На крок назад, на дзень наперад

Праз колькі год мяне зноў чакала бальніца, але ўжо па іншай справе — апухлі міндаліны. Жах: гаварыць і есьці немагчыма, горла быццам напампавана бітым шклом і кожным разам, калі я намагаюся зглынуць сьліну, гнойныя міндаліны аддаюцца дзікім болем па ўсёй галаве... Аддзяленьне, у якое я патрапіў, аб’ядноўвала хворых на пакутлівыя болі ў горле, таму ўсім нам, няшчасным, давалі па тры разы на дзень дымэдрол, каб мы спалі й папраўляліся. Ніхто з маіх у палаце ня піў дымэдрол, лічачы яго занадта санлівым, але мне гэта было толькі на руку: штодзень кожны з маіх суседзяў па палаце тройчы падыходзіў да мяне й прыносіў пігулкі, якія я спраўна зьбіраў у пакет, чакаючы выпіскі і шчасьлівых дзён разам зь Юлем, півам і дымедролам. Радавацца жыцьцю мне заміналі толькі міндаліны, якія кожную раніцу па-фашыстоўску разьдзіралі мэдсёстры. Перавязачны габінэт, я разяўляю рот, каб прапусьціць да налітых гноем міндалінаў, мэдсястра засоўвае ў рот спэцыяльныя нажніцы, якія на канцах вострыя й расплюшчаныя, як лапаткі, гэтымі канцамі яна пратыкае міндаліну й рассоўвае нажніцы, атрымліваецца жорсткі звышпакутлівы разрыў, і гной цячэ ў глотку, я плачу, крычу, мне моташна, але трэба ўжо ісьці паласкаць рот вадкасьцю, жоўтай, салёнаю, якая на смак нагадвае мачу. Палашчу горла, выплёўваю жоўта-чырвоную вадкасьць з карычневымі мутнымі кавалачкамі... Лягчэй не становіцца, іду ў палату, п’ю дымэдрол... засынаю...

Доктар прапанавала адрэзаць міндаліны, бо інакш яны мяне будуць часта турбаваць, але я адмовіўся, бо зьнікненьне міндалінаў магло паўплываць на імунітэт. Так і жыву зь імі, маімі даражэнькімі фашыстамі, якія аднойчы катавалі мяне два тыдні.

Усе мае бальніцы заўсёды ўспрымаліся мною лёгка, так бы мовіць — аптымістычна, бо першым, праз што я прайшоў адзінаццацігадовым, была дзіцячая псыханэўралёгія. Ейны будынак трымаў вельмі дзіўных дзяцей і падлеткаў, якія раніцамі ішлі ў сталоўку сьнедаць, і палова не даходзіла: нехта падаў непрытомны, нехта — спаралюшаны, таму падлога па дарозе ў сталоўку была выкладзеная старым сьмярдзючым дывановым пакрыцьцём карычневага й чырвонага колераў. Пацыенты былі дзіўныя і размаітыя: хтосьці быў нэўротыкам, хтосьці — зь цягаю да суіцыду, хтосьці проста ляжаў у куце й не варушыўся, а хтосьці быў дзікім шызафрэнікам і падчас прыступаў хаваўся пад ложак і суткі там спаў... Буйных не было, іх трымалі на паверсе вышэй. У мяне прыступ быў такі: я пачынаў бачыць, як увесь сьвет рэзка зьмяншаецца ў памерах і таксама вельмі імкліва павялічваецца — я, быццам Гулівэр, падарожнічаў па прасторы, але вельмі хутка й па-вар’яцку. Зьнешне падчас прыступу я выглядаў жудасна, мяне працінаў паралюш, я мроіў, містычна штосьці бачыў, я гаварыў нязьвязныя словы, маці вельмі пужалася й плакала.

