Лабух

Я давёз Росціка да офіса, дахаты ён не хацеў, і пакінуў яго, сказаўшы, што пайду прадыхаюся.

— Без дураты?

— Аддурэлі мы сваё, Росцік.

— Тады дыхай хутчэй... Красевіч павінен пад’ехаць, неяк жа трэба з ім танцаваць, калі музыка заказана...

Каля дзевяці я быў у скверы цераз дарогу ад рэзідэнцыі. Прэзідэнт пад’язджаў да рэзідэнцыі а дзевятай — я сам не раз бачыў. Канечне, не факт, што прыедзе сёння... Позна лёг... Калі прыедзе, тады цераз агароджу са сквера, цераз дарогу — і страляць, страляць, страляць... У арміі я хоць і музыкантам служыў, але настраляўся.

Аднойчы перамог: больш за ўсіх па мішэнях выбіў... За гэта даручылі сцяг на парадзе несці. Звычайна маршыраваў з трубой у аркестры — а тут са сцягам паперадзе ўсіх. Сёмага лістапада. Холадна, вецер з мокрым снегам. Ледзь рукі не адмерзлі, але данёс... Перамагаць, праўда, пасля таго не цягнула.

Наўкол рэзідэнцыі, як і ў ёй самой, выглядала пуста. Нават, здавалася, мёртва. Адзін сцяг над пустатой на ветры матляўся.

Ён перамог, больш за ўсіх выбіў — і яму даручылі Дзяржаўны Сцяг... Дык і нёс бы...

Зайшоўшы ў туалет каля купалаўскага тэатра, я схаваўся ў кабіне, праверыў пісталет. Абойма была поўнай, без аднаго патрона... Каб ведаў, што ўсё так закруціцца, дык яшчэ ў бамжоў паглядзеў бы, колькі ў ёй патронаў?.. Мусіць, і была без аднаго. Бамжы пра страляніну казалі — дык хоць раз жа стрэлілі з пісталета гэтага каля Кальварыйскіх могілкаў...

Я ўжо збіраўся выходзіць — нехта ўвайшоў у туалет. Паўмінуты, мінута — той, хто ўвайшоў, нічога не рабіў. Не рыпнулі дзверы ніводнай кабіны, не цурчала ў пісуары...

— Эй, грамадзянін!..

У мяне схаладнелі скроні і зазвінела ў патыліцы... Я спусціў ваду і, пакуль ва ўнітазе гыркала, прыўстаў і паклаў пісталет на зліўны бачок.

Пачакаў яшчэ — і той чакаў. Трэба было выходзіць...

— Закурыць ёсць?

Рудаваты мужык падышоў да мяне грудзі ў грудзі, церануўся грудзьмі аб грудзі і няўлоўным рухам слізнуў па бакавых кішэнях.

— У задняй, — сказаў я. Трэба было рызыкаваць, каб ён не падаўся ў кабіну.

— Што ў задняй?..

— Пісталет.

— Ды я закурыць... — трохі разгублена прапусціў ён мяне наперад і пайшоў следам. — А вы што такі зялёны?..

— Бо не рыжы.— Трэба было гаварыць з ім, каб ён не адстаў, не вярнуўся... — Зялёны рыжаму не таварыш.

— І рыжы зялёнаму, — спыніўся ён каля ліпы. Ён і раней каля гэтага дрэва стаяў, калі я ў туалет ішоў. Незаўважна стаяў неяк...

Далёка не адыходзячы, я сеў на лаву. Калені ў мяне падгіналіся, як некалі ў анфіладзе Дрэздэнскай галерэі. Можна і ў туалеце адчуць нешта накшталт катарсісу...

Цяпер я ўбачыў, што па скверы рассыпаныя яшчэ дзесяткі два мужыкоў... Каля тэатра, каля фантана, уздоўж алеі з чугуннай агароджай, цераз якую я збіраўся пераскокваць. Ці паспеў бы ўскочыць...

Роўна а дзевятай завыла, замігцела — з-за тэатра з вуліцы Энгельса вылецелі тры машыны. Мой рудаваты наструніўся...

