Sisterdark / Сястра-Цемра
Шрифт:
Пасля навагоднх вакацый нам у школу даслал новага настанка гсторы, як па сумяшчальнцтве заня таксама вакансю штатнага дэолага. Помнцца, калсьц спадару Намыснку таксама прапановал пасаду дэолага, але ён з абурэннем яе адпрэчы. Па-мойму, дарма. Ну сапрады, што тут такога -- плявузгай сабе сялякую дэалагчную лухту, на якую сё рона см насраць, ды атрымлвай свае падвойныя прэмяльныя. Грошы не смярдзяць. апроч таго, пасада дэолага, магчыма, абаранла б Альгерда Алегавча ад звальнення...
Нашага новага настанка звал Яген Бенедыктавч Каяловч, з самага першага дня я яго зненавдзела. Ён бы мужчынам гадо трыццац васьм, худым вуглаватым, з бледнаватай фзяномяй, на якой выдзяляся тонк дог нос маленькя, блзка пасаджаныя вочк колеру волава. Апранася ён у чорныя пнжак чорныя, наглуха зашпленыя кашул, а свае цёмныя валасы гладка
Упр Каяловч таксама бы 'маньякальшчыкам', памяшаным на свам прадмеце, кажны занятак ён пачына з патрабавання адкласц падручнк, бо сё, што там панапсвана, ёсць лухта трызненне свой кабылы, пасля чаго пачына выкладаць сваё уласнае бачанне гсторы. Аднак Альгерда Алегавча я засёды слухала з захапленнем, а кал гавары Упр, мяне пачынала калацць ад злосц. Усё, што было для мяне каштонага - ВКЛ, Калноск, Збройны Чын - для Упра было смеццем. Вялкае Княства Лтоскае ён называ 'фкцыяй', Рэч Паспалтую - 'турмой народа', а Калноскага - 'польскм шпёнам', затое генерал-губернатар Мураё бы яго геняльным стратэгам, айцом беларускага народа проста добрым чалавекам, як заслужы, як мнмум, сцплага бюста бронзе на цэнтральнай плошчы сталцы. На яго першым уроку я сядзела вельм цха мачала, бо ягоныя пасажы мяне нагэтульк ашаламл, што мяне папросту адняло мову. На наступным уроку я жо не стрымалася. Кал Упр пача расказваць пра 'БНР - штучную фармацыю, створаную кайзераскай Германяй у стратэгчных мэтах', я падхаплася з-за парты выклкнула, што ён памыляецца, насамрэч усё было зусм не так!.. Упр выслуха мае аргументы са змянай усмешкай, а потым пача грамць мяне фактам. маладушны зварот да кайзера памяну, нтэрвента, Плсудскага, як стався да раду БНР з крайняй пагардай, кплва называючы яго 'аперэткаю'... Я спрабавала парыраваць, але хутка зразумела, што крыць мне няма чым, незабаве Упр мяне проста накатава, уб у бруд размаза, як саплю па плоце. Гэта была поная каптуляцыя. Ён пазра на мяне, пераможна смхаючыся, у класе чулся стрыманыя смяшк - натуральна, ржал з мяне, а я раптам адчула такую лютасць, быццам перада мной стая не гсторык, а кайзер, Плсудск губернатар-вешацель адным аблччы. Усярэдзне мяне нбыта выпрасталася тугая спружына, я адчула, што каля сонечнага спляцення -- акурат там, дзе гнездавалася Цемра -- пача раскручваца вхор. Я разумела, што губляю кантроль, але мне было жо сё рона. Проста хацелася адкруцць дэолагу галаву, начхаць на наступствы.
