчыра, хоць на хвіліну быць з імі шчырым. На яго твары можна было прачытаць гэтую праўду, і Скоці з Бобам прачыталі яе, але Рой толькі ўсміхнуўся Самсону.

— Праўда? — сказаў ён. — Адзін раз за год я думаў наведвацца туды для адпачынку. Наступным разам пойдзем са мною, Самсон. Там якраз патрэбен такі чалавек, як ты. Усе звяры там толькі і чакаюць, каб аддаць табе свае скуры.

— Праўда? Гэта мяне задавальняе, — важна адказаў Самсон.

— Мы з табой супраць усяго свету, — падхапіў Рой.

— І супраць інспектара, — нагадаў Скоці.

Рой рассмяяўся, як бывала раней, і са шчаслівым стогнам паваліўся на ложак.

— Ваша вялікасць, Скоці Малькольм! — сказаў ён. Так ён ляжаў, маючы асалоду, пакуль яго не напалохала мінулае. — Калі іспектар усё яшчэ на маім следзе, — сказаў ён, — мне лепш сысці на возера Т і прыкінуцца прыкладным траперам.

— Сёння ты нікуды не пойдзеш, — сказаў яму Скоці.