Чужая бацькаўшчына
Шрифт:
Дзяўчаты, збiўшыся ў купку, яшчэ са страхам цiкавалi сюды, у Сымонаў садок.
— Во, ходзiць, каб ён не даждаў!..
— Начыста перапалохаў…
— У мяне яшчэ i цяпер сэрца дрыжыць, як ягнячы хвосцiк…
— Мусiць, ён, Лiтавар?
— А хто яшчэ?
— Дальбуг, Чад…
— А ты ўжо i пазнала, — заступiлася да свайго брата Мацюшкава Сабiна.
Прыгледзеўшыся, Хрысця бачыла iзноў, як за завонькаю, злiваючыся з сiняю смугою маладога алешнiку i чорнымi камлямi вербаў, варушылiся два кароткiя ценi. Нехта, мусiць, знарок падцiкоўваў за дзяўчатамi — цi не падлеткi?
— Цi не дзетвара? — нiбы сама сабе, сказала Хрысця.
— А
За ёю, як пудкiя курапаткi, адна за адною пабеглi дзяўчаты. Хрысцi яшчэ ўсё шчьшела i не давала ступiць пабiтая на лёдзе рэпка. Не трапляючы ў чужыя, ужо глыбокiя i раскоўзаныя сляды, iшла цалiком. Пад нагамi крыгамi ламалася i шахкала ўмерзлая скарынка снегу.
Недзе наперадзе, пераходзячы крынiчку, што сачылася ў рэчку з намерзлых лёхаў гразi, у густым алешнiку, пад грудком, каля самае вёскi, крычалi i галёкалi дзяўчаты. Хрысця ўбачыла, што каля абынелых купкаў лазы, каля бародаў жаўтлявага троснiку з перапуду гойсаў, не ведаючы, куды дзецца, велiкаваты ўпоцемку заяц. Набраўшы разгон, ляцеў да чорных i глыбокiх у снезе ямаў незамерзлых крынiц i крута заварочваў назад, услухоўваўся ў гэты перамешаны з вiскам дзявочы крык. Стрыгучы доўгiмi натапыранымi вушамi i падкiдваючы высокi бясхвосты азадак, бег зноў туды, у сухi, замецены снегам троснiк. Шукаў, дзе пераскочыць цераз гарачыя, як кiпятак, з белаю параю лапiкi багнiшча. I раптам зноў прысеў: за гразёю, на грудку, у чарнаце вёскi глухавата, як у бочку, загаўкаў сабака. Счуўшы сабачы брэх, заяц затрапятаўся i ўскок паляцеў, нiбы сляпы, сюды да дзяўчат.
Дзяўчаты з перапуду заенчылi, замахалi рукамi, адступаючыся назад. Заяц, нiбы толькi цяпер згледзеўшы iх, гэльцнуў убок i, астаўляючы ззаду доўтiя ногi, памчаў па шара-белай роўнядзi поплава. Растаў у нiзкiм, прытаптаным пры алешнiку поцемку.
Забыўшыся пра балячую нагу, Хрысця пераскочыла абвешаную карункамi лёду, абмялелую, вузвую крынiцу, загукала да дзяўчат:
— Чаму ж не лавiлi? Сам у рукi бег!
— Няхай на яго, — паказваючы ўпоцемку белаваты радок зубоў, засмяялася Пытлева Ганначка.
Забыўшыся пра той нядаўнi страх у Сымонавым садку, дзяўчаты ўжо закочвалiся ад рогату.
— Проўда ж кажуць, што зайцы касавокiя, — круцiла тоўстаю ў хустцы галавою, раскiдваючы ў хадзе караткаватымi ножкамi, маленькая Ганначка. — Глядзiць, здэцца, на цябе, а не бачыць…
— Акраз як Васiлёк з Рабкоў — бяжыць на вечарынку, а ўсё заварочвае пад чужую хату, — зiркнула на Ганначку i адвярнулася Хрысця.
Дзяўчаты, штурхаючы адна адну локцямi, зноў пырснулi маладым гарачым смехам.
З Рабкоў, суседняе ад Верасава вёсачкi, да Ганначкi падходжваў гэтакi самы невялiкi ростам, але сталы кавалер Васiлёк Нагорны.
— Мой хоць маленькi, як ты кажаш, касавокi, а спрытнейшы за твайго таўкача. Ды i той адвярнуўся, — Ганначка, мусiць, намякала на Лiтавара.
Гутарка з жарту перайшла на сварбу.
— Во, глядзi ты, скора i паб’яцеся, — Сабiна штурхнула Хрысцю ў плячо, падмаргнула, каб тая маўчала.