Я акрыяў, пабыў на стацыянары тры гады й мяне выпісалі. Толькі калі я спрабаваў прайсьці мэдагляд ва ўнівэрсытэт, у паліклініцы выплыла на паверхню мая старая хвароба. З такім дыягназам забаронена кіраваць машынаю, нават калі зьняты са стацыянару. Дактары да гэтага часу ня ведаюць, ці вяртаюцца такія рэчы, як у мяне (запаленьне крывяносных сасудаў левай скроні), ці зьнікаюць назаўжды. Мне асабіста дапамаглі дзесяць даляраў, каб пазбавіцца ў маёй на той час яшчэ дзіцячай мэдычнай картцы запісаў аб хваробе, а праз паўгады я ўжо меў новую мэдкнігу зь перапісанымі са старой аналізамі, прышчэпкамі й хваробамі. Не хапала толькі аднаго пункту, але гэта ўжо было не істотна: я пераступіў мяжу юнацтва й пачынаў жыць дарослым.

6.07.2012

Трэнчын. Pohoda

ІНШЫ СЬВЕТ РОБІЦЦА БЛІЖЭЙШЫМ

— Я — Гераня Латураў, і іншы сьвет з кожным днём робіцца для мяне бліжэйшым. Я шмат п’ю, мацюкаюся... Зьбіраю кнігі, захапляюся матылькамі і калекцыяную паштоўкі... Сёньня я вырашыў распавесьці пра тое, з чым я сутыкаюся зь дзяцінства.

Калі мне было чатыры, да мяне на Новы год прыходзіў Дзед Мароз. Завітаў і пытаецца:

— Як цябе клічуць?

— Э-э-э, — засаромеўшыся і апусьціўшы галаву, гляджу на свае ногі.

— Добра, тады скажы, колькі табе год?

— Амаль чатыры!

— Вялікі ўжо....

Паўза. Нешта кажа бацьку. Пасьля паварочваецца ў мой бок.

— Я — Дзед Мароз, я табе падарункі прынёс! Толькі ты мусіш прасьпяваць мне песеньку!

Божа мой, якую яму песеньку сьпяваць!? Я ня тое што песенькі, я нават загадкі і вершыкі запамінаю цяжка, а тут песеньку цалкам!

— Я нічога ня ведаю! — адказваю я і бокам пасоўваюся да сьценкі, як быццам яна мяне можа выратаваць.

— Ну, тады верш!

— Сынок, памятаеш, што мы з табою вучылі? — падыходзіць да мяне маці, яна як заўсёды прамяністая і бясконца добрая, ласкава абдымае мяне за плечы.

— Наша Таня громка плача, пацерала ў рэчцы мячык (паўза)... цішэ, Танечка, не плач... — на гэтым я спыняюся, бо ня памятаю працяг, шморгаю носам і рыхтуюся плакаць, цьвёрда ўпэўнены, што за частку вершыка не атрымаю падарунка. Я стаю з саплямі ў носе і чакаю прысуду.

Я тады лічыў, што Дзед Мароз — зь іншага сьвету, бо мама казала, што ён не існуе. Але тады я атрымаў ад яго падарунак — грузавік МАЗ. "Гэта мая любімая цацка", — вырашаю я ў адно імгненьне яе лёс.

Мне падавалася, што Дзед Мароз не існуе, як і Мікі Маўс і мой кумір Віня Пых, але пазьней я вырашыў для сябе, што менавіта ён быў маім першым госьцем зь іншага сьвету.

Я стаяў на сваім ложку, абапёршыся рукой на балконную шыбу, і глядзеў у акно на вуліцу і на пухнаты сьнег. Я разважаў: "Як гэта можа быць, што да мяне прыходзіў чалавек, якога няма?"

Я ўсё яшчэ стаяў на сваім ложку, на вуліцы нікога не было, і толькі сабака блукаў цёмнай плямкай па двары, парушаючы роўнядзь сьнегу адбіткамі трох лапак, таму што заднюю, чацвёртую, ён намагаўся прыціскаць да цела.

З таго дня навагоднія тыдні сталі для мяне чароўнымі, і я доўга верыў у тое, што Дзед Мароз прыходзіць зь неба і прыносіць падарункі, што калі загадваць жаданьні ў гэтыя дні, яны абавязкова зьдзейсьняцца.