Затым адбылося незразумелае. У мяне перад вачыма раптам блснула бледная маланка, а потым усё завалакло шчыльнай белай смугой вушах зашумела, як шумць "мора" ракушцы, тольк гук бы шматкроць мацнейшы. Ног мяне падагнулся, я павольна асела за парту. Праз кольк секунд зрок слых да мяне вярнулся, але сё накол зраблася занадта рэзкм, як неадрэгуляваны вдарыс на экране, а гук, наадварот, стал нейкм прыглушаным. У калдоры зазвне званок -- я пачула яго нбы скрозь тосты слой ваты. Упр спакойна сабра са стала свае паперк не перастаючы смхацца, выйша. Пачуццё аглушанасц не адпускала. Я абаперлася далоням аб парту прымусла сябе падняцца. Так-сяк даплёшыся да прыбральн, я схллася над ракавнай, мяне з носа цурком лнула кро. Я не паспела нават спалохацца. Стоячы перад люстэркам, я зацскала нос далонню, мне пад ног на кафляную падлогу плюхал барвовыя кропл, а я глядзела на сваё ззелянелае аблчча думала: гэта сё, зараз памру...
Я, аднак, не памерла. Мяне адвял медпункт, медсястра запхала мне нос камяк ваты, змочаны перакссю, змерала мне цск, дала нейкую таблетку загадала паляжаць спакойна на кушэтцы, аддыхацца. Патроху я апрытомнела. У гэты дзень урока у мяне больш не было, бо наша класная кранца, перапалохашыся не на жарт, выклкала школу маю маму, каб яна забрала мяне дамо. Залшн клопат, дадому я б сама даклыпала. Чыста фзчна я была жо парадку пачувалася нармальна. Мяне ншае непакола. Я спрабавала зразумець, што сётк адбылося на року гсторы. Так, я 'сарвалася'. Апошнм часам я мкнулася кантраляваць свае эмоцы, але Упр мяне дакана. Цемра прачнулася, а потым... Потым яна быццам зрыкашэцла, наляцешы на нябачную перашкоду, шарахнула па мне. Падобна на тое. Я не ведала, якм чынам Упру гэта далося. Ясна было тольк, што гэтага кадра трэба асцерагацца. Хтразроблены аказася Упр, пэна, не я адна ведала пра Цемру...
Кал на наступны дзень ён спын мяне калдоры, я трох знякавела. Зрэшты, Упр не збрася са мной сварыцца.
– -
Таса, -- прамов ён, прыязна смхаючыся, -- зрабце ласку, зайдзце пасля рока да мяне кабнет. Хацелася б пагутарыць з вам сам-насам.Я кнула сказала з падкрэсленай абыякавасцю:
– - Добра.
Я здагадвалася, што гутарка будзе малапрыемная, але гэтым разам я не дазволю сябе справакаваць. Няхай нават не спадзяецца. Пасля занятка я сказала Цмку, каб ён мяне не чака - занята я сёння. Мы развтался, я адразу накравалася да кабнета гсторы. Чым хутчэй скончыцца гэтая размова, тым лепш. Ля дзвярэй кабнета я спынлася, зрабла глыбок дых затрымашы дыханне, як перад нырцаваннем у халодную ваду, увайшла. Упр сядзе за настанцкм сталом штосьц крэмза асадкаю сшытку. Убачышы мяне, ён засмхася жэстам прапанава мне сесц за парту насупраць яго. Я апусцлася на крэсла паклала сабе на кален сваю школьную сумку - гэткая смвалчная агароджа памж м мной. Так было спакайней. Я чакала, але Упр не спяшася распачынаць гутарку. Ён сядзе, абапершыся локцям аб стол сашчапшы пальцы рук, як мне здавалася, разгляда мяне з засяроджанай цканасцю. Позрк яго алавяных вачэй бы ранчным, але не варожым. Увогуле выгляд ён ме давол добразычлвы.
– - Таса, мне мпануе ваша пасянарнасць, -- сказа ён нарэшце.
– Бачна, што вы неабыякавая да 'праклятых' пытання гсторы, гэтая тэма вас захапляе. Ухваляю. Але, на вялк жаль, вы апынулся палоне мфа. Так, так. мфы гэтыя зусм не бясшкодныя. х з задавальненнем выкарыстоваюць несумленныя людз, каб завалодаць сэрцам такх юных пасянарыя, як вы, Таса. Яны штурхаюць вас на барыкады пад кул шрот, а сам хаваюцца за вашым спнам збагачаюцца за ваш рахунак, будуюць сабе палацы на вашай крыв!..