Дзяўчаты, ужо асалавелыя, цiхiя ад гэтае сварбы, абышлi гразкае, завешанае нiзкаю смугою абынелага алешнiку балотца, пакiдаючы на роўненькiм нечапаным снезе крутую вяроўку глыбакаватых слядоў. Спынiлiся каля тоўстых дуплявых вербаў пад Мацюшкавым грудком, ужо з другога канца вёскi. На грудку ў нiзкiх з насупленымi стрэхамi
хатах свяцiлiся, пералiваючыся, як воўчыя вочы, маленькiя, у шэсць балонкаў, вокны. Змакрэлыя, задыханыя ад скорае хады, дзяўчаты, угнуўшы галовы, маўчалi: дадому не хацелася iсцi— яшчэ абрыдзе без прадзiва доўгi зiмовы вечар.— Вой, а мы ж яшчэ i чаравiкаў не кiдалi ў парог, — Ганначка зiрнула вялiкiмi ад поцемку вачамi на дзяўчат. — Хадзема ж да нас.
Падгладзiўшы пад хустку абынелыя кудзеркi валасоў, Хрысця першаю пачала паднiмацца да свае, што ўткнулася вушатым каньком у сiнюткае неба, хаты. Прыгнуўшыся, нават памагаючы рукамi i дзеручы сыпкi снег, дзяўчаты скоранька ўслед за ёю палезлi на коўзкi грудок. Астатняю лезла Хрысця, мусiць, ужо не ведаючы — iсцi ў хату да Ганначкi цi не. Убачыла, што дзяўчаты, як качкi, перавальваючыся i не азiраючыся, паўзуць на грудок, месяць глыбокi снег, адскочыла назад, прысела за тоўсты дуплаваты, што пах гнiлою парахнёю, камель старое, зломленае некалi ветрам вярбы. Дзяўчаты, не агледзеўшыся, што яе няма, ужо голасна гаварылi каля Ганначчынае хаты.
Высунуўшыся з-за вярбы, учула ўжо, што яе гукала Сабiна:
— Хрысця! Хрысця! От дурная, цi мала што… Iдзi сюды!
Хрысця бокам ушылася ў шырокiя ночвы дупла. Стаiла дух. Чула, як гаркаватаю цвiллю пахне старая вярба.
Недзе ўжо ўстрывожыўшы суседняга сабаку, каля Ганначчынай хаты смяялiся дзяўчаты.
Хрысця вылезла з дупла i, азiраючыся на вушаты канёк страхi, што высунуўся з-за грудка, пабегла лагчынаю. Грузла, абдзiраючы каленi аб вострыя крыгi глыбокага ўмерзлага снегу. Зноў пазнала тоненькi, як павучынка, нямоцны Ганначчын голас:
— Хрысця! Вот дурная, дзе ты? Хрысця!..
За грудком у смузе алешнiку адклiкаўся водгалас: «…iсця! …iсця!»
Перабегшы Мацюшкаў надворак, прысела на мiг за вялiкiмi ў белых аладках снегу каменнямi. У блiзкай адсюль Ганначчынай хаце завiшчалi i глуха зачынiлiся намерзлыя дзверы.
Каля сонных, што пахлi мышамi i сухою гаркаватаю саломаю, гумнаў подбегам выйшла на пустую вулiцу. Як рытмiчны ляскат пранiка па мокрым палатне, аддавалiся за вуглом яе крокi. Мокрыя губы апякаў сухою гарачынёю мароз, вострымi тоненькiмi iголачкамi калолася замерзлая вiльгаць. Востра шчымеў кончык носа. Хрысця прыткнула да яго мякенькае ў апусе рукаво кажушка. Пайшла подбегам. чуючы, як мароз бярэцца за каленi, сячэ, як крапiвою, голыя сцёгны.
Каля Пытлевай хаты над калодзежам пераважваўся, паднiмаючы тонкую шыю, журавель. У пустыя вёдры густа лiлася i расплясквалася вада.
Памаленьку, каб не пакаўзнуцца на гулах накарэлага пад калодзежам леду, на шорсткую сцежку сышоў Алесiн Iмполь. У шырокiх драўляных вёдрах курэла цёмная вада.
У Хрысцi нешта задрыжала ў грудзях, заняло дух. Самлелi i зрабiлiся як не свае ногi. Брала дзiва, што гэта не першы раз яе аблiвае гарачая млявасць. Перасiльваючы сябе, засмяялася знарок:
— У хаце столькi баб, а ты па воду ходзiш.
Ён азiрнуўся, блiснуўшы вачмi:
— Каб яны былi такiя дагадлiвыя, як ты…
— Сам вiнаваты…
Ён, збiўшыся з хады, пакаўзнуўся на сцежцы, спытаў пра другое:
— А чаму ж не варожыш? Сёння ж шчадра. Дзяўчаты вунь колькi аладак на наш надворак накiдалi.
— А я ўжо вываражыла, — Хрысця, саступiўшы ў снег, абышла яго. Чула спiною, як ён спытаў:
— I каго ж?..
— Цябе… — яна аж зажмурылася, што з языка зляцела лiшняе, але ўжо не стрывала, дагаварыла: — Казалi дзяўчаты, што адаб’ю ў Алесi.