Мне было каля сямі, калі я ўсіх спалохаў воклічам: "Мама, дзед Вікенцій!" Крычу і паказваю на бальконныя дзьверы. Усе былі шакаваныя, бо я ніколі ня бачыў яго. Тым больш, што ён некалькі месяцаў таму згарэў ва ўласнай хаце. Гэта было ўвосень, тады мама вярнулася дадому змрочная і заплаканая. Прыехала і адразу павалілася ўсім целам на канапу ў кухні, ляжыць, плача, а я побач, на падлозе, ціхамірна гуляю з грузавіком. Я разумею, што маме зараз вельмі кепска, але не магу альбо не жадаю падыходзіць да яе, не жадаю яе супакоіць, падтрымаць. Я проста раблю выгляд, што вельмі заняты гульнёй з машынкай і мне ні да чаго няма справы. А праз пару тыдняў я ўбачыў дзеда Вікенція на нашым бальконе. З таго моманту ён неаднаразова прыходзіў да мяне ў снах або ва ўспамінах і цёпла ўсьміхаўся! У гэтым ёсьць нейкая містыка, і гэта стала яшчэ больш загадкавым, калі я, дарослы, неяк натрапіў на фотаздымак дзеда Вікенція і зразумеў, што менавіта яго зь дзяцінства і бачу!

І цяпер засталася толькі яна — мая самая частая госьця ў снах і думках. Мая бабуля. Яна памерла празь дзесяць дзён пасьля маіх ...наццатых народзінаў. Я памятаю, тады я быў дома зь сябрам і зазваніў мабільны. Я ўзяў яго ў рукі, гляджу — вельмі доўгі і цьмяна знаёмы нумар тэлефона. Кажу "ало", чую голас дзядулі, ён ціха так, змрочна і адначасова вельмі жаласна гаворыць: "Бабуля памерла... Дзе маці? Бабуля памерла!" У мяне цямнее ў вачах, ня памятаю, што я яму сказаў, але праз хвіліну тэлефон ужо ляжаў на пісьмовым стале. Я, зьвярнуўшыся да сябра, які абыякава паліў і мэтадычна пераключаў каналы, зь першага і па парадку да апошняга, распавёў пра трагедыю, жахлівую навіну і задыхаў глыбока і нэрвова. Ад кіслароду, адрэналіну і частага сэрцабіцьця мне стала блага, я ледзьве стрымліваў сьлёзы.

Празь некаторы час адчыніліся ўваходныя дзьверы і на парозе апынуліся бацькі. Я адразу выпальваю пра сьмерць бабулі. Усе пачынаюць зьбірацца ў дарогу, на пахаваньне. Маці плача, бацька маўчыць...

У галаве круціцца ўспамін пра тое, што яшчэ ўчора я гаварыў зь ёй па тэлефоне і яна, як заўсёды, пыталася, калі ж я прыеду, бо я ня быў у яе ўжо некалькі гадоў! Я ёй рэзка адказаў, што я працую, я вучуся, мне не да гэтага! Мая бабуля вельмі мяне любіла, мне нават падавалася, што ў іх з маці было свайго роду суперніцтва, хто мацней мяне любіць. Бабуля кожным разам, як тэлефанавала, нязьменна задавала адно і тое ж пытаньне: "Ты мяне любіш?", "Мг" або "Ну так" — быў мой стандартны адказ. Гэтае пытаньне кожны раз выклікала ў мяне пачуцьцё сарамлівасьці, ня ведаю, чаму, але мне было і прыкра, і сорамна адначасова. І цяпер, калі яна памерла, маё цела трэсла ад гора, бо гэта я некалькі гадоў да яе не прыязджаў, не гаварыў зь ёю нармальна па тэлефоне! А яна, мая бабуля, самая блізкая і сапраўдная бабуля, памерла, і невядома ад чаго, ад сьпіртнога або ад рака грудзей, які ёй выразалі яшчэ шэсьць гадоў таму. Яе больш няма, той бабулі, якая вельмі моцна мяне любіла і лічыла сваім сынам.

Як бывае цяжка і крыўдна за гэты юнацкі максымалізм, гэтую дзікасьць і адасобленасьць ад людзей, якія цябе любяць!

Цяпер я з бабуляй маю зносіны часьцей, чым тады, цяпер я часта пра яе думаю, і, сустракаючыся зь ёю ў снах, я паўтараю: "Бабуля, любімая бабуля! Я да цябе абавязкова прыеду, я абавязкова цябе наведаю! Прыязджай і ты да нас, бабуля! Я цябе люблю!"

Я — Гераня Латураў, і я хацеў бы жыць у іншым сьвеце...

3 — 10.03.2010

Менск