Далей я не слухала. Упр плявузга сабе, а я безуважлва квала галавой, засяродзшы позрк на ягоных вушах. Вушы яго ад прыроды был трох адтапырыныя, а праз гладка прылзаныя валасы яны здавался непрапарцыянальна вялзным. Я явла, што вушы ператвараюцца крылы кажана, Упр пачынае энергчна м махаць, адрываецца ад падлог вылятае фортку. Мяне адразу стала прабваць на рогат, я прыкусла губу, каб не заржаць.
– - Ну вось, вы жо усмхаецеся, цудона! Уцешна, што нас з вам складваюцца даверлвыя адносны, -- сказа Упр.
– Ведаеце, я вас разумею. Мне вядома вашае сталенне ла спадара Намыснка, як працава тут да мяне. Ён зрабся для вас атарытэтам, што не дзна. Спадар Намыснк пасянарый, як вы. Але ён таксама ахвяра мфа. Нажаль. А разбурэнне мфа - справа складаная, часам нядзячная. Я ведаю, пра што кажу, я прысвяц гэтаму не адзн год свайго жыцця. Хвлначку...
Ён пакла на стол чамаданчык, расшпл пача выкладваць перада мной кнжк шыконых глянцавых пераплётах. На вокладках значылася ягонае мя. Я ажывлася.
– - Вы кнг пшаце?
– спытала я з цканасцю.
Упр стрымана смхнуся.
– - Гэта хутчэй хоб, я педагог, а не белетрыст. Можаце азнаёмцца, кал жадаеце. Усё надрукавана выдавецтвам 'Ступнк Пархом' у Санкт-Пецярбургу. Выдаць кнгу нас на радзме, нажаль, праблематычна, прыходзцца звяртацца да суседзя. Тут я, у некаторым сэнсе, дысдэнт.
Я з нтарэсам разглядвала кнг. Назвы гучал экстравагантна: 'Хазарыя князь Уладзмр: крывавая павуцна каганату', 'Лжэдзмтрый. Сакрэтны праект англасакса', 'Карнк-1863. Карныя экспедыцы 'кнжальшчыка' Внцэнта-Канстанцна "Кастуся" Калноскага на тэрыторыях Заходняй Рус. Атарскае расследванне', 'БНР золата масона. Хто фнансава 'народную рэспублку?', 'У кпцюрах лцвнзму: ратуйце нашы душы!' Аднак разл мяне не загалок, а сам факт: спадар Каяловч пша кнг мае друкаваныя выданн, многа выдання, надрукаваных не якой-небудзь шарашкнай канторцы, а ажно Пцеры. А ён круты мужык, аказваецца!
– - Я таксама пшу, -- прамовла я, аб чым адразу ж пашкадавала, зразумешы, што ляпнула лшняе.
– - Што ж, пахвальна, -- сказа Упр.
– - Вы дзесьц друкуецеся?
– - Не, -- адказала я.
Я схлусла. У мяне мелася маленечкая публкацыя местачковай газецне, але я чамусьц пасаромелася гэтым прызнацца.
– - Але, напэна, у вас ёсць нейкае портфолё? Лтаратурныя нарыхток, фрагменты тэкста, ц нават гатовыя творы?
– дапытвася ён.
Упр канчаткова зб мяне з панталыку. Я не магла дамецца, здзекуецца ён з мяне ц гаворыць сур'ёзна.
– - Ну... нешта ёсць, -- прагаварыла я няпэнена.
Я мела на вазе кароценькя апавяданн, якя я размяшчала свам нтэрнэт-блогу. Галоным чынам гэта был бессюжэтныя плын свядомасц (я лчыла, што пшу стыл Лотрэамона), але мелася там пара-тройка апавядання, у якх прысутнчала нейкае падабенства нтрыг сюжэту. Кал б гэтыя опусы выдал афцыйна, я б памерла шчаслвая, але штосьц мне падказвала, што наша "Овельская прада" нзавошта х не надрукуе.
– - Я б з задавальненнем азнаёмся, -- заяв Упр.
Я не паверыла свам вушам.