Прэзідэнцкая машына — са сцяжком, наўрад ці ў ёй Лі-Лі вазілі — падкаціла да пад’езда. Да самых прыступак, якія прэзідэнт прасігаў за секунды. Мішэнь не для стралка з трубой, які аднойчы перамог... І што ён бегае ўсё, нібы за ім гоняцца?

— Дык няма закурыць?.. — расслаблена спытаў рудаваты і, не чакаючы адказу, рушыў да напарніка, які таксама адліп ад ліпы. — Туалет не на замку, што за хрэнацень?

— Зачынем зараз... Снягір прысцаўся, замкнуць забыўся.

Я і не ведаў, што туалет замыкаюць. Калі б не сіклівы Снягір, мог бы і не даведацца ніколі...

Яны ўсе аддзяліліся ад дрэў, ад выпадковых прахожых, сыйшліся каля тэатра і пачалі нешта абмяркоўваць... Проста кампанія, якая прыспяшалася трохі на ранішні спектакль... Экскурсанты... Адзін аддзяліўся ад усіх і замкнуў туалет.

У трэцім класе я быў закаханы ў дзяўчынку, якую звалі Надзя. І Валік Дробыш, таварышок мой, закаханы ў яе быў. Мы з-за яе біліся на мячах, на коп’ях і проста так біліся. Раз — ён мне надае, другі — я яму, без толку...

На краі падмытага рачнога абрывы сасна высозная стаяла, трохі пахіленая. Старэйшыя хлопцы — не ўсе, найсмялейшыя — скакалі з яе ў вір. З ніжняга сука і толькі ў вока віру, бо наўкол — мелкаводдзе.

Надзя падбухторыла: “А вы не скочыце!..” — і мы палезлі на сасну.

Дабраўшыся да сукоў, я пакараскаўся ўверх... Каб вышэй за Дробыша...

Калі дакараскаўся да вершаліны — зірнуць уніз страшна было, а не тое, што скочыць. Сасна хістаецца... У віры не вока, а вочка... Да неба бліжэй, чым да вады.

Валік і з ніжняга сука не скочыў, злез.

“Спускайся! — крыкнулі знізу. — Разаб’ешся!..”

А як спускацца, калі ўсе глядзяць?.. І Надзя...

Скроні халадзелі, халадок звінеў у патыліцы, але я зажмурыўся і палецеў... Не скочыў, а саслізнуў нагамі і адпусціў рукі... Наперад ведаючы, што разаб’юся... Мяне ўдарыла аб сук, перавярнула, перакруціла і ўтыркнула ў вочка віру.

“Ну і што... — падціснула губкі Надзя. — Падумаеш...” І зноў мы з Валікам біліся...

Гадаць, ці хапіла б мяне на тое, каб цераз агароджу скочыць, калі б туалет быў замкнёны — без толку, як біцца з Валікам Дробышам.

Са службовага ўваходу я зайшоў у тэатр, дзе праз Лідзію Паўлаўну ўсіх ведаў, і ад дзяжурнага, які чытаў газету і вачэй на мяне не падняў, пазваніў Шыгуцкаму. Сакратарка ганарыста паведаміла, што Барыса Сцяпанавіча тэрмінова выклікаў прэзідэнт.

Толькі прыехаў — і выклікаў?..

А мог і не выклікаць...

Калі б Снягір не прысцаўся — і не ў патыліцы халадок...

— Перадаць што-небудзь? — счакаўшы ўрачыстую паўзу, спытала сакратарка. Яны ўсе там, мусіць, толькі і сядзяць, чакаючы, калі іх выклічуць.

— Я сустрэцца хацеў, мы дамаўляліся.

— Ён нічога не сказаў...

— Не паспеў.

— Можа быць... Заказаць вам пропуск?

— Закажыце.

— Толькі вы перазваніце.

— Перазваню... Слухай? — спытаў я ў дзяжурнага, паклаўшы трубку. — Іду зараз з госцем, папырскаць захацелася, а туалет у скверы замкнёны. Чаму?